ولادت حضرت امام محمد باقر (علیه السلام)
امام پنجم، محمد بن على بن الحسین علیه السلام بنا بر نقلى در سوم ماه صفر سال 57 هـ .ق در مدینه به دنیا آمد و جهان را با جمال دلربایش جلوهاى دیگر بخشید.
كنیه حضرت، ابو جعفر و از القاب مشهور ایشان، باقر یا باقر العلوم(علیه السلام) مىباشد. مادر بزرگوارشان ام عبدالله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى(علیه السلام) است. لذا امام باقر(علیه السلام) از مادر هم علوى هستند؛ یعنی از پدر حسینى و از مادر حسنی. در جلالت و مقام مادرشان به همین نكته بسنده مىكنیم كه امام صادق (علیه السلام) در مورد ایشان فرمودند: « در خاندان امام حسن (علیه السلام) زنى چون او نبود ».
همچنین این بانوى گرامی در واقعه عاشورا به همراه زینب كبرى(سلام الله علیها) و دیگر زنان اهل بیت حضور داشتند و طعم اسارت و مصیبتهای عظیم حادثه عاشورا را چشیدند و تمام وقایع از كربلا تا شام را شاهد بودند و در وظیفه رساندن پیام عاشورا و قیام حسینى به گوش جهانیان نقش داشتند.
حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) در هنگام حادثه عاشورا طفلى چهـار ساله بودند و در كربلا حضور داشتند و درد و رنج و عطش كودكان كربلا را چشیدند و از نزدیك تمامى مصایبی را كه از طرف بنى امیه به خاندان ایشان وارد شد، با چشمان مبارك خویش دیدند. از خود حضرت چنین نقل شده است: «هنگامى كه جدم حسین(علیه السلام) به شهادت رسید، من چهار ساله بودم و جریان شهادت آن حضرت و آن چه در آن روز بر ما گذشت همه را به خاطر دارم».
مشهورترین لقب امام محمد باقر (علیه السلام) «باقر العلوم» مىباشد؛ لقبى كه رسول گرامى اسلام (صلی الله علیه و اله) به ایشان عطا فرموده بودند. نبى اكرم (صلی الله علیه و اله) به جابربن عبدالله انصارى از صحابه گرانقدر خود فرمودند: «جابر تو زنده خواهى ماند و فرزندم محمدبن على بن الحسین بن على بن ابى طالب(علیهم السلام) را كه نامش در تورات باقر است مىبینی؛ آن گاه كه او را دیدى سلام مرا به او برسان» .
از جابر بن عبد الله جعفى كه یكى از شاگردان امام بود سؤال شد كه چرا محمد بن على(علیهما السلام) را باقر نامیدند؟ گفت: «لانه بقر العلم بقراً اى شقه شقاً واظهره اظهاراً؛ او زمین علم را شكافت و حقایق پنهان آن را آشكار ساخت».
همچنین پیامر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند:
«از صلب او (امام زین العابدین (علیه السلام)) فرزندى خواهد آمد كه نامش نام من و در خلقت و شمایل شبیه من است. او علم را مىشكافد چنانكه كشاورز زمین را بشكافد».
ابن حجر از علماى اهل تسنن درباره امام (علیه السلام) مىگوید:
«او را از این جهت باقر گفتند زیرا همچنان كه زمین را مىشكافند تا گنج و معادن و منابع و جواهر ارزشمند آن را كشف و استخراج كنند، او نیز زمین علم را شكافت و دقایق و حقایق احكام را آشكار ساخت؛ لذا او را باقر و جامع و ناشر علم و بلند گرداننده آن گفتند و این نكتهاى است واضح كه جز بر كور دلان مخفى نماند».
آن گاه كه امام محمد باقر (علیه السلام) امر امامت را عهده دار شدند، نارضایتى مردم باعث قیامهایى در گوشه و كنار كشور پهناور اسلامى شده که این موقعیت براى احیاى سنّت فراموش شده نبوى فرصت مناسبى بود. حضرت از این مجال بهترین استفاده را بردند و پاكسازى اسلام از غبار تحریفات بنى امیه و همچنین خرافات یهود و اسرائیلیات را در صدر فعالیتهاى خویش قرار دادند. برپایى كلاسهاى درس و تبیین احكام و معارف ناب اهل بیت (علیهم السلام) در مسجد مدینه از جمله این فعالیتها بود كه در اثر آن صدها تن از شیفتگان علم و معرفت را همچون پروانه بر گرد شمع وجود ایشان جمع آورده بود.
برگزارى مناظرات علمى مختلف، پاسخ گویى به شبهات دینى، تبیین مسایل كلامى و معارف اصول دین، آوازه حضرت را نه تنها در حجاز، بلكه در سایر کشورهای اسلامى بلند كرد و موجب شد تا نخبگان آن سرزمینها براى كسب فیض و آشنایى با فقه اصیل و علوم ناب نبوى حتى از عراق و خراسان به محضر امام، شرفیاب شوند و خاضعانه در مقابل آن حضرت زانوى شاگردى بزنند.
پرداختن به نشر آثار و معارف اهل بیت (علیهم السلام) مانع از فعالیتهاى ظلمستیزی حضرت نبود و ایشان در هر فرصتى به افشاگرى و به پرده برداشتن از چهره ننگین بنى امیه مىپرداختند. آن حضرت شیعیان خود را از پذیرفتن كوچك ترین مناصب دولتى در دستگاه غاصب و ظالم اموى نهى مىكردند. در كنار تمامى این فعالیتها، در مسایل اجتماعى نیز الگوى شیعیان خود بودند؛ بین غلامان خود مشغول به كار و زراعت مىشدند و در هواى گرم عرق مىریختند.
عبادت و تهجد حضرت زبان زد خاص و عام بود. امام دائم الذّكر بودند و در هر شب 150 ركعت نماز به جا مىآوردند. هیچ حاجت مندى نبود كه دست خالی از منزل محمد بن علی(علیهما السلام) بیرون بیاید.
و اکنون نیز آگاه دلان از این سیره خاندان اهل بیت(علیهم السلام) و از خان كرمشان بهرهمند و از بركات و عنایات درگاهشان حاجت روا مىشوند....
