هر يك از ازدواج هاى رسول الله (صلى الله عليه و آله ) حكمتى داشته است . اين انگيزه هاى الهى ، پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله ) را بر آن مى داشت تا همسرانى انتخاب كند. نگاهى به فلسفه ازدواج هاى حضرت ، نشان دهنده انگيزه ايشان است .
ام سلمه ، همسر پيامبر مى گويد: روزى شوهر سابقم ، ابو سلمه ، از نزد پيامبر آمد و گفت : سخنى از پيامبر شنيدم كه شادمان شدم . پيامبر فرمود: كسى كه پس از وارد آمدن مصيبت ، استرجاع انا لله و انا اليه راجعون بر زبان جارى كند و بگويد اللهم اجرنى فى مصيبتى و اخلف لى خيرا؛ ((خدايا در اين مصيبت مرا پاداش كرامت فرما و به جاى فوت شده ام ، بهتر از او عنايت كن ))، خداوند او را اجر مى دهد و بهتر از فوت شده به او مرحمت مى كند.
ام سلمه گفت : من اين كلمات را حفظ كردم . هنگامى كه ابو سلمه از دنيا رفت ، همان ها را با خود گفتم . بعد فكر كردم چگونه بهتر از ابو سلمه نصيب من خواهد شد. عده ام سپرى شد. روزى حضرت رسول اجازه ورود به خانه ام را خواست . من مشغول دباغى پوستى بودم . برخاستم و دست خود را شستم . تشكى از چرم كه داخلش ليف خرما بود، براى آن حضرت انداختم . بر روى آن نشست و مرا براى خود خواستگارى كرد. عرض كردم : يا رسول الله ! آيا ممكن است مرا به مثل شما رغبت و ميل نباشد؟ ولى چون زنى غيورم ، مى ترسم عملى از من سر زند كه خداوند عذابم كند. از اين گذشته ، عيالمند و مسنم . حضرت فرمود: عيال و بچه هايت بچه منند، ولى مسن بودنت ؛ من هم همانند تو مسنم . آنگاه اظهار رضايت كردم و مرا تزويج كرد و خداوند به جاى ابو سلمه ، بهتر از او؛ فردى چون پيامبر خدا به من عنايت فرمود(552).
حضرت در سن كهولت ، همسران متعدد اختيار كرد كه هر يك براى رعايت مصلحتى بوده است ، وگرنه لازم نبود به سراغ پيرزنان سالخورده برود. بعضى از ازدواج ها براى تاءليف قلوب بود و جنبه سياسى داشت و بعضى ديگر نيز مصلحت اخلاقى داشت . براى نمونه ، پيامبر در مراسم عمره قضاء كه يك سال پيش از فتح مكه صورت گرفت ، با شكوه خاصى وارد مكه شد. ايشان شتران فراوانى همراه داشت و با نهايت محبت با مردم مكه برخورد مى كرد و خلاصه آنچه را موجب جذب قلوب مى شد، انجام داد. حتى زن بيوه اى از زنان مكه را كه با بعضى از سران قريش ، خويشاوندى داشت ، به ازدواج خود درآورد تا به رسم عرب ، پيوند خويشاوندى خود را با آنها محكم كند. اين پيوند نقش بسزايى در جلب عواطف طايفه آن زن داشت . حتى پيامبر مى خواست براى ايجاد ارتباط بيشتر، براى آن ازدواج ، وليمه و غذايى تهيه و جمعى را دعوت كند كه مشركان نپذيرفتند. اين زن ، ميمونه دختر حارث از قبيله عامريه و نيز خواهر ام الفضل ، همسر عباس (عموى پيامبر) بود(553).

- پینوشتها -

552- بحار الانوار، ج 6، ص 726.
553- تاريخ طبرى ، ج 3، ص 1595؛ مجمع البيان ، ج 9، ص 127.