نگاهي به فضايل حضرت معصومه (سلام الله عليها)

(زمان خواندن: 16 - 31 دقیقه)

ازآنجا كه شناخت، پايه دين است، و اظهار عقيده و انجام كارهاي نيك از روي شناخت، به عقيده و اعمال، ارزش چندان برابر مي دهد، و از آنجا كه اميرمؤمنان علي(عليه السلام) به كميل فرمود:
"ما مِنْ حَرَكَهٍ اِلا وَ اَنْتَ مُحْتاجٌ فِيها اِلي مَعْرِفَهٍ؛
هيچ حركتي نيست مگر اينكه تو به شناخت خير و شر آن نيازمند هستي."(1)
و حضرت رضا(عليه السلام) در مورد پاداش زيارت مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها) فرمود:
"مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ؛
كسي كه او را در حالي كه حقش را شناخته، زيارت كند، براي او بهشت است."(2)
و در فرازي از زيارتنامه حضرت معصومه (سلام الله عليها) كه از حضرت رضا(عليه السلام) نقل شده مي خوانيم:
"وَ اَنْ لايَسْلُبَنا مَعْرِفَتَكُمْ اِنَهُ وَلِيُ قَدِيرٌ؛
از خدا مي خواهيم كه معرفت به شأن شما را از ما سلب نكند، او سرپرست توانا است."
نتيجه مي گيريم كه قبل از هر چيز بايد امامان(عليه السلام) و شخصيت هاي بزرگي چون حضرت معصومه (سلام الله عليها) را شناخت، و درك پاداش و درجات ارزش، بستگي به شناخت آنها دارد، از اين رو در اينجا نظر شما را به ده نمونه از فضايل حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) كه موجب شناخت بيشتر است، جلب مي كنيم:
1ـ دختر روح و جسم پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم)
در زيارتنامه اي كه در شأن حضرت معصومه (سلام الله عليها) از حضرت رضا(عليه السلام) نقل شده، حضرت معصومه (سلام الله عليها) به عنوان:
دختر رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم)، دختر فاطمه و خديجه(عليه السلام)، دختر اميرمؤمنان علي(عليه السلام)، دختر حسن و حسين(عليه السلام)، دختر ولي خدا(امام كاظم(عليه السلام))، خواهر ولي خدا(امام رضا(عليه السلام))، و عمه ولي خدا(امام جواد(عليه السلام)) خوانده شده است.
اين تعبيرات، تنها بيانگر شرافت خانوادگي نيست، بلكه علاوه بر آن، بيانگر آن است كه حضرت معصومه (سلام الله عليها) از نظر معنوي و مقامات عالي ملكوتي، به راستي فرزند روح و جسم پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) وحضرت زهرا و خديجه كبري(عليه السلام) و امام معصوم(عليه السلام) است.
2ـ مقام عصمت و طهارت حضرت معصومه (سلام الله عليها)
روايت شده: حضرت رضا(عليه السلام) فرمود:
"مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ كَمَنْ زارَني؛
كسي كه معصومه (سلام الله عليها) را در قم زيارت كند، مانند آن است كه مرا زيارت كرده است."(3)
گرچه شواهد و قراين در مورد مقام عصمت حضرت معصومه (سلام الله عليها) بسيار است، ولي سخن فوق از امام معصوم حضرت رضا(عليه السلام) صراحت دارد كه حضرت معصومه (سلام الله عليها) داراي مقام عصمت بوده است، ضمناً اين سخن بيانگر آن است كه: اين لقب را حضرت رضا(عليه السلام) به حضرت معصومه (سلام الله عليها) داده است، وگرنه نام حضرت معصومه (سلام الله عليها) فاطمه كبري است از سوي ديگر، به فرموده حضرت رضا(عليه السلام) پاداش زيارت حضرت معصومه (سلام الله عليها) همانند پاداش زيارت حضرت رضا(عليه السلام) است.
يكي از قرايني كه بيانگر مقام عصمت حضرت معصومه (سلام الله عليها) است، اين كه(چنان كه خاطر نشان شد) دو نفر نقاب دار از عالم غيب آمدند و جنازه آن حضرت را به خاك سپردند.
با توجه به اين كه: ما معتقديم، معصوم را بايد معصوم دفن كند، به احتمال قوي، آن دو نفر، امام رضا(عليه السلام) و امام جواد(عليه السلام) بوده اند.
پاسخ به يك سؤال
در اينجا اين سؤال مطرح مي شود كه مگر غير از پيامبران و چهارده معصوم، معصوم ديگري نيز داريم؟
پاسخ: مقام عصمت كه عالي ترين مقام معنوي و پاكي است، درجاتي دارد، در وهله اول به دو گونه است: 1ـ معصوم از خطا 2ـ معصوم از گناه، حضرت معصومه (سلام الله عليها) همانند حضرت زينب(عليه السلام) در يكي از درجات عصمتند، گرچه در درجات چهارده معصوم(عليه السلام) نباشند، زيرا چهارده معصوم(عليه السلام) علاوه بر عصمت از گناه عصمت از خطا نيز دارند.
به هر حال وجود ذيجود حضرت معصومه (سلام الله عليها) كه بانويي بسيار ارجمند، و گلي باشكوه از گلستان نبوت و امامت است، همچون روحي در پيكر سرزمين قم است، او با نورانيت معنوي خود، سرزمين قم را رونقي ديگر بخشيده است، و قدم مباركش در قم، هزاران چندان بر عظمت قم افزوده است. او سلاله پاك از خزائن امامت و ولايت، وگوهري گرانقدر و تابناك از صدف ملك امكان است كه روز به روز و ساعت به ساعت بر شكوه و شرافت قم، مي افزايد، به گفته شيخ زكي باغبان در قصيده معروف خود:
قم گشته از شرافت معصومه با صفا
چون روضه بهشت برين گشته پر ضيا
شاهان به درگهش همه آورده التجا
بي شك كه مي رود به بهشت از ره عطا
بر نعش مجرمي كه نشيند غبار قم
چند شعر از نگارنده تقديم به حضرت معصومه (سلام الله عليها)
نگارنده نيز در حد بضاعت اندك خود، در اين راستا چنين سروده ام:
اي سرزمين قم توكن از روي افتخار
زآن گوهر خجسته و آن اخت شهريار
بر ساير اراضي عالم زعز و جاه
فخر و سرور، هر دم و هر لحظه بي فكار
برگو به آسمان كه مناز از ستارگان
در من ستاره شرف است و خور نهار
كاو خواهر امام بوُد دختر امام
هم عمه امام و زعصمت چو هشت و چار
همواره شيعه از ره صدق مي كند خطاب
بر دخت مصطفي و نگهدار ذوالفقار
اي گوهر يگانه عصمت، در شرف
وي منبع فضايل و معنا و اعتبار
خاك درت بْدي و بود توتياي چشم
مهر رخت حكايت و مرآت نور يار
دارند فرشتگان ز سرالتجاء و صدق
اندر سراي تو سر تعظيم و روي خوار
قربان شوند و چاكر درگاهت اي مهين
اي گوهر نُه صدف عفت و وقار
از فر تواست حوزه علميه با شكوه
از لطف تواست رونق آن جمله برقرار
اندر حوادث و خطر و پستي و فراز
باشي پناه و ياور اين"يار ارجدار"
از نور تواست ديده خفاش بي قرار
از كوي تواست ديده اعداء، تار و مار
زيبدكني شفاعت ما را زروز حشر
اي شافع شكسته دلان نزد كردگار
زآن روي كه شفيعه بود مر تو را لقب
بهر دليل در زيارت او"اِشْفَي" بيار
دارد"محمدي" زسر صدق و بندگي
صبح و مساء در كنف لطف تو بهار
آري حضرت رضا(عليه السلام) به ما ياد داده كه در زيارت او چنين بخوانيم:
"يا فاطِمَهُ اِشْفَعي لِي فِي الْجَنَهِ، فَاِنَ لَكِ عِنْدَاللهِ شأناً مِنَ الشَأنِ؛
اي فاطمه معصومه! در مورد رفتن به بهشت، مرا شفاعت كن، چرا كه در پيشگاه خداوند، داراي مقام و منزلتي بس ارجمند هستي."(4)
3ـ پيشگويي امام صادق(عليه السلام) از حضرت معصومه (سلام الله عليها) قبل از ولادتش
از اموري كه به روشني بيانگر عظمت مخصوص مقام حضرت معصومه (سلام الله عليها) است، اين كه امام صادق(عليه السلام) قبل از ولادت او، حتي قبل از ولادت پدر او، از او ياد كرده است، اين موضوع بيانگر آن است كه اين بانوي خاندان نبوت، از امتيازات و ويژگي هاي عميق و ارجمندي برخوردار بوده است، و در سطح بالايي از شخصيت و ارزش هاي انساني و ملكوتي قرار داشته است، به عنوان مثال:
1ـ يكي از شيعيان به محضر امام صادق(عليه السلام) آمد، ديد آن حضرت در كنار گهواره كودكي، با آ‌ن كودك گفتگو مي كند، تعجب كرد و گفت: آيا با كودك نوزاد سخن مي گويي؟
امام صادق(عليه السلام) فرمود: اگر تو هم مايل هستي نزد اين كودك بيا و با او گفتگو كن.
او مي گويد: كنار گهواره آن كودك نوزاد رفتم، سلام كودكم، جواب سلام مرا داد، به من فرمود: نامي كه براي دختر تازه متولد شده ات برگزيده اي عوض كن، زيرا خداوند آن نام را دشمن دارد.(با توجه به اين كه او چند روز قبل از او داراي دختر شده بود نامش حْميرا گذاشته بود.)
آن شخص مي گويد: سخن گفتن نوزاد، و اطلاع او از اخبار پنهان، و نهي ا زمنكر او، مرا بيشتر به تعجب واداشت، بهت زده شدم، امام صادق(عليه السلام) به من فرمود: تعجب نكن، اين كودك فرزندم موسي است خداوند از او دختري به من عنايت كند كه نامش فاطمه است، او در سرزمين قم به خاك سپرده مي شود، و هر كس(مرقد) او را در قم زيارت كند، بهشت بر او واجب است.(5)
2ـ نيز امام صادق(عليه السلام) قبل از ولادت حضرت معصومه (سلام الله عليها) در ضمن گفتاري در شأن او فرمود:
"وَسَتُدفَنُ فِيها اِمْرَأَهٌ مِنْ اَوْلادِي تُسَمي فاطِمَهُ، فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَهُ؛
و به زودي در قم بانويي از فرزندان من به نام فاطمه دفن شود، پس هر كس او را زيارت كند، بهشت براي او واجب مي گردد."
در ذيل اين روايت آمده؛ امام صادق(عليه السلام) اين سخن را قبل از ولادت امام كاظم(عليه السلام) فرمود.(6)
با توجه به اينكه امام كاظم(عليه السلام) در سال 128 هـ . ق چشم به جهان گشوده است، و تولد حضرت معصومه (سلام الله عليها) در سال 173 رخ داده، نتيجه مي گيريم كه امام صادق(عليه السلام) اين سخن را 45 سال قبل از تولد حضرت معصومه (سلام الله عليها) فرموده است.
اين پيش گويي امام صادق(عليه السلام)، در سخن ديگري نيز آمده كه فرمود:
"در قم بانويي از فرزندانم رحلت مي كند كه به شفاعت او همه شيعيانم وارد بهشت مي گردند."(7)
اين پيش گويي ها دلالت ضمني و در عين حال عميق و آشكار بر عظمت جلال و مقام رفيع حضرت معصومه (سلام الله عليها) دارند، و در ضمن دعوت شيعيان به توجه بيشتر به مقام اين بانو، و آرمان هاي مقدس او است.
اين مطلب نيز به نوبه خود حاكي از فضايل مخصوص حضرت معصومه (سلام الله عليها) و مقام ارجمند و ممتاز او است.
4ـ پدرش به فدايش
يكي از فضايل حضرت زهرا(عليه السلام) اين است كه پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) در موارد متعدد، در شأن او فرمود:
"فَداها اَبْوها؛ پدرش به فدايش باد."(8)
اين تعبير بيانگر اوج مقام ارجمند حضرت زهرا(عليه السلام) است كه پيامبر اكرم(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) در شأن او گفته است.
در مورد حضرت معصومه (سلام الله عليها) نيز نظير اين مطلب از پدرش امام كاظم(عليه السلام) روايت شده، در اين راستا به ماجراي جالب زير توجه كنيد:
مرحوم آيت الله مستنبط(داماد اول آيت الله العظمي سيد ابوالقاسم خويي) از كتاب كشف اللثالي كه نسخه خطي آن در كتابخانه شوشتري هاي نجف اشرف موجود است، و تأليف دانشمند محقق صالح بن عرندس دانشمند قرن نهم هجري مي باشد، چنين نقل مي كند:
عصر امام كاظم(عليه السلام) بود، روزي جمعي از شيعيان براي دريافت پاسخ از سؤال هاي خود، به مدينه وارد شدند تا به محضر امام كاظم(عليه السلام) برسند، آن حضرت در مسافرت بود، نظر به اينكه آنها ناگزير به مراجعت بودند، پرسش هاي خود را نوشتند و به افراد خانواده امام كاظم(عليه السلام) تحويل دادند تا در سفر بعد، به آن نائل شوند، مدتي بعد هنگام خداحافظي، ديدند حضرت معصومه (سلام الله عليها) پاسخ پرسش هاي آنها را نوشته و آماده كرده است، آنها شادمان شدند و آن پاسخ ها را دريافت كردند و به سوي وطن رهسپار شدند، در مسير راه به امام كاظم(عليه السلام) برخورد نمودند، و ماجرا را به عرض آن حضرت رساندند، امام كاظم(عليه السلام) آن نوشته را از آنها طلبيد و مطالعه كرد، پاسخ هاي حضرت معصومه (سلام الله عليها) را درست يافت، سه بار فرمود:
"فَداها اَبْوها؛ پدرش به فدايش باد."
با اينكه حضرت معصومه (سلام الله عليها) در آن هنگام خردسال بود، اين ماجراي جالب نيز، ما را به عظمت ويژه حضرت معصومه (سلام الله عليها) از نظر علم و معرفت آشنا مي كند، ‌و در جاي خود بي نظير و استثنايي است.(9)
5ـ عالمه و محدثه و حجت امين امامان(عليه السلام)
سيره حضرت معصومه (سلام الله عليها) در تاريخ گم شده است، علت آن، خفقان شديد آن عصر، و ترس از نگارش زندگي اهلبيت(عليه السلام) بوده است، در عين حال مي توان بعضي از مطالب را از آنچه به جا مانده شرح داد.
از ويژگي هاي حضرت معصومه (سلام الله عليها) اين بود كه به علوم اسلام و آل محمد(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) آگاهي داشت، و آن را براي ديگران و آيندگان، نقل مي كرد، و از راويان و محدثان به شمار مي آمد، چنان كه روايت نقل بيانگر اين مطلب است از اين رو امام كاظم(عليه السلام) فرمود:"پدرش به فدايش باد"، در حدي كه وجود شريفش حجت و امين پدرش امام كاظم(عليه السلام) بود، چنان كه در فرازي از زيارتنامه غير معروفه او آمده:
"اَلسَلامُ عَلَيْكِ يا فاطِمَهُ بِنْتَ مُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ و حُجَتِهِ وَاَمِينِهِ؛
سلام بر تو اي فاطمه دختر موسي بن جعفر(عليه السلام)، و حجت و امين موسي بن جعفر."(10)
بنابراين حضرت معصومه (سلام الله عليها) حجت و امانت دار پدرش امام كاظم(عليه السلام) بود،‌كه در اين صورت، حجت و امين خدا و حجت و نشانه اسلام و حافظ امانت الهي بود.
گرچه روايات آن حضرت به دست ما نرسيده، ولي اندكي از آن روايات را كه دست ما رسيده در اينجا مي آوريم:
1ـ در كتاب ارزشمند الغدير، به نقل از كتب متعدد اهل تسنن، حديث غدير و حديث"مُنْزِلت" از آن بانوي بزرگوار نقل شده است، به اين ترتيب:
"… حَدَثَتْنا فاطِمَهُ وَ زَيْنَبُ وَاُمُ كُلْثُومٍ بَناتُ مُوسي بنِ جَعْفِرٍ، قُلْنَ حَدَثَتْنا فاطِمَهُ بِنْتُ جَعْفَرِ بْنِ‌ مُحَمَدِ الصادِقِ، حَدَثَتْنِي فاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَدِ بنِ عَلِيِ، حَدَثَتْنِي فاطِمَهُ بِنْتِ عَلِيَ بنِ الْحُسيْنِ، حَدَثَتْنِي فاطِمَهُ وَ سَكِينَهُ اِبْنَتا الْحُسَينِ بنِ عَلِيِ، عَنْ اُمِ كُلْثُومِ بِنْتِ فاطِمَهُ بِنْتِ النَبيِ، عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ الله و رَضِيَ عَنْها قالَتْ:
اَنَسِيتُمْ قَولَ رَسُولِ الله(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍ"مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيٍ مَوْلاهُ" وَقَوْلَهُ(صلّى الله عليه وآله وسلَّم):"اَنْتَ مِني بِمَنْزِلَهِ هارُونَ مِنْ مُوسي(عليه السلام)؛
دختران امام كاظم(عليه السلام) فاطمه(معصومه) و زينب و ام كلثوم گفتند: روايت كرد ما را فاطمه دختر امام صادق(عليه السلام)، او گفت: روايت كرد مرا فاطمه دختر امام باقر(عليه السلام)، و او گفت: روايت كرد مرا فاطمه دختر امام سجاد، و او گفت: روايت كردند مرا فاطمه و سكينه دختران امام حسين(عليه السلام) و آنها گفتند، روايت كرد ما را اُم كلثوم دختر فاطمه زهرا(عليه السلام) دختر پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم)، و او از مادرش فاطمه زهرا دختر گرامي پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) روايت كرده كه آن بانوي در برابر غاصبين خلافت علي(عليه السلام) فرمود:
آيا فراموش كرديد سخن رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) در روز عيد غدير خُم را كه فرمود: هر كس كه من مولا و رهبر او هستم، پس علي(عليه السلام) مولا و رهبر اوست؟ و نيز به علي(عليه السلام) فرمود: نسبت تو به من همانند نسبت هارون به موسي(عليه السلام) است."(11)
2ـ حضرت معصومه (سلام الله عليها) به همان سند روايت بالا، از حضرت زهرا(عليه السلام) نقل مي كند كه فرمود: از رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) شنيدم فرمود: هنگامي كه به معراج رفتم، وارد بهشت شدم، در آنجا قصري از در سفيد ميان خالي ديدم، كه درِ آن قصر، به د‎‎ُر و ياقوت آراسته شده بود، و بر آن در، پرده اي آويخته بود، سرم را به سوي آن بلند كردم، ديدم بر روي آن در چنين نوشته شده است:
"لا اِلهَ اِلاَ اللهُ، مُحَمَداً رسُولُ اللهِ، عَلِيٌ وَلِيُ القَوْمِ؛
خدايي جز خداي يكتا نيست، محمد رسول خداست، علي رهبر قوم است.
و به آن پرده نگاه كردم ديدم در آن چنين نوشته شده است:
"بَخٍ بَخٍ مَنْ مِثْلُ شِيعَهِ عَلِيٍ؟
به به! چه كسي همانند شيعه علي(عليه السلام)(داراي مقامات عالي) است؟"
وارد آن قصر شدم، در ميان آن، قصري از عقيق سرخ ميان خالي ديدم، داراي دري از نقره، آراسته به زبرجد سبز بود، و بر آن در، پرده اي آويخته بود، سرم را بلند كردم، ديدم بر روي آن در چنين نوشته شده:
"مُحَمَدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِيٌ وَصِيُ الْمُصْطَفي؛
محمد رسول خدا است، علي وصي مصطفي است."
سپس در آن پرده ديدم چنين نوشته بود:
"بِشِرْ شِيعهَ عَلِيٍ بِطيبِ الْمَوْلَد؛
شيعه علي(عليه السلام) را مژده بده كه پاكزاد است."
در ميان آن قصر رفتم، ديدم قصري ديگري از زمرد سبز ميان خالي است كه زيباتر از آن نديده بودم، داراي دري از ياقوت سرخ، آراسته به دْر بود، پرده اي بر آن آويخته بود، سرم را بلند كردم و ديدم روي آن پرده چنين نوشته شده است:
"شِيعَهُ عَلِيٍ هُمُ الْفائِزُونَ؛
شيعيان علي(عليه السلام) كساني هستند كه رستگار مي باشند."
به جبرئيل گفتم: حبيبم جبرئيل، اين قصر از آن كيست؟ گفت: اين قصر از آن پسر عمو و وصي تو علي بن ابيطالب(عليه السلام) است، همه مردم در روز قيامت پابرهنه و عريان محشور مي شوند جز شيعيان علي(عليه السلام)، در آن روز مردم به نام هاي مادرانشان خوانده شوند،‌جز شيعه علي(عليه السلام) كه به نام هاي پدرانشان خوانده مي شوند، گفتم: اي حبيبم جبرئيل! منظور از اين سخن چيست؟ گفت:
"لِاَنَهُمْ اَحَبُوا عَلِياً فَطابَ مَولِدَهُمْ؛
زيرا شيعيان، علي(عليه السلام) را دوست داشتند از اين رو پاكزاد شدند."(12)
3ـ حضرت معصومه (سلام الله عليها) با چند واسطه از صفيه عمه رسول خدا نقل مي كند: وقتي كه امام حسين(عليه السلام) چشم به جهان گشود، رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) به من فرمود: اي عمه! فرزندم را نزد من بياور، عرض كردم: هنوز او را پاكيزه نكرده ام، فرمود: اي عمه! آيا تو مي خواهي او را پاكيزه كني؟ همانا خداوند متعال او را پاك و پاكيزه نموده است.(13)
4ـ حضرت معصومه وقتي كه در ساوه بيمار شد، فرمود: مرا به قم ببريد، زيرا از پدرم شنيدم كه فرمود:"قم مركز شيعيان ما مي باشد."(14)
5ـ در كتاب اللؤلؤالثَمينه في الآثار المنعنه المرويه(كه در سال 1306 هـ . ق در مصر چاپ شده) چنين روايت شده:
"...عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ مُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ الصادِقِ جَعْفَرِِ بْنِ مُحَمَدٍ، عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ الْباقِرِ مُحَمَدِ بْنِ عَلِيٍ، عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ السَجادِ عَلِيِ بْنِ الْحُسَيْنِ زَينِ الْعابِدينَ، عَنْ فاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ(صلّى الله عليه وآله وسلَّم)، قالَتْ قالَ رَسُولُ اللهِ: اَلا مَنْ ماتَ عَلي حُبِ آلِ مُحَمَدٍ ماتَ شَهِيداً؛
فاطمه(معصومه) دختر امام كاظم، و او از فاطمه دختر امام صادق، و او از فاطمه دختر امام باقر، و او از فاطمه دختر امام سجاد، و او از فاطمه دختر امام حسين، و او از زينب دختر علي، و او از فاطمه زهرا دختر رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) روايت كرد كه رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) فرمود: آگاه باشيد كسي كه با حجت آل محمد(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) از دنيا رفت، شهيد از رفته است."(15)
توجه به مضمون اين پنج روايت بيانگر آن است كه حضرت معصومه (سلام الله عليها) با پيام هاي خود حقانيت تشيع را ابلاغ مي كند، و نسبت به شيعيان علي(عليه السلام) ابراز علاقه مي نمايد، و پاداش هاي آنها را بيان مي كند تا آنها در راستاي آرمان هاي مقدس تشيع، استوار باشند.
6ـ حرم حضرت معصومه (سلام الله عليها) تجليگاه مرقد حضرت زهرا(عليه السلام)
مرجع عظيم الشأن مرحوم آيت الله العظمي نجفي مرعشي(ره) فرمود: پدرم مرحوم آيت الله علامه سيد محمود مرعشي(ره) كه در نجف اشرف مي زيست، بسيار علاقمند بود كه به طريقي، محل قبر شريف جده اش حضرت زهرا(عليه السلام) را بيابد، براي اين مقصود، ختم مجربي(يعني يكي از دعاهايي كه استجابت آن به تجربه رسيده كه با تكرار آن با حضور قلب و خلوص و شرايط ديگر، موجب رسيدن به مقصود است) انتخاب نمود، چهل شب به آن مداومت كرد، تا شايد از طريقي به محل مرقد شريف حضرت زهرا(عليه السلام) آگاه گردد.
شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت، در عالم خواب به محضر امام باقر(عليه السلام)(يا امام صادق) رسيد، امام به او فرمود: "عَلَيْكَ بِكَريمَهِ اَهْلِ الْبَيْتِ؛ به دامن كريمه اهل بيت(عليه السلام) چنگ بزن."
ايشان تصور كرد منظور امام(عليه السلام) از اين جمله، حضرت زهرا(عليه السلام) است، عرض كرد:"آري قربانت گردم، من نيز ختم را براي همين گرفتم كه محل شريف قبر آن حضرت را دقيق تر بدانم و زيارتش كنم."
امام(عليه السلام) فرمود:"منظور من قبر شريف حضرت معصومه (سلام الله عليها) در قم است." سپس افزود: به خاطر مصالحي، خداوند اراده نموده كه قبر حضرت زهرا(عليه السلام) براي هميشه براي همگان مخفي باشد، از اين رو قبر حضرت معصومه (سلام الله عليها) را تجليگاه قبر شريف حضرت زهرا(عليه السلام) قرار داده است، اگر قرار بود قبر حضرت آشكار باشد همان شكوه و عظمت مرقد حضرت زهرا(عليه السلام) را خداوند براي قبر حضرت معصومه (سلام الله عليها) قرار داده است.
مرحوم آيه الله سيد محمود مرعشي، وقتي كه از خواب برخاست، تصمصم گرفت كه به قصد زيارت حضرت معصومه (سلام الله عليها) به قم مهاجرات كند. او بي درنگ با همه اعضاي خانواده اش از نجف اشرف، عازم قم شد و به زيارت مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها) پرداخت.(16)
آن مرحوم، سرانجام به نجف بازگشت و در سال 1338 هـ . ق در آنجا در گذشت، ولي فرزند برومندش آيه الله العظمي سيد شهاب الدين نجفي مرعشي به قم آمد و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها) مي زيست تا اينكه پس از 66 سال درس و بحث و خدمات فقهي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي بسيار، در هشتم صفر سال 1411 هـ . ق(مطابق با 17 شهريور 1369 شمسي) در سن 96 سالگي در قم به ملكوت اعلي پيوست، مرقد شريفش در جنب كتابخانه عظيم و بي نظيرش، در قم در خيابان آيه الله مرعشي(اِرُم سابق) قرار گرفته است.
اين فراز عجيب و استثنايي نيز بيانگر ورق ديگري از مقام با عظمت حضرت معصومه (سلام الله عليها) است كه گويي آينه تمام نماي وجود مبارك جده اش حضرت زهرا(عليه السلام) است، كه مرقدش در اين رؤياي صادقانه همچون مرقد حضرت زهرا(عليه السلام) داراي همان شكوه و جلال معنوي شده است.
با توجه به اينكه مرجع تقليد اين رؤيا را از پدر مجتهدش نقل مي كند، و خواب ديدن امام معصوم(عليه السلام)، دليل بر صدق آن خواب است.
7ـ زيارتنامه مخصوص
يكي از شواهد عظمت استثنايي حضرت مصعومه(عليه السلام)، زيارتنامه اي است كه به خصوص، حضرت رضا(عليه السلام) در شأن او صادر فرموده است، زيرا بعد از فاطمه زهرا(عليه السلام) تنها زيارتي كه از امام معصوم(عليه السلام) براي او نقل شده زيارت حضرت مصعومه(عليه السلام) است، حضرت زينب(عليه السلام) با آن همه مقام و منزلت زيارت مخصوص ـ نقل شده ـ از معصوم ندارد و همچنين بانوان ارجمند ديگر از خاندان عصمت طهارت.
علامه مجلسي(ره) از بعضي از كتب زيارات، از علي بن ابراهيم، و او از پدرش، و او از سعد اشعري قمي نقل مي كند كه گفت در محضر امام رضا(عليه السلام) بودم، به من فرمود:"اي سعد از براي ما در نزد شما(در قم) قبري وجود دارد: سعد عرض كرد: قربانت گردم آيا مقصود شما قبر فاطمه دختر موسي بن جعفر(عليه السلام) است؟ امام رضا(عليه السلام) فرمود:
"نَعَمْ مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهٌ؛آري كسي كه با معرفت به شأن او، او را زيارت كند، بهشت براي او است."
سپس حضرت رضا(عليه السلام) چگونگي زيارت مرقد مطهر حضرت مصعومه(عليه السلام) را براي سعد، چنين بيان كرد، وقتي كنار قبرش رفتي در نزد بالاي سر آن حضرت رو به قبله بايست و 34 مرتبه اللهُ اكبر‎‎‎‎‏‏ُ و 33 بار سْبًحانُ اللهِ و 33 بار الحمدللهِ بگو، آنگاه بگو:
اَلسُلامْ علي آدم صفوة الله. تا آخر زيارت(17)
از ويژگي هاي اين زيارت اين است كه مطابق دستور حضرت رضا(عليه السلام) در آغاز آن 34 بار تكبير و 33 بار تسبيح و 33 بار حمد گفته مي شود، چنين دستوري در مورد زيارت هاي ديگر ديده نشده.
آري اين سرآغاز توحيدي، براي آن است كه زائر هنگام زيارت آنخاتون ارجمند دو سرا، با توجه و حضور قلب، و توحيد و تنزيه و شكر خدا وارد گردد، و بااين حالت ملكوتي با حضرت مصعومه(عليه السلام) ارتباط برقرار نمايد، كه چنين حالتي، عالي ترين حال بنده خدا در برابر عظمت مقام اولياي خدا است تا با روحي پاك و قلبي صاف و دور از شوائب و آلودگي ها به زيارت بپردازد و نتيجه خوب بگيرد.
8ـ القاب پيام آور
در مورد حضرت مصعومه(عليه السلام) دو زيارتنامه نقل شده، يكي همان زيارتنامه معروف است، كه علامه مجلسي آن را از حضرت رضا(عليه السلام) نقل نموده است.(18)
ديگري زيارتنامه اي است كه صاحب كتاب انوار المشعشعين(شيخ محمد علي بن حسين كاتوزيان، در همين كتاب، جلد 1، چاپ سنگي)(19)نقل كرده است، در فرازي از اين زيارتنامه، خطاب به حضرت مصعومه(عليه السلام) چنين مي خوانيم:
اَلسَلامُ عَلَيْكِ اَيَتُهَا الطاهِرَهُ الْحَمِيدَهُ الْبَرَهُ الرِشِيدَهُ، التَقِيَهُ النَقِيَهُ الرَضِيَهُ الْمَرْضِيَهُ؛
سلام بر تو اي پاك سرشت و پاك روش، اي ستوده، اي نيكوكار، اي بانوي رشد يافته و پاك و پاكيزه، اي بانوي شايسته و پسنديده."(20)
در اين فراز به هشت لقب از القاب حضرت مصعومه(عليه السلام) تصريح شده كه هر كدام پيام آور يكي از ابعاد ارزش هاي والاي زندگي درخشان او است.
هر يك از اين القاب و صفات كافي است كه ما را به مقام هاي عالي و درجات ممتاز معنوي او رهمنون گردد، شخصيتي كه همه ابعاد روش و منش و فكر و ذكر و عمل او بر اساس پاكي، صداقت، شايستگي، تفكر و رشد ديني و عرفاني، و مورد پسند خدا و رسول و امامان(عليه السلام) پي ريزي شده، و در اين راستا قرار گرفته است، و به طور خلاصه، اين صفات بيانگر مقام عصمت و طهارت ذاتي و اكتسابي او است، كه هر كدام، چون آينه نشان دهنده جمال و كمال او مي باشند.
9ـ شفاعت وسيع حضرت مصعومه(عليه السلام)
در ذيل روايتي كه قبلاً در مورد پيش گويي امام صادق(عليه السلام) از تولد حضرت مصعومه(عليه السلام) و وفات او در قم ذكر شده است:
"...وَاِسْمُها فاطِمَهُ بِنْتُ مُوسي، تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شِيعَتُنا الْجَنَهَ بِاَجْمَعِهمْ؛
نام او فاطمه دختر موسي(عليه السلام) است كه با شفاعت او، همه شيعيان ما وارد بهشت مي گردند."(21)
اين روايت حاكي از عظمت مقام فوق العاده حضرت مصعومه(عليه السلام) است، كه شفاعت او شامل همه شيعيان خواهد شد. اين مطلب نيز شاهد گويايي بر فضايلي استثنايي حضرت مصعومه(عليه السلام) است.
يكي از علماي دولت آباد اصفهان، حضرت آيت الله حاج شيخ محمد ناصري دولت آبادي، از پدرش مرحوم آيت الله شيخ محمد باقر ناصري(وفات يافته) سال 1407 هـ .ق) نقل مي كند: در سال 1295 هجري قمري، در اطراف قم، قحطي و خشكسالي شد، مردم به ستوه آمدند،‌در ميان آن ها چهل نفر از افراد متدين، انتخاب شده و به قم آمدند و در حرم حضرت مصعومه(عليه السلام) به بست نشستند، تا شايد با عنايات و دعاي آن بزرگوار، خداوند باران بفرستد.
پس از سه شبانه روز، در شب سوم يكي از آنان، مرحوم‌ آيه الله العظمي ميرزاي قمي(وفات يافته سال 1231 هـ .ق)(22)را در خواب مي بيند، ميرزا مي پرسد: شما چرا در اينجا به بست نشسته ايد؟
او عرض مي كند: مدتي است در منطقه ما بر اثر نيامدن باران، خشكسالي و قحطي به وجود آمده است، براي رفع خطر، به اينجا پناه آورديم. ميرزاي قمي مي فرمايد: براي همين، در اينجا جمع شده ايد؟ اين كه چيزي نيست اين مقدار از دست ما نيز ساخته است، در چنين نيازها به ما مراجعه كنيد، ولي اگر شفاعت همه جهان را خواستيد، دست توسل به طرف اين شفيعه روز جزا(حضرت مصعومه) دراز كنيد.
10ـ پاداش عظيمت زيارت مرقد حضرت مصعومه(عليه السلام)
در مورد پاداش زيارت مرقد حضرت مصعومه(عليه السلام) روايات متعددي از امام معصوم(عليه السلام) نقل شده كه نظر شما را به هشت روايت زير، كه هر كدام پيام ويژه اي از عظمت مقام حضرت مصعومه(عليه السلام) مي دهد، جلب مي كنيم:
1ـ امام صادق(عليه السلام) در ضمن گفتاري فرمود:
"...مَنْ زارَها وَ جبت لَهُ الْجَنَه؛ كسي كه او را زيارت كند، بهشت بر او واجب مي گردد."(23)
2ـ نيز فرمود:
"اِنَ زيارتَها تَعْدِلُ الْجَنَهَ؛ همانا زيارت او برابر كسب بهشت است."(24)
3ـ سعد بن سعد اشعري مي گويد: در مورد پاداش زيارت قبر حضرت مصعومه(عليه السلام) از امام رضا(عليه السلام) پرسيدم، فرمود:
"مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَهُ؛ كسي كه او را زيارت كند، پاداش او بهشت است."(25)
4ـ در مورد ديگر فرمود:
"مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ؛ كسي كه او را از روي معرفت به شأن و مقامش، زيارت كند، پاداش او بهشت است."(26)
5ـ نيز فرمود:
"مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ كَمَنْ زارَني؛ كسي كه معصومه (سلام الله عليها) را در قم زيارت كند، مانند آن است كه مرا زيارت كرده است."(27)
6ـ يكي از شيعيان به زيارت مرقد منور حضرت رضا(عليه السلام) رفت و پس از زيارت، عازم كربلا شد، و از مسير همدان به سوي كربلا رفت، در بين راه در عالم خواب، حضرت رضا(عليه السلام) را ديد، آن حضرت به او فرمود:"چه مي شد كه اگر از قم عبور مي كردي و قبر خواهرم را زيارت مي كردي؟"(28)
7ـ مولي حيدر خوانساري مي نويسد: روايت شده، امام رضا(عليه السلام) فرمود: هر كس نتواند به زيارت من بيايد، برادرم را در ري(يعني امام زاده حمزه را كه در كنار مرقد حضرت عبدالعظيم(عليه السلام) قرار گرفته است) يا خواهرم(حضرت معصومه (سلام الله عليها)) را در قم زيارت كند، به همان ثواب زيارت من مي رسد.(29)
شرح كوتاه
گرچه همه اين احاديث، با زبان گويا، بيانگر اوج عظمت مقام حضرت معصومه (سلام الله عليها) است، ولي نكاتي در اين روايات هست كه در اينجا اشاره مي شود:
مانند: وجوب بهشت، معادل بهشت، ‌مالك شده بهشت كه از كلمه"لَهْ" فهميده مي شود، و برابر بودن زيارت او با زيارت حضرت رضا(عليه السلام) و بازخواست حضرت رضا(عليه السلام) از شيعه اي كه به زيارت مرقد منور حضرت معصومه (سلام الله عليها) نرفته است.
زيارت حضرت معصومه (سلام الله عليها) را تنها يك امام، سفارش نكرده است، بلكه سه امام(امام صادق، امام رضا و امام جواد(عليه السلام)) سفارش نموده اند، و جالب اينكه امام صادق(عليه السلام) اين سفارش را قبل تولد حضرت معصومه (سلام الله عليها) بلكه قبل از تولد پدر حضرت معصومه (سلام الله عليها) امام كاظم(عليه السلام) نموده است.
نكته جالب ديگر، روايت پنجم است كه در آن، پاداش زيارت قبر شريف حضرت معصومه (سلام الله عليها)، برابر پاداش زيارت حضرت رضا(عليه السلام)، امام معصوم قرار داده شده است، زيد شحام از امام صادق(عليه السلام) پرسيد: پاداش كسي كه يكي از شما را زيارت مي كند چيست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود:
"كمن زار رُسْولَ اللهِ؛ مانند كسي است رسول خدا(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) را زيارت نموده است."(30)
حضرت رضا(عليه السلام) فرمود:
"اَلا فَمَنْ زارَنِي وَ هُوَ عَلي غُسلٍ، خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمٍ وَلَدَتْهُ اُمُهُ؛ آگاه باشيد، كسي كه مرا در حالي كه غسل زيارت كرده زيارت كند، به گونه اي از گناه بيرون آيد و پاك مي شود كه هنگام تولد از مادرش از گناه پاك بود."(31)
---------------------------------------------------
(1) ـ تحف العقول(ترجمه شده)، ص 183.
(2) ـ بحار، ج 48، ص 317، و ج 102، ص 266.
(3) ـ ناسخ التواريخ، ج 3، ص 68، رياحين الشريعه، ج 5، ص 35.
(4) ـ بحار، ج 102، ص 266.
(5) ـ منهاج الدموع، ص 441.
(6) ـ بحار، ج 60، ص 117.
(7) ـ بحار، ج 60، ص228.
(8) ـ‌اين مطلب از جمله در بحار، ج 43،‌ص 86 و 88 نقل شده است.
(9) ـ اقتباس از كتاب كريمة اهل بيت،‌تأليف علي اكبر مهدي پور، ص 63 و 64.
(10) ـ انوارالمشعشين، ج 1، ص 211.
(11) ـ الغدير، ج 1، ص 197.
(12) ـ بحار، ج 68، ص 76 و 77.
(13) ـ الامالي، ص 82، مطابق نقل كتاب فاطمه بنت الامام الكاظم، تأليف دكتر محمد هادي اميني، ص 61.
(14) ـ‌ به نقل از درياي سخن، تأليف سقازاده.
(15) ـ اللؤلؤالثمينه، ص 217 مطابق نقل كتاب گنجينه دانشمندان(تأليف شيخ محمد رازي) ج 1، ص 16 و 17 و آثار الحجه ج 1، ص 8.
(16) ـ اقتباس از كتاب ارزشمند كريمة اهل بيت(عليه السلام)، ص 43 تا 45ـ ماجراي فوق را مرحوم آيت الله العظمي سيد شهاب الدين مرعشي به طور مكرر براي افراد مختلف نقل كرده است. يكي از شاگردان آيه الله نجفي مي گفت: ايشان در دس خود مي فرمود: علت آمدن من به قم، همين مطلب بود، پدرم، چهل شب در حرم حضرت علي(عليه السلام) بيتوته نمود، شبي علي(عليه السلام)(در حال مكاشفه) به پدرم فرمود:"سيد محمود چه مي خواهي؟" پدرم عرض مي كند: قبر حضرت فاطمه زهرا(عليه السلام) كجا است تا زيارت كنم، حضرت علي(عليه السلام) مي فرمايد: من كه نمي توانم برخلاف وصيت آن حضرت، قبر او را معلوم كنم. پدرم عرض كرد: پس من در هنگام زيارت او چه كنم؟ حضرت علي(عليه السلام) فرمود:"خداوند مقام و شكوه حضرت فاطمه(عليه السلام) را(دراين مورد) به حضرت معصومه (سلام الله عليها) داده است. هر كس مي خواهد زيارت حضرت فاطمه(عليه السلام) را درك كند، به زيارت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) برود."
(17) ـ بحار، ج 102، ص 266.
(18) ـ همان مدرك.
(19) ـ اين كتاب در سال 1325 هجري قمري، تأليف شده.
(20) ـ انوارالمشعشين، ج 1، ص 211.
(21) ـ بحار، ج 60، ص 228.
(22) ـ مرقد شريف اين عالم رباني در قبرستان شيخان قم، همواره موجب كرامات ها بوده است.
(23) ـ بحار، ج 48، ص 317.
(24) ـ در بعضي از روايات به جاي تَعْدِلُ، تُعادِلُ آمده(بحار،‌ج 60، ص 219).
(25) ـ عيون اخبار الرضا ج 2، ص 267.
(26) ـ‌ بحار ج 48، ص 317.
(27) ـ ناسخ التواريخ، ج 3، ص 68؛ رياحين الرشيعه، ج 5، ص 35.
(28) ـ انوارالمشعشين، ج 1،‌ص 212.
(29) ـ زبده التصانيف، ج 6،‌ص 159.
(30) ـ عيون اخبار الرضا، ج 2،262.
(31) ـ همان مدرك، ص 260.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page