از عوامل كارساز در امر تربيت ، كانون ها و محافل اجتماعى را مى توان نام برد، زيرا انسان در محيط زندگى خويش و با نشست و برخاست در چنين مجالسى در مجموعه افكار و انديشه هاى خود تاثير و تاثر مى پذيرد.
فرزندان جامعه نيز، در اثر معاشرت با مجالس و محافل و شركت در گروه ها و تشكيلات اجتماعى تحت تاثير رفتارها و حركات آنان قرار مى گيرند، حال اگر اعضاى آن مجموعه ها از افراد نيك انديش و داراى افكار سالم و مثبت باشند، بر سجايا و روحيات كودكان و نوجوانان تاثير مفيد و مثبت خواهد گذاشت ، و اگر از افراد سست ايمان و ناسالم باشند، بديهى است كه نقش ‍ آنان منفى و مخرب خواهد بود.
اينها عوامل مهمى هستند كه در ساختن يا ويران كردن بناى اخلاقى كودكان نقش اساسى دارند. چه انسان هاى پاك و شريفى كه در اثر اختلاط با گروه ها و محافل منحرف ، ايمان و اعتقاد خود را از دست داده و به يك فرد ناصالح و سربار جامعه تبديل شده اند. در مقابل افراد ناشايست بسيارى را سراغ داريم كه با ورود به محافل مذهبى ، علمى و فكرى ، اخلاق و منش و رفتار خويش را تغيير داده و به فردى مفيد و شريف و بزرگوار حتى سرسلسله و رهبر فكرى آن مجالس سالم و ارزشمند بدل گشته است .
در عصر ما كانون هاى اجتماعى را مى توان تحت عنوان هاى ورزشى ، تبليغى ، تفريحى ، ادبى ، مذهبى و ... غيره نام برد. اين مراكز اگر تحت كنترل و مراقبت دلسوزان و عقلاى جامعه باشند و متوليان و گردانندگان در اين گونه اجتماعات افراد متعهد خيرخواه و آشنا به نيازهاى نسل جديد باشند و اولياء و مربيان نيز در مديريت و اداره و رفت و آمد فرزندانشان به اين مجموعه ها نظارت كنند؛ اين مراكز تاثير شايان توجهى در زمينه پرورش ‍ جسمانى ، روانى و اخلاقى كودك و نوجوان خواهند داشت .
در اين رابطه امام حسن مجتبى عليه السلام سخنى دارد كه راهكار سودمند و در خور توجهى براى والدين و مربيان و فرزندان مى باشد، در اين كلام نورانى آن بزرگوار علاوه بر يادآورى اصل تاثيرگذارى مجالس و كانون هاى اجتماعى ، به شركت جستن در محافل مفيد و سالم توصيه و ترغيب نموده ، مى فرمايد:
من ادام الاختلاف الى المسجد اصاب احدى ثمان : آيه محكمه و اخا مستفادا و علما متسطرفا و رحمه منتظره و كلمه تدله على الهدى او ترده عن ردى و ترك الذنوب حياء او خشيه (22)؛ كسى كه پيوسته به مساجد رفت و آمد داشته باشد، يكى از هشت بهره نصيبش خواهد شد:
1 - آشنايى با دوستان جديد 2 - استفاده از دانش هاى نو و اطلاعات تازه و ناياب 3 - يافتن دليل محكم و قاطع در راه هدف 4 - رسيدن به رحمتى مورد انتظار از طرف خداوند 5 - آموختن سخنانى كه او را از لغزش ها و خطاها باز مى دارد 6 - ياد گرفتن راه هاى صحيح و هدايت بخش 7 - ترك گناه و معصيت از ترس خداوند 8 - خوددارى از گناه به خاطر شرم از مردم و ترس از رسوايى .
اميرمومنان على عليه السلام در گفتارى راهگشا به تاثير منفى محافل و مجالس غيرسالم و نامطمئن اشاره كرده و فرزندش را از حضور در آن باز مى دارد و به امام حسن مجتبى عليه السلام مى فرمايد:
اياك و مواطن التهمه و المجلس المظنون به السوء فان قرين السوء يغير جليسه فرزندم ! از حضور در مجالس و محل هايى كه تهمت زا بوده و گمان هاى بد در مورد آن ها مى رود بپرهيز، زيرا همنشين بد انسان را دگرگون مى سازد.
بنابراين رفت و آمد به مساجد كه از محافل سالم و مفيد و از مهم ترين مراكز تاثيرگذار فرهنگى ، معنوى ، سياسى ، عبادى و اجتماعى در جوامع مسلمانان است ، در رشد و تكامل شخصيت افراد كاملا موثر مى باشد.
اگر والدين و مربيان بتوانند فرزندان خود را با چنين مراكزى و يا اجتماعاتى مطمئن مانند اينها و در اين راستا آشنا كنند و كودكان و نوجوانان با ميل و رغبت به اين محافل بروند به سازندگى و بالندگى و رشد روحى و روانى آنان كمك قابل توجهى خواهد شد و بدون ترديد به سرعت پرورش و رشد كودكان در جهت كسب كمالات و خصال پسنديده افزوده خواهد شد.
امام مجتبى عليه السلام در حديث ديگرى از افرادى كه مساجد را ترك مى كنند و در اجتماعات مسلمانان در مساجد شركت نمى كنند انتقاد نموده و آنان را به غفلت و بى خبرى نسبت داده ، مى فرمايد:
الغفله تركك المسجد و طاعتك المفسد (23)؛ غفلت آن است كه به مسجد رفتن را ترك كنى و از انسان هاى فاسد پيروى نمايى .
يكى از راه هاى انس كودكان و نوجوانان با اين مراكز و محافل مفيد اين است كه اولياء گرامى با ايجاد ارتباط دوستانه و صميمى با فرزندانشان آنان را به مجالس مذهبى و محل هاى دينى برده و اين كار را به همراه خاطرات خوش ‍ و شيرين همزمان و قرين سازند، تا اينكه كودكان با عشق و علاقه به اين اجتماعات راه يافته و از جو معنوى و فضاى دوستى و دوست داشتنى آن كمال استفاده را ببرند. گفتنى است كه نقش حساس متوليان و گردانندگان مساجد و اجتماعات دينى در آماده ساختن زمينه ها و بسترهاى مناسب براى پوشش فرهنگى نسل جديد نبايد فراموش شود.

- پاورقی -

 22- تحف العقول ، ص 235.
23- العدد القويه ، ص 53.

نوشتن دیدگاه