امام صادق (علیه السلام) را بهتر بشناسیم

(زمان خواندن: 7 - 13 دقیقه)

نام شريفش جعفر، كنيه ‏اش ابوعبدالله و ابواسماعيل و لقب هايش‏ فاضل، قائم، طاهر، كافل، منجی و مشهورترين آنها صادق بود. درروز جمعه هفدهم ربيع الاول سال ‏83 هجری قمری هنگام طلوع فجر در مدينه چشم به جهان گشود و در بيست و پنجم شوال سال 148 هجری‏ قمری در سن شصت و پنج‏ سالگی در مدينه چشم از جهان فرو بست و در كنار پدر و جد (امام باقر و امام سجاد و عموی جدش امام‏ حسن مجتبی علیهم السلام) در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد. پدرش ‏26 ساله بود كه او به دنیا آمد. دوازده سال از عمر شريفش را در كنارجدش امام سجاد (علیه السلام) و نوزده سال را در كنار پدرش امام باقر(علیه السلام)گذراند. مدت امامت آن گرامی 34 سال بود كه حدود هجده سال آن(132-114ه ) همزمان با حكومت امويان بود و شانزده سال آن(148-132 ه) همزمان با حكومت عباسيان.

 

امام صادق (علیه السلام) را بهتر بشناسیم
آن حضرت با پنج تن از خلفای بنی اميه هشام بن عبدالملك(125-105 ه )، وليد بن يزيد (126-125ه)، يزيد بن وليد(1267ه)، ابراهيم بن وليد (127ه) و مروان بن محمد ملقب به ‏حمار (132-127ه) و دو تن از خلفای بنی عباس ابوالعباس سفاح(132-136) و ابو جعفر منصور (158-136ه) معاصر بود.
در مدت امامت آن حضرت در قلمرو اسلام حوادث مهمی روی داد. تنی‏ چند از علويان عليه حكومت وقت قيام كردند. زيد بن علی بن‏ الحسين پسر امام سجاد(علیه السلام) در سال 121 هجری عليه هشام بن‏ عبدالملك اموی در كوفه قيام كرد و به شهادت رسيد. يحيی پسر زيد نيز چند سال بعد در خراسان قيام كرد و كشته شد. محمد بن ‏عبدالله معروف به نفس زكيه نوه امام حسن مجتبی(علیه السلام) نيز در سال ‏145 هجری عليه حكومت عباسی عليه منصور دوانيقی در مدينه‏ قيام كرد ولی كارش به جايی نرسيد و كشته شد. برادر اين محمد،ابراهيم بن عبدالله هم در همان سال در بصره عليه منصور قيام‏ كرد و كشته شد. از جمله مهمترين حوادث سياسی اجتماعی دوران‏ امامت امام صادق(علیه السلام) انتقال حكومت از امويان به عباسيان بود.
عباسيان كه از سال 100 هجری يك نهضت فرهنگی پنهانی را بنياد كرده بودند و عليه امويان در خراسان مخفيانه تبليغ می‏كردند سرانجام در سال ‏129 هجری به يك قيام نظامی به رهبری ابومسلم‏ خراسانی دست زدند و در سال 132 هجری ابوالعباس سفاح را در كوفه به خلافت رساندند و در همان سال مروان حمار آخرين خليفه ‏اموی در مصر به دست ‏سپاه خراسان كشته شد.
در دوره امامت امام صادق(علیه السلام) مسلمانان بيش از پيش به علم و دانش روی آوردند و در بيشتر شهرهای قلمرو اسلام بويژه درمدينه، مكه، كوفه، بصره و... مجالس درس و مناظره ‏های علمی داير و از رونق خاصی بر خور دار گرديد. در اين مدت و با استفاده از فرصت ‏به دست آمده امام صادق(علیه السلام) توانست علوم و معارف اهل بيت ‏را بيان كرده در همه‏ جا منتشر كند. سفرهای اجباری و اختياری ‏امام به عراق و به شهرهای حيره، هاشميه و كوفه و مدتی اقامت‏ در كوفه و برخورد با اربابان ديگر مذاهب فقهی و كلامی نقش ‏بسزايی در معرفی علوم اهل بيت و گسترش آن در جامعه داشت. دراين شهرها مدينه، كوفه، حيره، هاشميه و مكه در ايام حج ‏گروه های مختلف برای فراگيری دانش نزد آن حضرت می ‏آمدند و ازدريای دانش او بهره می‏بردند. بزرگان اهل سنت چون مالك بن انس،ابوحنيفه، سفيان ثوری، سفيان بن‏ عيينه، ابن جريح، روح ابن قاسم ‏و... ريزه خوار خوان دانش بيكران او بودند. آن اندازه كه ‏دانشمندان و راويان از او حرف و حديث نقل كرده و از دانش وی‏ بهره برده ‏اند از هيچ يك از ديگر ائمه و ديگر خاندان اهل بيت،آن اندازه نقل نكرده ‏اند. هيچ محدث و فقيهی به اندازه آن حضرت ‏مساله پاسخ نگفته است. بر خورد وی با گروه های مختلف مردم سبب ‏شد كه آوازه شهرتش در دانش و بينش دينی، علم و تقوی، سخاوت وجود و كرم و... در تمام قلمرو اسلام طنين انداز شود و مردم ازهر سو برای استفاده از دانش بيكران وی رو سوی او كنند.
دانشمندان علم حديث‏ شمار كسانی را كه مورد اعتماد بوده ‏اند راويان ثقه و از آن حضرت حديث نقل كرده ‏اند تا چهار هزار نفررا نوشته‏ اند.
ظاهرا نخستين ‏بار ابن عقده اين شمارش را انجام داده است. (نك‏مناقب، 4/369 دارالاضواء) شيخ طوسی در كتاب رجال خود سه هزار و دويست و سی و چهارتن از اين راويان از جمله دوازده زن را نام‏برده است. (نك: رجال طوسی، اصحاب الصادق(علیه السلام) در اين دوره علوم‏ و فلسفه ايرانی، هندی و يونانی به حوزه اسلامی راه يافت و بازار ترجمه علوم گوناگون از زبان های مختلف به زبان عربی گرم‏و پررونق گرديد. همچنين مكتبهای كلامی و فرقه‏ های مذهبی و فقهی‏ در اين عصر پايه گذاری شد. مناظرات امام صادق(علیه السلام) با اربابان‏ دانشهای گوناگون چون پزشكان، فقيهان، منجمان، متكلمان، صوفيان ‏و... بويژه مناظرات وی با ابوحنيفه مشهور و در منابع شيعه وسنی ثبت است. (نك مناقب: 4/305-233، كشف الغمه: 2/430-367) به‏عنوان مثال چگونگی گردش خون در بدن و وظائف گلبول ها را امام صادق(علیه السلام) دست كم هزار سال پيش از دانشمندان غربی بيان كرده‏ است. (بنگريد: توحيد مفضل).

شمايل
بيشتر شمايل آن حضرت مثل پدرش امام باقر(علیه السلام) بود. جز آنكه كمی‏ باريكتر و بلندتر بود. مردی بود ميانه بالا، افروخته روی،پيچيده موی و پيوسته صورتش چون آفتاب می درخشيد. در جوانی‏ موهای سرش سياه بود. بينی‏اش كشيده و وسط آن اندكی بر آمده بودو برگونه راستش خال سياهی داشت. محاسن آن جناب نه زياد پر پشت ‏و نه زياد تنك بود. دندانهايش درشت و سفيد بود و ميان دو دندان پيشين آن گرامی فاصله داشت. بسيار لبخند می‏زد و چون نام‏ پيامبر برده می‏شد رنگ رخسارش زرد و سبز می‏شد. در پيری سفيدی‏ موی سرش بر وقار و هيبتش افزوده بود.

آراستگی ظاهر
بسيار با ابهت ‏بود. چندان كه چون دانشمندان زمانش به قصد پيروزی بر او برای مناظره ‏های علمی به ديدارش می رفتند، با ديدن او زبانشان بند می ‏آمد. همواره با وقار و متين راه می‏رفت‏ و به هنگام راه رفتن عصا در دست می‏گرفت. ظاهرش هميشه مرتب و لباسش اندازه بود. به وضع ظاهر خود بسيار اهميت می داد. موهای‏ سر و صورتش را هر روز شانه می‏زد. عطر به كار می برد و گل‏ می‏ بوئيد. انگشتری نقره بانگين عقيق در دست می‏كرد و نگين عقيق‏ بسيار دوست می‏داشت. هنگام نشستن گاه چهار زانو می‏نشست و گاه‏ پای راست را بر ران چپ می ‏نهاد. در اتاقش نزديك در و رو به ‏قبله می‏نشست. لباسهايش را خود تا می‏كرد. گاه بر تخت می‏خوابيد و گاه بر زمين. چون از حمام بيرون می‏ آمد لباس تازه و پاكيزه‏ می‏پوشيد و عمامه می‏گذاشت.

لباس پوشيدن
در لباس پوشيدن هم ظاهر را حفظ می‏كرد و هم توانايی مالی را و می‏فرمود: «بهترين لباس در هر زمان، لباس معمول مردم همان‏ زمان است.» هم لباس نو می‏پوشيد و هم لباس وصله‏ دار. هم لباس‏گران قيمت می‏پوشيد و هم لباس كم بها و می‏فرمود: «اگر كهنه ‏نباشد، نو هم نيست.» لباس كم بها و زبر را زير و لباس نرم وگران قيمت را روی آن می‏پوشيد و چون «سفيان ثوری‏» زاهد به وی‏ اعتراض كرد كه «پدرت علی (علیه السلام) لباسی چنين و گرانبها نمی‏پوشيد» فرمود: «زمان علی (علیه السلام) زمان فقر و نداری بود و اكنون همه چيز فراوان است. پوشيدن آن لباس در اين زمان لباس ‏شهرت است و حرام خداوند زيبا است و زيبايی را دوست دارد و چون‏به بنده ‏اش نعمتی می‏دهد، دوست دارد بنده ‏اش آن را آشكار كند.
سپس آستين را بالا زد و لباس زير را كه زبر و خشن بود، نشان‏داد و فرمود: «لباس زبر و خشن را برای خدا پوشيده ‏ام و لباس ‏روئين را كه نو و گرانبها است‏ برای شما.» هنگام احرام و انجام فريضه حج ‏برد سبز می‏پوشيد و به گاه نماز پيراهن زبر و خشن و پشمين. لباس سفيد را بسيار دوست داشت و چون به ديدن‏ ديگران می‏رفت آن را برتن می‏كرد. نعلين زرد می‏پوشيد و به كفش ‏زرد رنگ و سفيد علاقه ‏مند بود.

غذا خوردن
به هنگام غذا خوردن چهار زانو می‏نشست و گاهی هم بر دست چپ‏ تكيه می‏كرد و غذا می‏خورد. رعايت‏ بهداشت را به ويژه به هنگام غذاخوردن بسيار مهم می‏شمرد. همواره هم پيش از غذا خوردن دستانش ‏را می‏شست و هم بعد از غذا، با اين تفاوت كه پيش از غذا دستانش ‏را بعد از شستن، با چيزی چون حوله خشك نمی‏كرد ولی پس از غذا آنها را می‏شست و خشك می‏كرد. اگر هنگام غذا خوردن دستانش تميز بود آنها را نمی شست. هميشه غذا را با گفتن «بسم الله‏» شروع ‏می‏كرد و با جمله «الحمدالله‏» به پايان می‏برد. نيز غذا را با نمك آغاز و با سركه تمام می‏كرد. به هنگام خوردن غذا «الحمدلله‏» بسيار می‏گفت و نعمت های خدا را سپاس می‏گفت. غذارا داغ نمی‏خورد بلكه صبر می‏كرد تا معتدل شود، ميل می‏كرد. به‏ وقت‏ خوردن از آن قسمت ظرف كه مقابلش بود غذا می‏خورد. هيچگاه ‏در حال راه رفتن غذا نمی‏خورد. و هيچ وقت‏ شام نخورده‏ نمی‏خوابيد. همواره به اندازه غذا می‏خورد و از پرخوری پرهيز می‏كرد. بعد از غذا خوردن خلال می‏كرد.

عبادت
امام صادق(علیه السلام) از اعاظم عباد و اكابر زهاد بود. از سه حال خارج‏ نبود: يا روزه داشت، يا نماز می‏خواند و يا ذكر می‏گفت. چون‏ روزه می‏گرفت ‏بوی خوش به كار می ‏برد و بعد از ماه رمضان بی ‏درنگ ‏زكات فطره روزه خود، خانواده و خدمتكارانش را می‏پرداخت.
شبهای قدر را اگر چه مريض بود تا صبح در مسجد به نيايش وعبادت می‏گذراند. چون نيمه شب برای خواندن نماز شب بر می‏خاست‏ با صدای بلند ذكر می‏گفت و دعا می‏خواند تا اهل خانه بشنوند و هركس بخواهد برای عبادت برخيزد. هنگامی كه ماموران حكومت‏ برای دستگيری وی شبانه از ديوار منزلش وارد می‏شدند، او را درحال راز و نياز با توانای بی‏ همتا يافتند. آن گرامی ذكر ركوع وسجود را بسيار تكرار می‏كرد.
امام صادق(علیه السلام) خداوند را همه جا حاضر و او را بر اعمال خود ناظر می‏دانست. از اين رو به‏ گاه نيايش مجذوب خداوند می‏شد. مالك‏بن انس می‏گويد: «با امام صادق بر او درود خدای باد حج‏ گزاردم، به هنگام تلبيه هرچه می‏كوشيد تا لبيك بگويد، صدايش درگلو می‏ماند و چنان حالتی به او دست می‏داد كه نزديك بود از مركبش به زير افتد. گفتم: چاره‏ای نيست‏ بايد لبيك گفت. فرمود:
چگونه جرات كنم لبيك بگويم، می‏ترسم خداوند بگويد: «نه ‏لبيك‏» چون زبان به لبيك می‏گشود، آن قدر آن را تكرار می‏كرد كه ‏نفسش بند می ‏آمد. قرآن را بسيار بزرگ می‏داشت و آن را در چهارده ‏بخش قرائت می‏فرمود.

برنامه زندگی
كار
امام صادق(علیه السلام) در زندگی برنامه ‏ای منظم داشت و هركاری را به‏ موقع انجام می‏داد; چنانكه خود فرمود: «بی حيا بی ايمان است وبی برنامه بی چيز» مجلس درس و بحث و مناظره ‏ها و مذاكرات علمی ‏با شاگردان، ياران و سران مذاهب ديگر وقت معينی داشت و پرداختن به امور زندگی و كار در مزرعه و باغ نيز وقت‏ خاص خودش ‏را.
آن حضرت ياران و پيروان خود را به كسب مال حلال تشويق می‏كرد واز آنان می‏خواست كه در كار خود كوشا باشند و از هرگونه تنبلی ‏و كسالت دوری كنند. كار كردن و تجارت را موجب عزت و سربلندی‏ انسان می‏دانست و می‏فرمود: «صبح زود برای به دست آوردن عزت‏ خود برويد.» ولی تاكيد می‏كرد كه تجارت بايد سالم باشد و كسب‏در آمد از راه های درست و مشروع باشد.
آن گرامی هرگونه كوشش و تلاش را برای توسعه زندگی خود و خانواده، حج و زيارت رفتن، صدقه دادن و صله رحم كردن را تلاش ‏برای آخرت می‏دانست نه دنيا. تنها به كار و كوشش سفارش نمی‏كرد،بلكه خود نيز كار می‏كرد و در روزهای بسيار گرم تابستان، عرق ‏ريزان در مزرعه و باغ خود كار می‏كرد. باغش را بيل می‏زد و آبياری می‏كرد. يكی از يارانش می‏گويد: «آن حضرت را در باغش‏ ديدم، پيراهنی تنگ، زبر و خشن در برو بيل در دست‏ باغ را آبياری می‏كرد و عرق از سر و صورتش سرازير بود. گفتم: «اجازه ‏بفرماييد من كار را انجام دهم.» فرمود: «من كسی را دارم كه ‏اين كارها را انجام دهد، ولی دوست دارم كه مرد در راه به دست ‏آوردن روزی حلال از گرمی آفتاب آزار ببيند و خداوند ببيند كه‏ من در پی روزی حلال هستم. » يكی از يارانش كه آن حضرت را در يك‏ روز بسيار گرم تابستان ديد كه كار می‏كند، معترضانه گفت:
«فدايت‏ شوم، شما با مقام والايی كه نزد خداوند داری و خويشاوندی نزديكی كه با پيغمبر داری، در چنين روزی، اين گونه‏ سخت كار می‏كنی؟» امام(علیه السلام) پاسخ داد: «در طلب روزی حلال بيرون‏ آمدم تا از چون تويی بی‏ نياز شوم.» امام صادق(علیه السلام) هم خود كارمی‏كرد و هم غلامان و خدمتكاران خود را به كار وا می‏داشت و هم‏كارگران روز مزد را به كار می‏گرفت. هر وقت كارگری را به كار می‏گرفت پيش از خشك شدن عرقش مزدش را می‏پرداخت. هنگام برداشت‏ خرما هم در جمع‏ آوری آن كمك می‏كرد و هم در وزن كردن آن. و هم ‏به هنگام فروش و تقسيم بر فقرا و نيازمندان.

تجارت
امام صادق(علیه السلام) نه تنها پيروان و يارانش را به كارهای درست و تجارت صحيح تشويق می‏كرد بلكه خود نيز گاهی به تجارت می‏پرداخت.اما نه به دست‏ خويش. بلكه سرمايه ‏اش را در اختيار كارگزاران و افراد مطمئن قرار می‏داد تا با آن تجارت كنند. چون می‏شنيد كه ‏سودی برده و روزی به او رسيده شادمان می‏شد. با اين حال بر تجارت سالم بسيار تاكيد داشت و هنگامی كه كارپرداز وی مصادف‏ كه با سرمايه وی به تجارت مصر رفته بود، با سودی كلان باز گشت ‏فرمود: «اين سود خيلی زياد است‏ با كالاها چه كرديد كه چنين‏ سود هنگفتی به دست آورديد؟» مصادف پاسخ داد: «چون به مصر نزديك شديم از كاروانهای كه از مصر می ‏آمدند از وضع كالای خويش ‏پرسيديم. دانستيم كه اين كالا مورد نياز مردم مصر است و در بازار آنجا بسيار ناياب است. از اين رو با هم پيمان بستيم كه‏ كالايمان را جز در برابر هريك دينار سرمايه يك دينار سود، كمتر نفروشيم، اين بود كه سود زيادی برديم.»
امام(علیه السلام) فرمود:«سبحان الله، عليه مسلمانان هم پيمان می‏شويد كه كالايتان را جز در برابر هر دينار سرمايه يك دينار سود كمتر نفروشيد!»سپس اصل سرمايه ‏اش را برداشت و فرمود: «من را به اين سود نيازی نيست. ای مصادف، چكاچك شمشيرها از كسب روزی حلال آسان‏تر است.» چون امام(علیه السلام) اين گونه سود بردن را اجحاف در حق‏ مسلمانان می‏دانست ‏به كارگزار خود اعتراض كرد و از آن سود چيزی‏ بر نگرفت.

محمد الله اكبری 

دیدگاه‌ها   

+1 #1 پاسخ: امام صادق (ع) را بهتر بشناسیمGuest 1389-07-17 13:33
خوب
نقل قول کردن | گزارش به مدیر

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page