221
  وَ سُئِلَ ع عَنْ قَوْلِ عَزَّ وَ جَلَّ (فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَي اةً طَيِّبَةً) فَقَالَ:
هِيَ الْقَنَاعَةُ.
  هنگامى كه از او درباره اين سخن خداى عز و جل پرسيدند:
فلنحبينه حياة طيبة (زندگى خوش و پاكيزه اى به او خواهيم داد)(14) فرمود:
اين زندگى خوش و پاكيزه قناعت است .
 222
  وَ قَالَ ع :
شَارِكُوا الَّذِي قَدْ اءَقْبَلَ عَلَيْهِ الرِّزْقُ فَإِنَّهُ اءَخْلَقُ لِلْغِنَى ، وَ اءَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَيْهِ.
  و فرمود (ع ):
با مردم فراخ روزى شراكت كنيد، زيرا توانگرى را سزاوارتر و نيكبختى را شايسته ترند.
 223
  وَ قَالَ ع : فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ (إِنَّ اللّ هَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْس انِ):
الْعَدْلُ: الْإِنْصَافُ، وَ الْإِحْسَانُ: التَّفَضُّلُ.
  در معنى اين سخن خداى عز و جل از او پرسيدند: ان الله يامربالعدل و الاحسان خدا به دادگرى و نيكوكارى فرمان مى دهد)(15) فرمود: 
عدل ، انصاف دادن است و انصاف ، نيكى كردن است و بخشش ‍ داشتن .
 224
  وَ قَالَ ع :
مَنْ يُعْطِ بِالْيَدِ الْقَصِيرَةِ يُعْطَ بِالْيَدِ الطَّوِيلَةِ.
قال الرضى :
وَ مَعْنى ذلِكَ اءنَّ ما يَنْفِقُهُ الْمَرْءُ مِنْ مالِهِ فِي سَبِيلِ الْخَيْرِ وَ الْبِرِّ وَ إِنْ كانَ يَسِيرا فَإ نَّ اللّهَ تَعالى يَجْعَلُ الْجَزاءَ عَلَيْهِ عَظِيما كَثِيرا، وَالْيَدانِ هاهُنا عبِارِتانِ عَنْ النَّعْمَتَيْنِ، فَفَرِقْ ع بَيْنَ نِعْمَةِ الْعَبْدِ وِ نِعْمَةِ الرَّبِّ بِالْقَصيرَةِ وَ الطَّويلَةِ؛ فَجَعَلَ تِلْكَ قَصيرَةٍ وَ هذِهِ طِوِيلَةً، لا نَّ نِعَمَ اللّهِ اءَبَداء تَضْعُفُ عَلى نِعَمَ المَخْلوقْ اءَضْعافا كَثيرَةً، إ ذْ كانَتْ نِعَمُ اللّهِ اءَصْلَ الِّنعَمْ كُلِّها، فَكُلُّ نِعْمَةٍ إ لَيْها تَرْجِعُ وَ مِنْها تُنْزَعُ.
  و فرمود (ع ):
كسى كه با دست كوتاه ببخشد او را با دست دراز ببخشند.
شريف رضى گويد :
معنى اين عبارت اين است كه انسان مالى را كه در راه خدا انفاق مى كند هر چند، اندك باشد خداى تعالى پاداش او را فراوان خواهد داد. و دو دست ، عبارت است از دو نعمت . امام ميان نعمت بنده و نعمت پروردگار فرق گذاشته و از نعمت بنده به دست كوتاه تعبير نموده و از نعمت خدا به دست دراز. زيرا، نعمت خداوندى همواره چند برابر نعمت بنده است . نعمت او اصل همه نعمتهاست و هر نعمت به او باز ميگردد و از او افاضه مى شود.
225
  وَ قَالَ ع :
لاِبْنِهِ الْحَسَنِ ع : لاَ تَدْعُوَنَّ إِلَى مُبَارَزَةٍ، وَ إِنْ دُعِيتَ إِلَيْهَا فَاءَجِبْ، فَإِنَّ الدَّاعِيَ بَاغٍ وَ الْبَاغِيَ مَصْرُوعٌ.
  به فرزند خود امام حسن (عليهما السلام ) چنين فرمود:
كسى را در ميدان جنگ به مبارزت فرا مخوان و اگر تو را فرا خواندند، پاسخ گوى . زيرا آنكه به جنگ فرا مى خواند، ستمكار است و ستمكار بر خاك هلاك مى افتد.
 226
  وَ قَالَ ع :
خِيَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ: الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ، وَ الْبُخْلُ، فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْاءَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا، وَ إِذَا كَانَتْ بَخِيلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا، وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يَعْرِضُ لَهَا.
  و فرمود :
بهترين خصلتهاى زنان ، بدترين خصلتهاى مردان است نازش به خود، ترس و بخل .چون زن به خود نازد، به كس سر فرود نيارد و چون بخيل باشد، مال خود و شويش را نگه دارد و چون ترسو بود، از هر چه بدو روى آورد، هراسان گردد
 227
  وَ قِيلَ لَهُ ع : صِفْ لَنَا الْعَاقِلَ فَقَالَ:
هُوَ الَّذِي يَضَعُ الشَّيْءَ مَوَاضِعَهُ.
فَقِيلَ :
فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ، فَقَالَ:
قَدْ فَعَلْتُ.
قال الرضى :
يعني اءَنَّ الْجاهِلَ، هُوَ الَّذي لا يَضَعُ الشَّىٍّْءَ مَواضَعَهُ، فَكاءنَ تَرْكُ صِفَتِهِ صِفَةً لَهُ، إ ذْ كانَ بِخِلافِ وَصْفِ الْعاقِلِ.
  به او گفتند عاقل را براى ما وصف كن ، فرمود:
عاقل كسى است كه هر چيز را به جاى خود مى نهد. گفتند جاهل را براى ما وصف كن ، فرمود وصف كردم .
شريف رضى گويد :
يعنى جاهل كسى است كه هر چيز را به جاى خود نمى نهد. پس گويى وصف نكردن او وصف كردن اوست . چه اعمال او خلاف اعمال عاقل است ).
228
  وَ قَالَ ع :
وَ اللَّهِ لَدُنْياكُمْ هَذِهِ اءَهْوَنُ فِي عَيْنِي مِنْ عِرَاقِ خِنْزِيرٍ فِي يَدِ مَجْذُومٍ.
  و فرمود (ع ):
به خدا سوگند، كه دنياى شما در چشم من بى ارج تر از پاره استخوان خوكى است در دست شخصى جذامى .
229
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ قَوْما عَبَدُوا اللَّهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ التُّجَّارِ، وَ إِنَّ قَوْما عَبَدُوا اللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ، وَ إِنَّ قَوْما عَبَدُوا اللَّهَ شُكْرا فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْاءَحْرَارِ.
  و فرمود (ع ):
گروهى ، خدا را به شوق بهشت مى پرستند، اين عبادت بازرگانان است و گروهى خدا را از ترس عذاب او مى پرستند، اين عبادت بردگان است و گروهى خدا را براى سپاس او مى پرستند، اين عبادت آزادگان است .
 230
  وَ قَالَ ع :
الْمَرْاءَةُ شَرُّ كُلُّهَا، وَ شَرُّ مَا فِيهَا اءَنَّهُ لاَ بُدَّ مِنْهَا.
  و فرمود (ع ):
زن همه اش بدى است و بدترين چيزى كه در اوست اين است كه از او چاره اى نيست .
 231
  وَ قَالَ ع :
مَنْ اءَطَاعَ التَّوَانِيَ ضَيَّعَ الْحُقُوقَ، وَ مَنْ اءَطَاعَ الْوَاشِيَ ضَيَّعَ الصَّدِيقَ.
  و فرمود (ع ):
هر كه در كارها سستى پيشه كند، حقوق خويش تباه كرده و هر كه از سخن چين پيروى كند، دوست خود از دست داده .
 232
  وَ قَالَ ع :
الْحَجَرُ الْغَصْبُ فِي الدَّارِ رَهْنٌ عَلَى خَرَابِها.
قال الرضى :
وَ يُرْوى هذا الكَلامُ عَنِ النَّبىٍِّّ ص وَ لا عَجَبَ اءَنْ يَشْتَبِهِ الْكَلامانِ، لا نَّ مُسْتَقاهُما مِنْ قَلِيبٍ وَ مَفْرَغَهُما مِن ذَنُوبٍ.
  و فرمود(ع ):
سنگ غصبى كه در بناى خانه به كار رفته باشد، گرو ويرانى آن است .
رضى گويد :
اين سخن از پيامبر (ص ) هم نقل شده و اگر اين دو گفتار همانند هم باشند، جاى شگفتى نيست . زيرا مانند آبى هستند كه از يك چاه كشيده و از يك دلو ريخته باشد.
233
  وَ قَالَ ع :
يَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظَّالِمِ اءَشَدُّ مِنْ يَوْمِ الظَّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ.
  و فرمود (ع ):
روز بازخواست ستمديده بر ستمكار، سخت تر است از روز قدرت ستمكار بر ستمديده .
234
  وَ قَالَ ع :
اتَّقِ اللَّهَ بَعْضَ التُّقَى وَ إِنْ قَلَّ، وَ اجْعَلْ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ اللَّهِ سِتْرا وَ إِنْ رَقَّ.
  و فرمود (ع ):
از خداى بترس ، اگر چه اندك باشد و، ميان خود و خداى پرده شرمى قرار ده ، هر چند، نازك بود.
 235
  وَ قَالَ ع :
إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ.
  و فرمود (ع ):
اگر پاسخها بسيار و درهم باشد، پاسخ درست پنهان ماند.
 236
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ لِلَّهِ تَعالى فِي كُلِّ نِعْمَةٍ حَقّا، فَمَنْ اءَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا، وَ مَنْ قَصَّرَ فِيهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ.
  و فرمود (ع ):
خداى تعالى را در هر نعمتى حقى است ، هر كه آن را ادا كند، بر نعمتش ‍ بيفزايد و هر كه در اداى آن قصور ورزد، نعمت خدا را در خطر نابودى انداخته .
237
  وَ قَالَ ع :
إِذَا كَثُرَتِ الْمَقْدِرَةُ قَلَّتْ الشَّهْوَةُ.
  و فرمود (ع ):
هرگاه توانايى بيفزايد، خواهش نقصان يابد.
238
  وَ قَالَ ع :
احْذَرُوا نِفَارَ النِّعَمِ فَمَا كُلُّ شَارِدٍ بِمَرْدُودٍ.
  و فرمود (ع ):
از رميدن نعمت بترسيد، بسا كه رميده باز نگردد.
 239
  وَ قَالَ ع :
الْكَرَمُ اءَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ.
  و فرمود (ع ):
كرم و جوانمردى از خويشاوند مهربانتر است .
 240
  وَ قَالَ ع :
مَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْرا فَصَدِّقْ ظَنَّهُ.
  و فرمود (ع ):
هر كه به تو گمان خير برد، چنان كن كه گمانش صادق آيد.

نوشتن دیدگاه