در زمان خلافت خلفاي عباسي(1) كه بيشتر اوقات، آل علي را(به تصور اينكه ممكن است مدعي خلافت گردند) تعقيب و شكنجه مي كردند بسياري از فرزندان علي(عليه السلام) به قم پناه مي آوردند، و از همين موقع عقايد شيعه در اذهان ساكنان قم رسوخ پيدا كرد، و به تدريج قم به عنوان يك شهر شيعه نشين شناخته شد، به همين مناسبت خلفا نسبت به اين شهر نه توجهي داشته اند و نه نظر كمك و مساعدتي.
از اين رو قم تا اواخر قرن دوم تابع اصفهان بوده است و حاكم مستقلي نداشت تا در زمان هارون الرشيد(2)حمزه بن يسع يكي از مشاهير قم به حضور هارون رسيد و از وي درخواست كرد كه قم را از اصفهان جدا كرده و اجازه داده شود نماز جمعه و نماز عيد فطر و قربان درآن انجام گردد، و خليفه تقاضاي او را پذيرفت.(3)
حمزه بن يسع كه از امراي نامي عرب در قم بود، به حضور هارون الرشيد رفته، پس از آنكه اجازه استقلال قم را از وي گرفت، مأمور وصول خراج و ماليات كشاورزي و تجاري قم شد… او در اين باره بسيار كوشش نمود، حتي سرزمين قم را تعيين مساحت كرد و ماليات را به خليفه مي رساند.(4)(در اين باره در همين فصل، در رابطه با حوزه علميه قم، سخن خواهيم گفت).
---------------------------------------------------
(1) ـ خلفاي عباسي كه اولي آنها"سفاح" و آخري آنها"المستصم بالله" بود از سال 132 هجري قمري تا سال 640 يعني در حدود پانصد سال حكومت كردند.
(2) ـ هارون الرشيد از خلفاي نامي عباسي، از سال 170 هجري تا سال 193، يعني در حدود 23 سال حكومت كرد.
(3) ـ اقتباس از قم را بشناسيد، ص 38 و 39.
(4) ـ اقتباس از ترجمه تاريخ قديم قم، ص 28.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه