عبادت و راز و نياز در شب

(زمان خواندن: 4 - 7 دقیقه)

قرآن مجيد، به عبادت و تهجد در شب ، بسيار اهميت مى دهد. اين ظاهرا بدان جهت است كه تمركز قوا در شب ، بهتر و بيشتر است . و انسان بهتر مى تواند خودش را دريابد و در تفكر و انديشه فرو برود، بويژه موقعى كه مقدارى بخوابد و بعد - مثلا بعد از نصف شب - بيدار شود. چنانكه در اين رابطه مى خوانيم :((((ان ناشة الليل هى اشد و طا و اقوم قيلا)).))


يعنى :((حقا كه عبادت شب ، محكمترين قدمى است (در صفاى نفس و توجه به پروردگار) و استوارتر است از جهت گفتار (كه بدن آرام است و زمان آرام ، آنچه زبان مى گويد قلب به آن توجه دارد)).
به هر حال در اين باره آياتى كه خطاب به رسول خدا - صلى الله عليه و آله - و يا براى عموم است ، بررسى مى كنيم :
1-((يا ايها المزمل قم الليل الا قليلا نصفه اوا نفص منه قليلا اوزد عليه و رتل القرآن ترتيلا، انا سنلقى عليك قولا ثقيلا. ان ناشة الليل هى اشد و طا و اقوم قبلا. ان لك فى النهار سبحا طويلا و اذكر اسم ربك و تبتل اليه نبتيلا)).)) (1)
يعنى :((اى لباس به خود پيچيده ! شب را بيدار باش (عبادت كن ) مگر كمى از آن را. نصف شب را بيدار باش و يا كمى از نصف ، كمتر كن و يا بر نصف بيفزاى و قرآن را به تاءنى بخوان . ما خطاب و تكليف سنگينى بر تو خواهيم كرد.
عبادت شب ، قدم محكمتر برداشتن است و استوارترين سخن . تو را در روز، تلاش بسيارى است . نام پروردگارت را ياد كن و به او اخلاص بورز، اخلاص كامل (بريدن از هواى نفس و مخصوص كردن خود براى خدا).
1- در اين ، آيات تكليف شاقى (على الظاهر) بر آن حضرت شده و با لااقل عمل به آن ، ايمان قوى و تسليم محض لازم دارد.
2- آن تكليف : عبادت و بيدار ماندن نصف شب يا ثلت شب و يا دو ثلث آن است . اين عمل ، يك يا دو بار و يا چند بار در سال ، آسان است ولى لدامه آن كار مشكلى است .
3- عبادت و بيدار ماندن بايد در شب باشد و شب بودن در آن قيد شده است . زيرا عبادت شب ، نماز و ذكر و دعا و قرآن خواندن در آن - كه انسان خودش را در كمال آرامش و سكوت ، پيدا كرده است - بزرگترين قدم در راه خداوند است .
4- عبادت شب ، انسان را در عمل به تكليف يارى و كمك مى كنند. و بهتر مى تواند، قول ثقيل و تكليف سنگين را تحمل نمايد، لذا براى تحكل قول ثقيل ، بيدارى شب ، مقدمه شده است . وانگهى روز، تواءم با تلاش زندگى است و آن تلاش ولو براى خدا هم باشد، باز انسان كمتر خودش را پيدا مى كند.
5- آرى در راه رسيدن به سعادت ، بايد خدا را ياد كرد و قرآن خواند و با خدا خلوت نمود و اخلاص ورزيد:((((و اذكر اسم ربك و تبتل اليه تبتيلا)).))
6- از آخر سوره ، معلوم مى شود كه رسول خدا - صلى الله عليه و آله - و عده اى از مؤ منان ، به اين تكليف بزرگ عمل مى كرده اند ولى چون ادامه آن اشكالاتى داشت ، خداوند تخفيف فرمود: چنانكه مى فرمايد:
((((ان ربك يعلم انك تقوم ادنى من ثلثى الليل و ثلثه و طائفه من الذين معك و الله يقدر الليل و النهار علم ان لن تحصوه فتاب عليكم فاقرؤ اما تيسر من القران)).)) (2)
يعنى :((خداوند مى داند كه تو اى پيامبر! نزديك به دو ثلث شب و گاهى نصف شب و گاهى ثلث شب را قيام به عبادت مى كنى . و همچنين گروهى از مؤ منان چنين مى كنند. خدا شب و روز را مقدر مى كند (و آنچه در شب و روز واقع مى شود، مى داند) خدا دانست كه نمى توانيد آن را به آخر برسانيد، لذا از شما (اوقات خواب و كارهاى ديگر را) در گذشت اكنون در شب ، آنچه از عبادت بر شما ميسر است انجام دهيد.))
در مجمع البيان نقل شده است كه : فاصله ميان اول سوره و آيه آخر سوره دوازده ماه بود. از سعيد بن جبير ده سال نقل شده است . دقت در آيات شريفه نشان مى دهد كه اول آن در مكه نازل شده و آيه اخير در مدينه طيبه نازل گشته است ؛ زيرا در آن زكات و جهاد آمده و آنها در مدينه بوده است .
2 -((((و من فتهجد به نافله لك عسى ان يبعتك ربك مقاما محمودا)))).
يعنى :((پاسى از شب را بيدار بمان و عبادت كن اين عسيه اى است براى تو، تا خدايت تو را به مقام پسنديده اى برساند)).
مجمع البيان مى گويد مفسران ، اتفاق نظر دارند در اينكه((مقام محمود؛ شفاعت))است . در الميزان مى فرمايد: آن مقام ، شفاعت كبرى است . روايات فريقين در آن متفق هستند.((عسى))در آيه شريفه ، مفيد حتميت و يقين است . (3)
به هر حال : آيه صريح است در اينكه عبادت شب كه گفته اند منظور نافله شب است كه در رسيدن به مقام محمود اثر دارد. ما با آن به مقام محمود نمى رسيم ولى نافله شب و بيدار ماندن در نزديكى صبح در بيدارى و نورانيت دل و جان ما اثر دارد. آيه شريفه بسيار دقت است .
3 -((((تتجافى جنوبهم عن المضاجع يدعون ربهم خوفا و طمعا و مما رزقنا هم ينفقون . فلا تعلم نفس ما اخفى لهم من قرة اعين جزاء بما كانوا يعلمون)))) (4)
يعنى :((پهلوهاى آنها از خوابگاهها كنار مى شود (و از خواب لذيذ بر مى خيزند) و خداى خود را با عذاب و اميد به رحمت ، مى خوانند. و از چشم روشن كن ، براى آنها نگهدارى شده است در مقابل آنچه انجام مى دهند.))
((((قال : ما من محسنه الا و لها ثواب مبين فى القرآن الا صلوة الليل فان عز اسمه لم بين ثوابها لعظم خطرها فقال : فلا تعلم نفس ...)))) (5)
گويى عظمت و وسعت آن براى ما قابل درك نبوده است((فاعتبروا يا اولى الابصار)).
4 -((ان المتقين فى جنات و عيون اخذين ما اتا هم ربهم انهم كانوا قبل ذلك محسنين كانوا قليلا من الليل ما يهجعون و بالا سحارهم يستغفرون و فى اموالهم حق للسائل و المحروم)))) (6)
يعنى :((حقا كه اهل تقوا در بهشتها و در چشمه سارهايى هستند، آنچه خداوند از نعمت به آنها داده دريافت كرده اند. آنها قبل از اين در دنيا نيكوكاران بودند. كمتر شبى مى خوابيدند. در سحرها استغفار كرده و از خداوند مغفرت مى خواستند و در اموالشان حق معينى بود براى سائل و محروم)).
در تفسير احسن الحديث گفته ام كه : ممكن است((قليلا))راجع به همه شبها باشد؛ يعنى از شبها، كمتر شبى همه اش را مى خوابيدند بلكه در اكثر شبها بيدار شده و نماز شب مى خواندند. و در نزديكهاى صبح ، استغفار مى كردند.
و اگر((قليلا))راجع به شب تنها معنايشان آن است كه كمى از شب را خوابيده و در بيشتر شبها بيدار بودند؛ نظير:((قم الليل الا قليلا))در الميزان هر دو احتمال را فرموده است . نگارنده احتمال اول را قوى مى دانم ؛ زبرا به حكم((علم ان لن تحصوه فتاب عليكم))(كه گذشت ) نشان مى دهد كه احتمال اول ، به طور دائم عملى نيست .
5-((((امن هو قانت انا ء الليل ساجدا و قاتما يحدر الاخرة و يرجوا رحمة ربه قل هل يستوى الدين يعلمون و الدين لا يعلمون و الدين انما يتذكر اوالوا الالباب)). (7) ))
يعنى :((آيا آن كس كه در ساعتهاى شب ، عبادت مى كند و ساجد و قائم است و از آخرت مى ترسد و رحمت خدايش را اميد دارد؛ ماند كسى است كه چنين نيست (آنها دانايانند) آيا برابرند آنهايى كه مى دانند با آنهايى كه نمى دانند، فقط عاقلان پند مى گيرند)).
6-((((و من الليل فاسجد له و سبحه ليلا طويلا)).)) (8)
يعنى :((در شب ، براى خدا نماز بخوان و در شب به طور طولانى ، خداى را تسبيح گوى)).
از مجموع آيات روشن مى شود كه شب ، بهترين وقت انديشيدن به خود و فرو رفتن در خود است ، كه بايد تهجد و نماز شب و قرآن خواندن در شب و خلوت با خدا را غنيمت دانست و به آن روى آورد. و شايد همه سر آن در:((((ان ناشة الليل هى اشد و طاو اقوم قليلا))))باشد.
-----------------------------------------
1-  سوره مزمل ، آيه 1-8.
2-  يوره ئ مزمل ، آيه 20.
3-  ر. ك : تفسير احسن الحديث .
4-  سوره سجده ، آيه 16 و 17.
5-  مجمع البيان ،
6-  سوره ذرايات ، آيه 15 - 19
7-  سوره ئ زمر، آيه 9.
8-  سوره دهر، آيه 26.
---------------------------------------
حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد على اكبر قرشى

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page