امامان دوازده گانه در احادیث نبوی

(زمان خواندن: 5 - 10 دقیقه)

در احادیث نبوی كه از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده، تعداد و نام اوصیای پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و پیشوایان امت اسلامی پس از او بیان شده است، ‌در این درس برخی از این روایات را نقل و بررسی می‎كنیم:
1. دوازده خلیفه
در صحیح بخاری از جابربن سمره روایت كرده است كه گفت: از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ شنیدم كه می‎گفت: دوازده امیر خواهد آمد كه همگی از قریش هستند.[1]
در صحیح مسلم از جابربن سمره عبارتهای زیر از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است:
1. این امر پایان نمی‎پذیرد مگر پس از دوازده خلیفه كه همگی از قریش هستند.
2. تا هنگامی كه دوازده خلیفه از قریش رهبری می‎كنند، این دین، عزیز خواهد بود.
3. این دین تا روز قیامت برپا است، و دوازده خلیفه كه همگی از قریش هستند، وجود خواهند داشت.
4. تا وقتی دوازده خلیفه بر مردم ولایت دارند، امر آنان گذرا است.
5. تا وقتی دوازده خلیفه از قریش بر سر كارند، اسلام عزیز است.[2]
این مضامین در سایر كتاب‎های حدیث نیز وارد شده است.[3]
از ظاهر این عبارات به دست می‎آید كه پس از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ تا روز قیامت، دوازده خلیفه یا پیشوا، رهبری مردم را به عهده دارند، و وجود آن‎ها مایه عزت و سربلندی اسلام و مسلمین است. واضح است كه این معنا جز بر امامان دوازده‎گانه شیعه تطبیق نمی‎كند؛ زیرا خلفای بنی‎امیه یا بنی‎عباس، اولاً: از نظر تعداد بیش از دوازده نفر بوده‎اند؛ ثانیاً: و اعمال و رفتار آن‎ها نه تنها مایه عزت و سربلندی اسلام و مسلمین نبود، ‌كه مایه سرشكستگی آن‎ها بوده است.
مؤلف كتاب «ینابیع الموده» كه از علمای اهل سنت است، پس از نقل مطلب فوق از برخی محققان، افزوده است: «این مطلب كه مقصود پیامبر، امامان دوازده‎گانه از اهل‎بیت خود بوده است، از حدیث ثقلین و احادیث دیگری كه در این كتاب درباره اهل‎بیت نقل گردید، نیز به دست می‎آید.»[4]
2. به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل
در روایات متعدد از پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است كه تعداد جانشینان آن حضرت به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل می‎باشند، ‌چنان كه احمد بن حنبل از فردی به نام مسروق روایت كرده كه گفته است: وقتی ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم، فردی از او پرسید: آیا شما درباره جانشینان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از آن حضرت پرسیده‎اید؟ عبدالله گفت: آری، و او در پاسخ فرمود: دوازده نفر به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل.[5]
شعبی نیز این حدیث را از مسروق روایت كرده است،[6] چنان‎كه ابن حجر در كتاب «الصواعق» آن را نقل و تأیید نموده است.[7]
قرآن كریم درباره نقبای بنی‎اسرائیل فرموده است:
«وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثاقَ بَنِی‎إِسْرائِیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً».[8]
از بنی‎اسرائیل پیمان گرفتیم، و دوازده نقیب را از آنان برگزیدیم.
«نقیب» به كسی می‎گویند كه به وضعیت قوم خود رسیدگی می‎كند، و مراد از «نقبای بنی‎اسرائیل» رؤسای قبایل دوازده‎گانه بنی‎اسرائیل هستند كه رهبری آنها را برعهده داشتند. برآنان وحی نمی‎شد، و صاحب شریعت نبودند، ولی سرپرست و رهبر آنها بودند.[9]
بنابراین، ‌ذكر نقبای بنی‎اسرائیل بیانگر این مطلب است كه پس از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نیز دوازده نفر وظیفه امامت و رهبری امت اسلامی را عهده‎دار خواهند بود، و این فقط بر امامان دوازده‎گانه شیعه منطبق است.[10]
3. اولین امام، علی ـ علیه السلام ـ و آخرین امام، ‌قائم(عج) است.
در احادیث متعدد وارد شده است كه امامان پس از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ دوازده نفر هستند، اولین آنها علی بن ابی‎طالب ـ علیه السلام ـ و آخرین آن‎ها قائم(عج) است، چنان‎كه در «ینابیع الموده» آمده است: فردی یهودی پس از رحلت پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نزد علی ـ علیه السلام ـ آمد و مسایل بسیاری از او پرسید، تا این كه سخن به اوصیای پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ رسید، علی ـ علیه السلام ـ فرمود: آنان دوازده نفرند، ‌من اولین آن‎ها، و مهدی قائم آخرین آن‎ها است. و آن شخص یهودی او را تصدیق كرد، ‌و اسلام آورد.[11]
4. نُه امام، از فرزندان امام حسین ـ علیه السلام ـ
در احادیث متعدد نقل شده است كه تعداد جانشینان پیامبر دوازده نفر است، كه نُه امام از آنان، از نسل حسین بن علی ـ علیه السلام ـ می‎باشند. در برخی از این احادیث آمده است كه آخرین آن‎ها مهدی قائم(عج) می‎باشد، چنان‎كه از ابوسعید خدری روایت شده است كه گفت: از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ شنیدم كه می‎فرمود: اهل بیت من مایه امنیت برای اهل زمین‎اند، ‌چنان‎كه ستارگان آسمان مایه امنیت برای اهل آسمان‎اند. از او پرسیدند: امامان پس از تو از اهل بیت تو می‎باشند؟ فرمود: آری، آنان دوازده‎ نفرند، نُه نفر از آنها از نسل حسین ـ علیه السلام ـ می‎باشند، ‌همگی امین و معصومند.[12]
5. امامان دوازده‎گانه با نام‎هایشان
در احادیث بسیار كه از طریق شیعه و اهل سنت روایت شده است، امامان دوازده‎گانه به نام معرفی شده‎اند، چنان كه مؤلف كتاب «فرائد السمطین»[13] از ابن عباس روایت كرده است كه: فردی یهودی به نام «نعثل» نزد پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمد و مسایلی از او پرسید، و سرانجام مسلمان شد. یكی از مسایل او درباره تعداد و نام جانشینان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بود كه پیامبر پاسخ دادند تعداد جانشینان من دوازده نفرند و آن‎ها را به نام، به شرح زیر معرفی كرد:
1. علی بن ابی طالب؛ 2. حسن بن علی؛ 3. حسین بن علی؛ 4. علی بن الحسین؛ 5. محمد بن علی؛ 6. جعفر بن محمد؛ 7. موسی بن جعفر؛ 8. علی بن موسی؛ 9. محمد بن علی؛ 10. علی بن محمد؛ 11. حسن بن علی؛ 12. مهدی فرزند امام یازدهم ـ علیهم السلام ـ .[14]
نظیر این روایت را مؤلف كتاب «مناقب»‌ معروف به «ابن المغازلی شافعی» درباره فردی دیگر از یهود به نام «جندل بن جناده» نقل كرده است.[15] و در كتاب منتخب‎الاثر حدود پنجاه روایت در این باره نقل شده است.[16]
دلیلی روشن بر امامت امامان شیعه
در این‎جا دلیلی روشن بر امامت امامان شیعه وجود دارد كه شیخ صدوق(ره) در كتاب «كمال الدین» بیان نموده است و حاصل آن این است كه یكی از دلایل نبوت پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ این بود كه آن حضرت بدون این كه نزد كسی علم بیاموزد سرگذشت پیامبران و اقوام پیشین را می‎دانست. و این مطلب، دلیل روشنی بر صدق دعوی نبوت او بود، و این‎كه او دانش خود را از عالم غیب می‎آموزد.
امامان شیعه نیز از هیچ كس كسب دانش نكردند، با این حال از همه مردم زمان خود به احكام دین و حوادث جهان داناتر بودند، ‌و هر مسئله‎ای كه از آنان سؤال می‎شد، بی‎درنگ و به بهترین وجه پاسخ می‎گفتند. بنابراین، ‌از این جا روشن می‎شود كه سرچشمه علم و دانش آنان، پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و بالنتیجه جهان غیب بوده است.
بدیهی است تنها چنین افرادی شایسته‎ترین افراد برای احراز مقام امامت و جانشینی پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎باشند.[17]
حدیث سفینه و رهبری اهل بیت ـ علیهم السلام ـ
حدیث سفینه، حدیثی است از پیامبر درباره اهل بیت ـ علیهم السلام ـ پیامبر در این حدث، اهل بیت خود را به كشتی نوح ـ علیه السلام ـ تشبیه كرده و فرموده است:
متن حدیث چنین است:
«اِنَّ مَثل اَهْلِِ بَیْتِی كَسَفِینَهِِ نُوحَ مِنْ رَكِبَها نَجِی، وَ مَنْ تَخَلّفَ عَنْهَا غَرِقَ».[18]
به تحقیق، اهل بیت من همانند كشتی نوح ـ علیه السلام ـ است كه هر كس سوار آن شد، نجات یافت؛ و هر كس از آن تخلف كرد، غرق شد.
از تشبیه اهل بیت پیغمبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ به كشتی نوح ـ علیه السلام ـ نتیجه می‎گیریم كه دوستی اهل بیت و رجوع به آنان در احكام دین و پیروی از دستورهای آنان، سبب نجات از گمراهی است، چنان كه تخلف از آنان مایه غرق شدن در دریای ضلالت و هلاكت است. و این همه در صورتی میسر است كه اهل بیت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از خطا و انحراف مصون باشند.
بنابراین، حدیث سفینه بر مطالب زیر دلالت می‎كند:
1. امامت و رهبری اهل بیت پیغمبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در مسایل اجتماعی.
2. مرجعیت علمی آنان در تعالیم و احكام دینی.
3. معصوم بودن آنان از خطا و لغزش.
یادآوری
در این‎كه حضرت علی، ‌حضرت زهرا، و امام حسن و امام حسین، ‌اهل بیت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ هستند جای شك و تردیدی نیست و كسی هم در آن اختلاف نكرده است،‌ اختلاف در این است كه آیا اهل بیت پیغمبر شامل همسران پیامبر می‎باشد یا نه؟
پس از اتفاق نظر در مورد امر نخست، مجالی برای اختلاف در مورد دوم باقی نمی‎ماند؛ زیرا كه یادآور شدیم، یكی از نتایج حدیث سفینه، عصمت اهل بیت است. بنابراین، حضرت علی، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین، ـ علیهم السلام ـ از خطا و لغزش مصون می‎باشند، و گفتار و رفتار آنان ملاك تشخیص حق از باطل است.
بنابراین پایه، هرگاه آنان عمل كسی را تخطئه كرده و از او ابراز نارضایتی كرده باشند، ‌از زمره اهل بیت بیرون خواهد بود، ‌چنان كه سایر امامان شیعه كه همگی از نسل امام حسین ـ علیه السلام ـ بوده‎اند و عصمت آنان یكی پس از دیگری مورد تأیید آن حضرت بوده است، در زمره اهل بیت خواهند بود و حكم آنان را دارا خواهند بود.
________________________________________
[1] . صحیح البخاری، دارالمعرفه، ج 4، ص 248، كتاب الاحكام.
[2] . صحیم مسلم، داراحیاء التراث العربی، ج 3، كتاب الاماره، باب 1.
[3] . به منتخب الاثر، فصل اول، باب اول رجوع شود.
[4] . ینابیع الموده، تألیف شیخ مسلم قندوزی حنفی، ص 446.
[5] . مسند احمد، ج 1، ص 406ـ398.
[6] . ینابیع الموده، ص 445.
[7] . الصواعق المحرقه، فصل سوم، باب اول.
[8] . مائده/ 12.
[9] . المیزان، ج 5، ص 240.
[10] . جهت آگاهی از روایاتی كه در آن‎ها تعداد جانشینان پیامبر به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل ذكر شده است به منتخب الاثر، فصل اول، باب دوم رجوع شود.
[11] . ینابیع الموده، ص 443، جهت آگاهی بیشتر از احادیث دیگر به منتخب الاثر، فصل اول، باب چهارم رجوع شود.
[12] . به باب 6 و 7 كتاب منتخب الاثر، رجوع شود، بیش از هفتاد حدیث در این باره نقل شده است.
[13] . محمد ابراهیم جوینی خراسانی، محدث و فقیه شافعی.
[14] . ینابیع الموده، ص 441.
[15] . همان، ص 443ـ442.
[16] . منتخب الاثر، فصل اول، باب هشتم.
[17] . كمال الدین و تمام النعمه، انتشارات جامعه مدرسین، ص 91.
[18] . بنابر تحقیق مؤلف «عبقات الانوار» میر حامد حسین هرندی، حدیث سفینه، توسط نود نفر از مشاهیر علمای اهل سنت روایت شده است، چنان كه در كتاب «احقاق الحق» از افراد دیگری نیز روایت شده است، ‌امام شرف‎الدین عاملی در كتاب «المراجعات» (مراجعه هشتم) آن را از كتاب المستدرك حاكم نیشابوری (ج سوم، ص 151) نقل كرده است، حافظ سلیمان حنفی نیز در كتاب «ینابیع الموده» (باب چهارم) آن را به طرق مختلف روایت كرده است. علی ربانی گلپایگانی - عقاید استدلالی

 

منبع : اندیشه قم

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page