ماده((شطن))به معناى دور شدن است . در لغت آمده است :((شطن عنه : اى بعد)). بنابراين((شيطان))به معناى دور شده از خير است . در مجمع البيان مى فرمايد:((الشيطان : العبيد من الخير))ظاهرا لفظ((شيطان))و صف است نه اسم خاص ابليس و به علت دورى از رحمت خدا، بر او كلمه شيطان اطلاق شده است .
اين واژه بر انسانها نيز به - به علت بد كار و دور از رحمت بودنشان - اطلاق شده است . در قرآن كريم درباره ئ منافقين آمده است :((و اذا لقو الذين امنوا قالوا امنا و اذا خلوا الى شياطينهم قالوا انا معكم انما معكم انما نحن مستهزون)) (1)
يعنى :((و چون (منافقين ) اهل ايمان را ملاقات كنند، گويند: ايمان آورده ايم . و چون با شياطين و رفقاى خود خلوت كنند، گويند: ما با شما هستيم ما مسلمانان را مسخره كرديم !))
و نيز در آيه شريفه ذيل ، ظاهرا مراد انسانهاى بد كار مى باشند:((و اتبعوا ما تتلوا الشياطين على ملك سليمان و ما كفر سليمان ولكن الشياطين كفروا يعلمون الناس))
يعنى :((يهود پيروى كردند از آنچه آدمهاى شيطان بر حكومت سليمان مى خواندند (و مى كفتند: سليمان در اثر سحر و جادو به اين حكومت گسترده رسيده است ) و حال آنكه سليمان ، جادوگر نبود و كافر نشده بود بلكه آدمهاى شيطان كافر شده بودند كه به مردم سحرو جادو را تعليم مى دادند)).
و در آيه شريفه ذيل ، انس و جن ، هر دو را شامل است چنانكه مى فرمايد:
((و كذلك جعلنا لكل نبى عدوا شياطين الانس و الجن يوحى بعضهم الى بعض زخرف القول غرورا)) (2)
و به احتمال قوى مراد از شياطين آيه 121 از سوره انعام كه مى فرمايد:((و ان الشياطين الى اوليائهم ليجادلوكم))نيز، منظور انسانهاى بد كار هستند. ولى ظاهراواژه((شيطان))به صيغه مفرد در قرآن كريم بر غير ابليس اطلاق نشده است .
در قرآن مجيد، از هفتاد مورد كه به صورت مفرد آمده است ، ظهور هيچ يك در غير شيطان معروف نيست . مشروح مطلب درباره شيطان و شياطين . در قاموس قرآن واژه((شطن))ملاحظه فرماييد.
-----------------------------------------
1- سوره بقره ، آيه 14
2- سوره انعام ، آيه 112
---------------------------------------
حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد على اكبر قرشى
