41
وَ قَالَ ع فِي ذِكْرِ خَبّابِ بْنِ الْاءَرَتِّ:
يَرْحَمُ اللَّهُ خَبَّابا فَلَقَدْ اءَسْلَمَ راغِبا، وَ هاجَرَ طائِعا، وَ قَنِعَ بِالْكَفافِ، وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ وَ عاشَ مُجاهِدا، طُوبى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعادَ، وَ عَمِلَ لِلْحِسابِ، وَ قَنِعَ بِالْكَفافِ، وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ.
هنگامى كه از خبّاب بن الارت (1) ياد مى كرد چنين فرمود:
خداوند خبّاب بن الارتّ را رحمت كند. به رغبت اسلام آورد و در عين اطاعت ، مهاجرت كرد و به آنچه روزيش داده بودند، قناعت نمود و از خدا راضى بود و مجاهد زيست . خوشا به حال كسى كه همواره به ياد معاد باشد و براى روز حساب عمل كند و به آنچه روزيش داده اند، قانع باشد و از خداى راضى .
42
وَ قَالَ ع :
لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هَذا عَلى اءَنْ يُبْغِضَنِي ما اءَبْغَضَنِي ، وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيا بِجَمَّاتِها عَلَى الْمُنافِقِ عَلى اءَنْ يُحِبَّنِي ما اءَحَبَّنِي ، وَ ذلِكَ اءَنَّهُ قُضِيَ فَانْقَضى عَلى لِسانِ النَّبِيِّ الْاءُمِّيِّ ص اءَنَّهُ قالَ: (يا عَلِيُّ لا يُبْغِضُكَ مُؤْمِنٌ، وَ لا يُحِبُّكَ مُنافِقٌ).
و فرمود (ع ):
اگر به اين شمشيرم بر بينى مؤ من زنم كه با من دشمن شود، دشمن نشود و اگر همه جهان را به كام منافق ريزم كه با من دوست گردد، دوست نگردد. و اين ، از آنروست ، كه حكم خداى بر زبان پيامبر امّى (صلى الله عليه و آله ) گذشت كه فرمود يا على ، مؤ من تو را دشمن نشود و منافق دوست نگرد
43
وَ قَالَ ع :
سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُكَ.
و فرمود (ع ):
گناهى كه اندوهگينت سازد، در نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه به خودپسنديت وادارد.
44
وَ قَالَ ع :
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلى قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ صِدْقُهُ عَلى قَدْرِ مُرُوْءَتِهِ، وَ شَجاعَتُهُ عَلى قَدْرِ اءَنَفَتِهِ، وَ عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَيْرَتِهِ.
و فرمود (ع ):
مقام و مرتبت هركس به قدر همت اوست و صدق او به قدر جوانمردى اوست و شجاعتش به قدر حميّت اوست و عفّت او به قدر غيرت اوست .
45
وَ قَالَ ع :
الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ، وَالْحَزْمُ بِإِجالَةِ الرَّاءْيِ، وَالرَّاءْيُ بِتَحْصِينِ الْاءَسْرَارِ.
و فرمود (ع ):
پيروزى به دورانديشى است و دورانديشى به جولان انديشه و انديشه به نگاه داشتن اسرار است .
46
وَ قَالَ ع :
احْذَرُوا صَوْلَةَ الْكَرِيمِ إِذا جاعَ، وَاللَّئِيمِ إِذا شَبِعَ.
و فرمود (ع ):
از تعرض كريمان ، چون گرسنه شوند و از تعرض فرومايگان ، چون سير شوند، حذر كنيد.
47
وَ قَالَ (ع ):
قُلُوبُ الرِّجالِ وَحْشِيَّةٌ فَمَنْ تَاءَلَّفَها اءَقْبَلَتْ عَلَيْهِ.
و فرمود (ع ):
دلهاى مردان رمنده است ، هر كه آنها را به دست آورد، به او روى نهند.
48
وَ قَالَ ع :
عَيْبُكَ مَسْتُورٌ ما اءَسْعَدَكَ جَدُّكَ.
و فرمود (ع ):
عيب تو پوشيده است تا بخت مساعد توست .
49
وَ قَالَ ع :
اءَوْلَى النَّاسِ بِالْعَفْوِ اءَقْدَرُهُمْ عَلَى الْعُقُوبَةِ.
و فرمود (ع ):
سزاوارترين مردم به عفو تواناترين آنهاست به عقوبت .
50
وَ قَالَ ع :
السَّخاءُ ما كانَ ابْتِداءً، فَاءَمّا ما كانَ عَنْ مَسْاءَلَةٍ فَحَياءٌ وَ تَذَمُّمٌ.
و فرمود (ع ):
سخاوت هنگامى است كه بخشش بدون سؤ ال بود و پس از سؤ ال يا از شرم است و يا از بيم بدگويى مردم .
51
وَ قَالَ ع :
لا غِنى كَالْعَقْلِ، وَ لا فَقْرَ كَالْجَهْلِ، وَ لا مِيراثَ كَالْاءَدَبِ، وَ لا ظَهِيرَ كَالْمُشَاوَرَةِ.
و فرمود (ع ):
هيچ بى نيازيى چون عقل و هيچ بينوايى چون جهل و هيچ ميراثى چون ادب و هيچ پشتيبانى چون راءى زدن با ديگران نباشد.
52
وَ قَالَ ع :
الصَّبْرُ صَبْرانِ: صَبْرٌ عَلى ما تَكْرَهُ، وَ صَبْرٌ عَمّا تُحِبُّ.
و فرمود (ع ):
صبر بر دو گونه است : يكى صبر در آنچه آن را ناخوش مى دارى و يكى صبر از آنچه دوستش مى دارى .
53
وَ قَالَ ع :
الْغِنى فِي الْغُرْبَةِ وَطَنٌ، وَالْفَقْرُ فِي الْوَطَنِ غُرْبَةٌ.
و فرمود (ع ):
توانگرى در غربت ، وطن است و فقر در وطن ، غربت است .
54
وَ قَالَ ع :
الْقَناعَةُ مالٌ لا يَنْفَدُ.
قال الرضى :
وَ قَدْ رُوِىٍَّ هذَا الْكَلامُ عَنِ النَّبىٍِّّ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ.
و فرمود (ع ):
قناعت ثروتى است كه از ميان نرود. اين سخن از پيامبر (ص ) هم روايت شده است .
55
وَ قَالَ ع :
الْمَالُ مَادَّةُ الشَّهَواتِ.
و فرمود (ع ):
ثروت اصل و مايه شهوتهاست .
56
وَ قَالَ ع :
مَنْ حَذَّرَكَ كَمَنْ بَشَّرَكَ.
و فرمود (ع ):
آنكه تو را از چيزى بر حذر مى دارد، همانند كسى است كه تو را مژده اى مى رساند.
57
وَ قَالَ ع :
اللِّسانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ.
و فرمود (ع ):
زبان ، درنده اى است كه اگر به خود واگذارندش ، بگزد.
58
وَ قَالَ ع :
الْمَرْاءَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ.
و فرمود (ع ):
زن كژدمى است كه گزيدنش شيرين است .
59
وَ قَالَ ع :
إ ظِذا حُيِّيتَ بِتَحِيَّةٍ فَحَيِّ بِاءَحْسَنَ مِنْها، وَ إِذا اءُسْدِيَتْ إِلَيْكَ يَدٌ فَكافِئْها بِما يُرْبِي عَلَيْها، وَ الْفَضْلُ مَعَ ذلِكَ لِلْبادِئ .
و فرمود (ع ):
چون تو را درود گفتند، در پاسخ ، درودى بهتر گوى و چون دستى از سر احسان به سوى تو دراز شد، به احسانى بيشتر، پاداشش ده و فضيلت از آن كسى است كه آغاز كرده است .
60
وَ قَالَ ع :
الشَّفِيعُ جَناحُ الطّالِبِ.
و فرمود (ع ):
شفاعت كننده ، براى كسى كه طالب چيزى است ، چونان بال است براى پرنده .