آيه اول سوره انشراح چنين است:
الم نشرح لك صدرك كه معناى تحت اللفظى آن اين است كه آيا سينه ات را براى تو نشكافتيم؟
شـايـد از توجه به معناى ظاهرى و تحت اللفظى همين آيه باشد كه داستانى تحت عنوان شرح يا انشراح صدر، (يعنى شكافتن سينه پيامبر ـ ص ـ) در سيره نبوى به وجود آمده است. (در ايـن بـاره ـ سيرت رسول اللّه، مشهور به سيرة النبى [ترجمه فارسى كهن - قرن هفتمى - از تهذيب ابن هشام از سيره ابن اسحاق]. ترجمه و انشاى رفيع الدين اسحق بن محمد همدانى، با مقدمه و تصحيح اصغر مهدوى. چاپ دوم. در دو بخش. تهران، خوارزمى، 1361 ش، بخش اول، 149 ـ 150) (نيز تفسير ميبدى، ذيل همين آيه). امـا بـا مـراجـعـه به كاربرد شرح صدر در قرآن مجيد، آشكارتر مى گردد كه اين تعبير يك تعبير مجازى است. چـنـانـكـه فرمايد: فمن يرد اللّه ان يهديه يشرح صدره للاسلام، و من يرد ان يضله يجعل صدره ضيقا حرجا. (هـركـس كـه خـداونـد هـدايتش را بخواهد دلش را به پذيرش اسلام مى گشايد، و هركس را بخواهد در گمراهى واگذارد، دلش را تنگ و تاريك مى گرداند) (انعام، 125). همچنين موسى (ع) در دعايش به درگاه خداوند مى گويد: رب اشرح لى صدرى (طه، 25) (پروردگارا دل مرا برايم گشاده دار). لذا معناى الم نشرح لك صدرك چنين مى شود: آيا دلت را برايت گشاده نداشتيم؟
----------------------------
بهاء الدين خرمشاهى
