281
  وَ قَالَ ع :
كَانَ لِي فِيمَا مَضَى اءَخٌ فِي اللَّهِ، وَ كَانَ يُعْظِمُهُ فِي عَيْنِي صِغَرُ الدُّنْيَا فِي عَيْنِهِ، وَ كَانَ خَارِجا مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ، فَلاَ يَشْتَهِي مَا لاَ يَجِدُ وَ لاَ يُكْثِرُ إِذَا وَجَدَ، وَ كَانَ اءَكْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتا، فَإِنْ قَالَ بَذَّ الْقَائِلِينَ، وَ نَقَعَ غَلِيلَ السَّائِلِينَ، وَ كَانَ ضَعِيفا مُسْتَضْعَفا، فَإِنْ جَاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَيْثُ عَادٍ وَصِلُّ وَادٍ، لاَ يُدْلِي بِحُجَّةٍ حَتَّى يَأْتِيَ قَاضِيا، وَ كَانَ لاَ يَلُومُ اءَحَدا عَلَى مَا يَجِدُ الْعُذْرَ فِي مِثْلِهِ حَتَّى يَسْمَعَ اعْتِذَارَهُ، وَ كَانَ لاَ يَشْكُو وَجَعا إِلا عِنْدَ بُرْئِهِ، وَ كَانَ يَفْعَلُ مَا يَقُولُ وَ لاَ يَقُولُ مَا لاَ يَفْعَلُ، وَ كَانَ إِذَا غُلِبَ عَلَى الْكَلاَمِ لَمْ يُغْلَبْ عَلَى السُّكُوتِ، وَ كَانَ عَلَى مَا يَسْمَعُ اءَحْرَصَ مِنْهُ عَلَى اءَنْ يَتَكَلَّمَ، وَ كَانَ إِذَا بَدَهَهُ اءَمْرَانِ نَظَرَ اءَيُّهُمَا اءَقْرَبُ إِلَى الْهَوَى فَخَالِفُهُ، فَعَلَيْكُمْ بِهَذِهِ الْخَلاَئِقِ فَالْزَمُوهَا وَ تَنَافَسُوا فِيهَا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِيعُوهَا فَاعْلَمُوا اءَنَّ اءَخْذَ الْقَلِيلِ خَيْرٌ مِنْ تَرْكِ الْكَثِيرِ.
  و فرمود (ع ):
پيش از اين مرا برادرى بود، در راه خدا كه خرد بودن دنيا در نظرش او را در چشم من بزرگ داشته بود، هرگز بنده شكم نبود. چيزى را كه نمى يافت ، آرزو نمى كرد و چون مى يافت ، بسيار به كار نمى برد. بيشتر روزگارش در خاموشى مى گذشت و اگر سخن مى گفت بر ديگر گويندگان غلبه مى يافت . و عطش پرسندگان را فرو مى نشاند. مردى افتاده بود و همه ناتوانش مى انگاشتند. چون زمان كوشش فرا مى رسيد، شير بيشه را مى ماند و مار بيابان را. تا نزد قاضى نمى رفت ، حجت نمى آورد. كسى را كه خطا مى كرد و مى دانست عذرى دارد، تا عذرش را نمى شنيد، ملامتش نمى كرد. از درد شكوه نمى نمود، مگر آنگاه كه بهبود يافته بود. اگر كارى را مى كرد، مى گفت و اگر نمى كرد، نمى گفت . اگر در سخن مغلوب مى شد، در خاموشى مغلوب نمى شد. همواره به شنيدن حريصتر بود تا به گفتن . هرگاه دو كار براى او پيش مى آمد مى نگريست كه كدام يك از آن دو به هواى نفس نزديكتر است تا خلاف آن كند. بر شما باد به اين خويها، آنها را فرا گيريد و در فراگرفتنشان با يكديگر رقابت نماييد. اگر نتوانستيد به همه آنها برسيد، بر گرفتن اندك بهتر از ترك كردن همه است .
282
  وَ قَالَ ع :
لَوْ لَمْ يَتَوَعَّدِ اللَّهُ عَلَى مَعْصِيَتِهِ لَكَانَ يَجِبُ اءَنْ لا يُعْصَى شُكْرا لِنَعمِهِ.
  و فرمود (ع ):
اگر خداوند، به سبب نافرمانيش ، مردم را بيم نمى داد باز هم فرمانبرداريش واجب بود تا سپاس نعمتش را بگزاريم .
283
  وَ قَالَ ع :
وَ قَدْ عَزَّى الْاءَشْعَثَ بْنَ قَيْسٍ عَنِ ابْنٍ لَهُ: يَا اءَشْعَثُ، إِنْ تَحْزَنْ عَلَى ابْنِكَ فَقَدِ اسْتَحَقَّتْ مِنْكَ ذَلِكَ الرَّحِمُ، وَ إِنْ تَصْبِرْ فَفِي اللَّهِ مِنْ كُلِّ مُصِيبَةٍ خَلَفٌ.
يَا اءَشْعَثُ، إِنْ صَبَرْتَ جَرَى عَلَيْكَ الْقَدَرُ وَ اءَنْتَ مَأْجُورٌ، وَ إِنْ جَزِعْتَ جَرَى عَلَيْكَ الْقَدَرُ وَ اءَنْتَ مَأْزُورٌ.
يَا اءَشْعَثُ، ابْنُكَ سَرَّكَ وَ هُوَ بَلاَءٌ وَ فِتْنَةٌ، وَ حَزَنَكَ وَ هُوَ ثَوَابٌ وَ رَحْمَةٌ.
  در تعزيت به اشعث بن قيس كه پسرش مرده بود چنين فرمود:
اى اشعث ، اگر بر پسرت اندوهگين هستى ، سزاوارى ، زيرا جگر گوشه توست . اگر صبر كنى ، خداوند به هر مصيبتى پاداشى دهد. اى اشعث ، اگر در اين مصيبت صبر كنى ، تقدير خداوند بر تو رفته است و تو را مزدى است و اگر بيتابى كنى ، تقدير خداوند بر تو رفته و تو گناهكارى . اى اشعث ، پسر تو شادمانت مى داشت ، پس براى تو بلا و آزمايش بود اكنون تو را محزون داشته و آن ثواب است و رحمت .
284
  وَ قَالَ ع : عَلَى قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص سَاعَةَ دَفْنَ:
إِنَّ الصَّبْرَ لَجَمِيلٌ إِلا عَنْكَ، وَ إِنَّ الْجَزَعَ لَقَبِيحٌ إِلا عَلَيْكَ وَ إِنَّ الْمُصَابَ بِكَ لَجَلِيلٌ، وَ إِنَّهُ قَبْلَكَ وَ بَعْدَكَ لَجَلَلٌ.
  هنگام به خاك سپردن رسول الله (صلى الله عليه و آله ) بر سر قبر آن حضرت ، چنينفرمود: 
صبر نيكوست ، مگر بر مرگ تو و بيتابى زشت است ، مگر در فراق تو اندوهى كه از مرگ تو رسد بزرگ است و هر اندوه ديگر، چه پيش از آن و چه پس از آن ، خرد است و بيمقدار.
 285
  وَ قَالَ ع :
لاَ تَصْحَبِ الْمَائِقَ فَإِنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ فِعْلَهُ، وَ يَوَدُّ اءَنْ تَكُونَ مِثْلَهُ.
  و فرمود (ع ):
با احمق همنشين مباش كه كردار خويش در چشم تو بيارايد و دوست دارد كه تو را همانند خود سازد.
 286
  وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ مَسَافَةِ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ، فَقَالَ ع :
مَسِيرَةُ يَوْمٍ لِلشَّمْسِ.
  از او فاصله مشرق و مغرب را پرسيدند، فرمود:
به قدر يك روز سير خورشيد.
 287
  وَ قَالَ ع :
اءَصْدِقَاؤُكَ ثَلاَثَةٌ، وَ اءَعْدَاؤُكَ ثَلاَثَةٌ؛ فَاءَصْدِقَاؤُكَ: صَدِيقُكَ، وَ صَدِيقُ صَدِيقِكَ، وَ عَدُوُّ عَدُوِّكَ؛ وَ اءَعْدَاؤُكَ: عَدُوُّكَ، وَ عَدُوُّ صَدِيقِكَ وَ صَدِيقُ عَدُوِّكَ.
  و فرمود (ع ):
دوستان تو سه كس اند و دشمنان تو نيز، سه كس . اما دوستان تو دوست تو و دوست دوست تو و دشمن دشمن توست و اما دشمنان تو دشمن تو و دشمن دوست تو و دوست دشمن تو.
 288
  وَ قَالَ ع : لِرَجُلٍ رَآهُ يَسْعَى عَلَى عَدُوِّلَهُ بِمَا فِيهِ إِضْرَارٌ بِنَفْسِهِ:
إِنَّمَا اءَنْتَ كَالطَّاعِنِ نَفْسَهُ لِيَقْتُلَ رِدْفَهُ.
  به مردى كه براى زيان رسانيدن به دشمن سعى مى كرد ولى به گونه اى كه به خودزيان مى رسانيد، فرمود: 
تو مانند كسى هستى كه نيزه اى در تن خود فرو كند تا كسى را كه پشت سرش بر اسب سوار شده ، بكشد.
 289
  وَ قَالَ ع :
مَا اءَكْثَرَ الْعِبَرَ وَ اءَقَلَّ الاِعْتِبَارَ!
  و فرمود (ع ):
چه بسيار است پندها و چه اندك اند، پند پذيرندگان .
290
  وَ قَالَ ع :
مَنْ بَالَغَ فِي الْخُصُومَةِ اءَثِمَ، وَ مَنْ قَصَّرَ فِيهَا ظُلِمَ، وَ لاَ يَسْتَطِيعُ اءَنْ يَتَّقِيَ اللَّهَ مَنْ خَاصَمَ.

  و فرمود (ع ):
كسى كه دشمنى را از حد بگذراند، گناه كرده است و هر كه در آن كوتاهى كند، ستم كرده و كسى كه همواره با ديگران نزاع كند، نمى تواند از خدا بترسد و پرهيزگار باشد.
291
  وَ قَالَ ع :
مَا اءَهَمَّنِي ذَنْبٌ اءُمْهِلْتُ بَعْدَهُ حَتَّى اءُصَلِّيَ رَكْعَتَيْنِ وَ اءَسْاءَلَ اللَّهَ الْعَافِيَةَ.
  و فرمود (ع ):
اندوهگينم نكند، گناهى كه پس از مهلت به جاى آوردن دو ركعت نماز را داشته باشم .
292
  وَ سُئِلَ ع : كَيْفَ يُحَاسِبُ اللَّهُ الْخَلْقَ عَلَى كَثْرَتِهِمْ؟
فَقَالَ :
كَمَا يَرْزُقُهُمْ عَلَى كَثْرَتِهِمْ.
فَقِيلَ :
كَيْفَ يُحَاسِبُهُمْ وَ لاَ يَرَوْنَهُ؟
فَقَالَ :
كَمَا يَرْزُقُهُمْ وَ لاَ يَرَوْنَهُ.
  در پاسخ كسى كه از او پرسيد كه چگونه خداوند از مردم حساب مى كشد با وجود بسيارىآنها، فرمود: 
همانگونه كه آنان را با وجود بسيار بود نشان روزى مى دهد.
پرسيد :
چگونه از آنها حساب مى كشد، در حالى كه مردم نمى بينندش ؟
فرمود :
همانگونه كه روزيشان مى دهد و حال آنكه نمى بينندش .
293
  وَ قَالَ ع :
رَسُولُكَ تَرْجُمَانُ عَقْلِكَ، وَ كِتَابُكَ اءَبْلَغُ مَا يَنْطِقُ عَنْكَ.
  و فرمود (ع ):
فرستاده اى كه نزد كسى مى فرستى ، ترجمان عقل توست و نامه تو رساتر چيزى است كه از سوى تو سخن مى گويد.
 294
  وَ قَالَ ع :
مَا الْمُبْتَلَى الَّذِي قَدِ اشْتَدَّ بِهِ الْبَلاَءُ بِاءَحْوَجَ إِلَى الدُّعَاءِ مِنَ الْمُعافَى الَّذِي لاَ يَأْمَنُ الْبَلاَءَ.
  و فرمود (ع ):
كمتر به دعا نيازمند است ، مبتلايى كه سخت گرفتار بلا شده ، از تندرستى كه از بلا ايمنى ندارد.
 295
  وَ قَالَ ع :
النَّاسُ اءَبْنَاءُ الدُّنْيَا، وَ لاَ يُلاَمُ الرَّجُلُ عَلَى حُبِّ اءُمِّهِ.
  و فرمود (ع ):
مردم ، فرزندان دنيا هستند و آدمى را به سبب دوست داشتن مادرش ‍ سرزنش نمى كنند.
 296
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ الْمِسْكِينَ رَسُولُ اللَّهِ فَمَنْ مَنَعَهُ فَقَدْ مَنَعَ اللَّهَ، وَ مَنْ اءَعْطَاهُ فَقَدْ اءَعْطَى اللَّهَ.
  و فرمود (ع ):
بينوايى كه از تو چيزى مى طلبد، فرستاده خداست . كسى كه او را چيزى ندهد، گويى حق خدا را ادا نكرده است و هر كه او را چيزى دهد، حق خدا را ادا كرده است .
 297
  وَ قَالَ ع :
مَا زَنَى غَيُورٌ قَطُّ.
  و فرمود (ع ):
غيرتمند هرگز زنا نمى كند.
 298
  وَ قَالَ ع :
كَفَى بِالْاءَجَلِ حَارِسا.
  و فرمود (ع ):
مدت مقرر عمر، نگهبانى را كافى است .
 299
  وَ قَالَ ع :
يَنَامُ الرَّجُلُ عَلَى الثُّكْلِ، وَ لاَ يَنَامُ عَلَى الْحَرَبِ!
قال الرضى :
وَ مَعْنى ذلِكَ اءَنَّهُ يَصْبِرْ عَلى قَتْلِ الا وْلادِ وَ لا يَصْبِرُ عَلى سَلْبِ الا مْوالِ.
  و فرمود (ع ):
مردى كه فرزندش را كشته اند به خواب تواند رفت ، ولى مردى كه مالش ‍ را برده اند خواب به چشمش نرود
شريف رضى گويد :
يعنى بر كشته شدن فرزند صبر تواند كرد و از ربوده شدن مال صبر نتواند.
 300
  وَ قَالَ ع :
مَوَدَّةُ الْآبَاءِ قَرَابَةٌ بَيْنَ الْاءَبْنَاءِ، وَ الْقَرَابَةُ اءَحْوَجُ إِلَى الْمَوَدَّةِ مِنَ الْمَوَدَّةِ إِلَى الْقَرَابَةِ.
  و فرمود (ع ):
دوستى پدرها سبب خويشاوندى ميان فرزندان شود. پس خويشاوندى را به دوستى بيشتر نياز است تا دوستى را به خويشاوند.

نوشتن دیدگاه