1- (إنّما وليّكم الله و رسوله والّذين آمنوا الّذين يقيمون الصّلاة ويؤتون الزّكاة و هم راكعون )(1)
«سرپرست و رهبر شما تنها خدا و پيامبر صلّىاللّه عليه و آله است و آنان كه ايمان آورده، نماز بهپا مىدارند و در حال ركوع زكات مىپردازند»
تمام تفاسير شيعه و اكثر تفاسير اهل تسنن اتفاق دارند بر اين كه آيهى كريمه دربارهى على عليهالسّلام است آن هنگام كه در نماز و حال ركوع زكات دادند.(2)
2- ( أطيعوا اللّه و أطيعوا الرّسول و أولى الأمر منكم )(3)
«اى ايمانيان از خدا اطاعت كنيد و فرمان رسول و صاحبان امر را گردن نهيد.»
طبق تفاسير؛ اولىالامر، امامان [معصوم ]مىباشند.(4)
3- ( اليوم أكملت لكم دينكم و أتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الإسلام ديناً )(5)
«امروز دين شما را كامل، نعمت را بر شما تمام كردم و خشنودم كه اسلام دين شما باشد.»(6)
4- ( قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى)؛(7) «[اى رسول ما به امّت ]بگو من از شما اجر رسالت جز اين نمىخواهم كه مودّت و محبّت مرا در حقّ خويشان من منظور داريد.»
سيوطى از ابن عباس نقل كرده است: «هنگامى كه اين آيه بر پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد، عرض كردند: اى رسول خدا! قرابت تو كه مودّتشان بر ما واجب است كيانند؟ فرمود: على و فاطمه و دو فرزند آنها».(8)
5- ( إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً)؛(9) «همانا خداوند مىخواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملاً شما را پاك سازد.»
مسلم بن حجاج به سند خود از عايشه نقل كرده كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) صبح هنگامى از اتاق خارج شد، در حالى كه بر دوش او عبائى بود، در آن هنگام حسن بن على وارد شد، او را داخل آن عبا - كسا - نمود. سپس حسين وارد شد و در آن داخل شد. آن گاه فاطمه وارد شد و پيامبر او را داخل آن عبا نمود. آن گاه على(علیه السلام) وارد شد و او را نيز در آن داخل نمود. سپس اين آيه را قرائت كرد: ( إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً)(10)
6- ( وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ)؛(11) «بعضى از مردم جان خود را به خاطر خشنودى خدا مىفروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.»
ابن عباس مىگويد: آيه هنگامى نازل شد كه پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با ابوبكر از دست مشركان مكه به غار پناه برد و على7 در رختخواب پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) خوابيد.(12)
ابن ابى الحديد مىگويد: تمام مفسران روايت كردهاند كه اين آيه در شأن على(علیه السلام) هنگامى نازل شد كه در بستر رسول خدا9 آرميد.(13)
اين حديث را احمد بن حنبل در المسند،(14) طبرى در تاريخ الأمم و الملوك؛(15) و ديگران نقل كردهاند.
7- ( فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكاذِبِينَ ) ؛(16) «پس هر كس با تو [درباره عيسى ]در مقام محاجّه بر آيد، پس از آن كه به وحى خدا براحوال او آگاه شدى، بگو كه بياييد ما و شما با فرزندان و زنان خود با هم به مباهله برخيزيم تا دروغگو و كافران را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازيم.»
مفسران اجماع دارند كه مراد از ( أَنْفُسَنا ) در اين آيه على بن ابيطالب مىباشد، پس على(علیه السلام) در مقامات و فضايل با پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مساوى است.
احمد بن حنبل در «المسند» نقل كرده است. «هنگامى كه اين آيه بر پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد، حضرت على و فاطمه و حسن و حسين(علیهم السلام): را دعوت كرد و فرمود: بار خدايا اينان أهلبيت منند».(17)
مسلم،(18) ترمذى،(19) حاكم(20) و ديگران نيز به همين مضمون نقل كردهاند.
________________________________________________________________
1) مائده /55
2) در تفاسير شيعه: - تفسير مجمعالبيان /3/209، - تفسير قمى /1/170، -تفسير عياشى /2/56-58
در تفاسير سنّى: - تفسير كشّاف /1/623، - تفسير فخر رازى /12/25، - تفسير طبرى /6/186
3) نساء /59
4) در تفاسير شيعه: - تفسير مجمعالبيان /3/64، - تفسير قمى /1/141، -تفسير عياشى /1/410-414
در تفاسير سنى: - تفسير كشاف /1/535، - تفسير فخر رازى /10/142، - تفسير طبرى /5/93
5) مائده /3
6) در تفاسير شيعى: - تفسير مجمعالبيان /3/156، - تفسير قمى /1/162، -تفسير عياشى /2/9
در تفاسير سنى: - تفسير كشّاف /1/593، - تفسير فخر رازى /11/136، - تفسير طبرى /6/51
7) سوره شورى، آيه 23.
8) احياء الميت بفضائل اهل البيت7، ص 239 ؛ در المنثور، ج 6، ص 7 ؛ جامع البيان، ج25، ص 14 ؛ مستدرك حاكم، ج 2، ص 444 ؛ مسند احمد، ج 1، ص 199 و...
9) سوره احزاب، آيه 33.
10) صحيح مسلم، ج 2، ص 331.
11) سوره بقره، آيه 207.
12) المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص 4.
13) شرح ابن ابى الحديد، ج 13، ص 262.
14) مسند احمد ابن حنبل، ج 1، ص 348.
15) تاريخ الامم والملوك، ج 2، ص 99-101.
206) سوره آل عمران، آيه 61.
17) مسند احمد، ج 1، ص 185.
18) صحيح مسلم، ج 7، ص 120.
19) سنن ترمذى، ج 5، ص 596.
20) المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص 150.
