در قرآن مجيد تعبير تبشير مخصوصا در صيغه امرى آن به صورت بشر يا فبشر بارها به كار رفته است.
معناى معروف و ظاهر بشارت و تبشير يعنى مژده دادن و نويد دادن و نظاير آن. چنانكه فرمايد و بشر الصابرين (شكيبايان را بشارت ده) و بشر المؤمنين (مؤمنان را بشارت ده). امـا مشكل وقتى پديد مى آيد كه بشر و تبشير در جايى به كار مى رود كه معناى بشارت ندارد، بلكه بر عكس معناى انذار و تهديد و توبيخ دارد. چنانكه فرمايد: بشر المنافقين بان لهم عذابا اليما (منافقان را بشارت ده كه عذاب دردناكى در پيش دارند.) (نساء 138). همچنين: و بشر الذين كفروا بعذاب اليم (كافران را به عذابى دردناك بشارت ده) (توبه، 3). همچنين تعبير بشره يا بشرهم بعذاب اليم در قرآن بسيار است. پيداست كه عذاب اليم، بشارت يا مژده ندارد. و ايـنكه بعضى از قدماى مفسران و لغويان گفته اند در اينجا خداوند تهكم (طنز و طعن) به كار بـرده است و به قصد ريشخند چنين تعبيرى فرموده است، درست نيست، و گويى از سر ناچارى اين دستاويز ادبى و بلاغى را يافته اند. از تـوجـه بـه آيـاتـى از قرآن كريم به نحوى كه جاى ترديد و شبهه اى باقى نماند، معلوم و مسلم مـى گـردد كـه بشارت يا تبشير يك معناى ديگر و بلكه اصلى دارد كه عبارت است از صرف خبر دادن و آگـاهـانـيـدن و نـظـارير آن؛ بدون هيچگونه ارزشگذارى و يا جنبه مثبت نويدبخشى يا مژده دهندگى؛ و به اين معنى سه بار در قرآن كريم به كار رفته است. اين كاربردها عبارت هستد از: [1 و 2] و اذا بشر احدهم بالانثى ظل وجهه مسودا و هو كظيم. يتوارى من القوم من سوء ما بشر به ايمسكه على هون ام يدسه فى التراب الاساء ما يحكمون. (نحل 58 ـ 59). پـيـداسـت كـه در اينجا طنز و تهكمى در كار نيست، و عرب جاهلى هم از دختر زادن زنش شاد نيست. ترجمه آيه چنين است: و چون يكى از ايشان را از دختر [زادن همسرش] خبر دهند، چهره اش [از خشم و تاسف] سياه شود و مى كوشد كه تاسف خود را فروخورد. از ناگوارى خبرى كه به او داده اند از قوم خود پنهان شود و [با خود بينديشد] آيا او را به خوارى و زارى نگه دارد، يا [زنده] در گور كند. چه بد است برداشت و برخورد آنان. 3) و اذا بشر احدهم بما ضرب للرحمن مثلا ظل وجهه مسودا و هو كظيم. (زخـرف، 17) (و چـون يـكى از ايشان را به [زادن] آنچه براى خداوند رحمان مثال مى زنند [دختر] خبر دهند، چهره اش [از خشم و تاسف] سياه شود، و مى كوشد كه تاسف خود را فروخورد). گمان مى كنم اين مؤيدات قرآنى كافى باشد. گـفـتـنـى است كه بعضى از تفاسير مثل جلالين و ترجمه ها مثل ترجمه شاه ولى اللّه دهلوى نيز تـبـشير را در اين موارد، همانگونه كه ما معنى كرده ايم، به درستى، به صورت اخبار و خبر دادن ترجمه كرده اند.
----------------------------
بهاء الدين خرمشاهى

نوشتن دیدگاه