درباره قداست و فضايل قم، روايات بسيار نقل شده(1)كه هر كدام به نحوي آن را ستوده اند، در اينجا نظر شما را به چند روايت زير، جلب مي كنم:
1ـ روزي جمعي از مردم ري در مدينه به محضر امام صادق(عليه السلام) رفتند و عرض كردند:"ما از اهالي ري هستيم" امام صادق(عليه السلام) فرمود:"آفرين به برادران ما از اهالي قم" آنها گفتند ما از اهالي ري هستيم، امام باز همان سخن خود را تكرار كرد، و اين مطلب چند بار تكرار شد، آنگاه فرمود:
"اِنَ لِلهِ حَرَماً و هُوَ مَكَهُ، و اِنَ للرَسُولِ حَرَماً و هُوَ الْمَدينَهُ، و اِنَ لِاَميرالْمؤمِنينَ حَرَماً وَهُوَ الْكُوفَهُ، وَ اِنَ لَنا حَرَماً و هُوَ بَلْدَهُ قم...؛
براي خدا حرمي هست و آن مكه است، و براي رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) حرمي هست و آن مدينه است، و براي امير مومنان علي(عليه السلام) حرمي است و آن كوفه است، و براي ما(امامان) حرمي است، و آن شهر قم است(2)…"
2ـ در روايت ديگر از قاضي نورالله شوشتري نقل شده كه امام صادق(عليه السلام) پس از ذكر حرم بودن مكه براي خدا، و مدينه براي پيامبر، و كوفه براي علي(عليه السلام) و قم براي امامان(عليه السلام) فرمود:
"اَلا و اِنَ اَلْكُوفَهُ الصَغيرَهِ، اَلا اِنَ لِلْجَنَهِ ثَمانِيَهَ اَبوابِ، ثَلاثَهٌ مِنْها اِلي قُمْ، تُقْبَضُ فيها اِمْرأَهٌ مِنْ وُلْدِي اِسْمُها فاطِمَهُ بِنْتُ مُوسي و تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شِيْعَتي الْجَنَهَ بِاَجْمَعِهِم؛
آگاه باشيد كه قم، كوفه كوچك است، آگاه باشيد كه براي بهشت هشت دراست كه سه در آن به سوي قم است، بانويي از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسي بن جعفر(عليه السلام) در آنجا رحلت مي كند كه با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي گردند."(3)
از اين حديث چند مطلب فهميده است: 1ـ قم همانند كوفه مركز نشر علوم خاندان نبوت است. 2ـ سه در از قم به بهشت گشوده مي شود.(4) 3ـ مقام شفاعت حضرت معصومه (سلام الله عليها) بسيار وسيع است.
در مورد اينكه: سه در بهشت از قم به سوي بهشت گشوده شود، از حضرت رضا(عليه السلام) نيز نقل شده كه فرمود:
"لِلْجَنَهِ ثَمانِيَهُ اَبْوابٍ، فَثَلاثَهٌ مِنها لاَهْلِ قُمْ، فَطُوبي لَهُمْ ثُمَ طُوبي لَهُمْ؛
بهشت داراي هشت در است، سه در از آن براي اهل و ساكنان قم مي باشد، خوشا به سعادت آنها. باز خوشا به سعادت آنها."(5)
به احتمال قوي، اين سه در بهشت در اثر سه پديده مهم و بزرگي است كه از امتيازايت قم مي باشد: 1ـ بارگاه حضرت معصومه (سلام الله عليها) در قم و آثار درخشان آن كه موجب سوق دادن مردم به سوي بهشت مي شود. 2ـ حوزه علميه ديرپاي قم كه موجب هدايت انسان ها شده و آنها را به سوي بهشت رهسپار خواهد كرد. 3ـ‌ وجود جمكران و مركزيت قم بعد از مكه و كوفه، به عنوان پايگاه بزرگ امام زمان حضرت ولي عصر(عج) است، و آن حضرت در اين پايگاه مقدس، وسايل سعادت مردم را فراهم نموده و آنان را به عواملي كه موجب استحقاق رضوان خدا و بهشت مي شود رهنمون خواهد شد. و هم اكنون آثار معنوي آن، بسيار چشمگير است.
نيز امام صادق(عليه السلام) فرمود: شهر قم شهر ما شيعيان ما است، اين شهر، مقدس و پاك مي باشد، مردم اين شهر ولايت و دوستي ما را پذيرفتند، تا وقتي كه خيانت نكنند هر كسي قصد سويي به آنان داشته باشد به زودي به كيفر خود مي رسد، و چنان چه خيانت كنند، خداوند زمامداران ستمگر را بر ايشان مسلط مي نمايد، اما آنها ياور قائم ما(امام مهدي(عليه السلام)) و خواهان حق ما هستند. آنگاه حضرت سر مبارك را به آسمان بلند كرد و عرض كرد:"اَللهُمَ اَعْصِمْهُم مِنْ كُلِ فِتْنَهٍ؛ خداوندا مردم قم را از هر فتنه اي حفظ كن و از هر هلاكتي نجات بده."(6)
4ـ حضرت عبدالعظيم حسني از اسحاق بن ناصح نقل كرده كه امام كاظم(عليه السلام) درباره قم فرمود:"قم آشيانه و پناهگاه آل محمد و مأواي شيعيان آنها است."(7)
5ـ امام صادق فرمود: وقتي كه گرفتاري و بلا به شما روآورد، به قم برويد، قم مأوي و منزل فرزندان فاطمه(عليه السلام) است، ومحل استراحت مؤمنان مي باشد، به زودي زماني مي آيد كه شيعيان ما از ما دور هستند، و اين دوري براي آنان مصلحت است، تا شناخته نشوند و به اين ترتيب خونشان حفظ گردد، و اموالشان غارت نگردد، هر كسي قصد سويي به اهل قم كند، خداوند او را ذليل و خوار مي نمايد.(8)
6ـ نيز امام صادق(عليه السلام) فرمود:
"تُربَهُ قُمْ مُقَدَسهٌ وَ اَهْلُها مِنا و نَحْنُ مِنْهُمْ...؛سرزمين قم، مقدس است، و مردم آن از ما هستند و ما از آنها مي باشيم(9)…"
7ـ امام رضا(عليه السلام) فرمود: وقتي كه فتنه و بلا عمومي شد و همه جا را فرا گرفت، به قم و اطراف قم برويد، زيرا از قم بلاها برداشته شده است.(10)
8ـ رسول اكرم(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) فرمود: در شب معراج در آسمان چهارم به قبه اي كه از لؤلؤ بود، نگاه كردم، چهار ركن و چهار در داشت، گويا از استبرق سبز بود، گفتم: اي جبرئيل اين قبه چيست كه در آسمان چهارم بهتر از آن نديده ام؟! گفت: اين قبه، صورت شهري است كه آن را"قم" مي گويند، بندگان خدا در آن اجتماع مي كنند، اميدوار به شفاعت رسول خدا در روز حشر و حساب هستند، و آنها دستخوش حزن و گرفتاري خواهند شد.(11)
---------------------------------------------------
(1) ـ قسمتي از اين روايات در بحار، ج 60، از صفحه 211 تا 231 آمده است.
(2) ـ بحار، ج 60،‌ص 216.
(3) ـ بحارج‌60، ص 228، مجالس المؤمنين، ج 1،‌ص 83.
(4) ـ مطابق بعضي از روايات آمده: يك دربهشت از قم گشوده شود(بحار، ج 60،‌ص 215).
(5) ـ بحار، ج 60، ص 228.
(6) ـ انوالمشعشين، ج 1،‌ص 112.
(7) ـ …قم عُش آلِ محمدٍ و مَأوي شيعتهم(بحار، ج 6،‌ص 214)
(8) ـ انوارالمشعشين، ص 114، از آنجايي كه اهل قم ارادت خاصي به ائمة هدي(عليه السلام) داشتند، فرزندان و نوادگان آنها را عزت و احترام پذيرفتند، آنها هم با كمال آزادي بدون تقيه در قم زندگي مي كردند و تا آخر عمر در قم مي ماندند و كثرت بارگاه امامزادگان در قم حاكي از همين مطلب است، اين است كه شاعر مي گويد:
هستند چهارصد و چهل و چار از شرف
مدفون به امر حق همه چون دُر در اين صدف
اولاد مرتضي علي آن شاه لو كُشف
فرقي مدان ميان قم و كعبه و نجف
جان مي دهند اهل رخد در نثار قم
(9) ـ بحار، ج 60،‌ص 218.
(10) ـ بحار، ج 60،‌ص 214 و 215.
(11) ـ اختصاصي شيخ مفيد، ص 101.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه