321
  وَ قَالَ ع :
الاِسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ، اءَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ.
  بى نيازى از عذر آوردن ، بهتر از عذر آوردن از روى راستى است .
 322
  وَ قَالَ ع :
اءَقَلُّ مَا يَلْزَمُكُمْ لِلَّهِ سُبْحانَهُ اءَنْ لا تَسْتَعِينُوا بِنِعَمِهِ عَلَى مَعَاصِيهِ.
  و فرمود (ع ):
كمترين حقى كه خداى سبحان را بر عهده شماست ، اين است كه از نعمتهايش در راه نافرمانيش يارى نخواهى .
323
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ الطَّاعَةَ غَنِيمَةَ الْاءَكْيَاسِ عِنْدَ تَفْرِيطِ الْعَجَزَةِ.
  و فرمود (ع ):
خداى سبحان طاعت خود را غنيمت زيركان قرار داد، هنگامى كه ناتوانان در انجام دادن آن قصور مى ورزند.
 324
  وَ قَالَ ع :
السُّلْطَانُ وَزَعَةُ اللَّهِ فِي اءَرْضِهِ.
  و فرمود (ع ):
حاكمان پاسبانان خداوند هستند، در روى زمين .
 325
  وَ قَالَ ع فِي صِفَةِ الْمُؤْمِنِ:
الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِي وَجْهِهِ، وَ حُزْنُهُ فِي قَلْبِهِ، اءَوْسَعُ شَيْءٍ صَدْرا، وَ اءَذَلُّ شَيْءٍ نَفْسا، يَكْرَهُ الرِّفْعَةَ، وَ يَشْنَأُ السُّمْعَةَ، طَوِيلٌ غَمُّهُ، بَعِيدٌ هَمُّهُ، كَثِيرٌ صَمْتُهُ، مَشْغُولٌ وَقْتُهُ، شَكُورٌ صَبُورٌ، مَغْمُورٌ بِفِكْرَتِهِ، ضَنِينٌ بِخَلَّتِهِ، سَهْلُ الْخَلِيقَةِ، لَيِّنُ الْعَرِيكَةِ، نَفْسُهُ اءَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ، وَ هُوَ اءَذَلُّ مِنَ الْعَبْدِ.
  در صفت مؤ من چنين فرمود:
مؤ من را شادمانى در چهره است و اندوه در دل حوصله اش از همه بيش ‍ است و نفسش از همه خوارتر. برترى جويى را خوش ندارد و از خودنمايى بيزار است . اندوهش بسيار و همتش بلند و خاموشيش دراز و وقتش مشغول است . مؤ من صبور و شكرگزار است ، همواره در انديشه است و در اظهار نياز امساك كند. نرمخوى و نرم رفتار است . نفسش از صخره سخت تر است ، در عين حال ، خود را از بردگان كمتر مى گيرد.
 326
  وَ قَالَ ع :
الْغِنَى الْاءَكْبَرُ الْيَأْسُ عَمَّا فِي اءَيْدِي النَّاسِ.
  و فرمود (ع ):
بزرگترين توانگرى ، ماءيوس شدن است از آنچه در دست مردم است .
 327
  وَ قَالَ ع :
الْمَسْؤُولُ حُرُّ حَتَّى يَعِدَ.
  و فرمود (ع ):
كسى كه از او چيزى خواسته اند، آزاد است تا زمانى كه وعده دهد.
 328
  وَ قَالَ ع :
لَوْ رَاءَى الْعَبْدُ الْاءَجَلَ وَ مَسِيرَهُ، لَاءَبْغَضَ الْاءَمَلَ وَ غُرُورَهُ.
  و فرمود (ع ):
اگر بنده خدا مدت عمر و سرانجام خود را بنگرد، آرزو و غرور را دشمن دارد.
 329
  وَ قَالَ ع :
لِكُلِّ امْرِئٍ فِي مَالِهِ شَرِيكَانِ؛ الْوَارِثُ، وَ الْحَوَادِثُ.
  و فرمود (ع ):
هر كس را در مالش دو شريك است ، يكى وارث و يكى حوادث .
 330
  وَ قَالَ ع :
الدَّاعِي بِلاَ عَمَلٍ، كَالرَّامِي بِلاَ وَتَرٍ.
  و فرمود (ع ):
كسى كه مردم را به كار نيك مى خواند و خود عمل نمى كند، چونان تيراندازى است كه كمانش را زه نيست .
331
  وَ قَالَ ع :
الْعِلْمُ عِلْمَانِ: مَطْبُوعٌ وَ مَسْمُوعٌ، وَ لاَ يَنْفَعُ الْمَسْمُوعُ، إِذَا لَمْ يَكُنِ الْمَطْبُوعُ.
  و فرمود (ع ):
علم بر دو گونه است يكى مطبوع ، يعنى علمى كه در طبيعت كسى سرشته است و يكى مسموع ، كه به گوش بشنوند. اگر علم مطبوع نبود علم مسموع سود ندهد.
 332
  وَ قَالَ ع :
صَوَابُ الرَّاءْيِ بِالدُّوَلِ يُقْبِلُ بِإِقْبَالِهَا، وَ يَذْهَبُ بِذَهَابِهَا.
  و فرمود (ع ):
راءى درست وابسته دولتهاست . روى آورد به روى آوردن دولت و برود به رفتن آن .
 333
  وَ قَالَ ع :
الْعَفَافُ زِينَةُ الْفَقْرِ، وَ الشُّكْرُ زِينَةُ الْغِنَى .
  و فرمود (ع ):
پاكدامنى ، زيور فقر است و شكرگزارى زيور توانگرى .
 334
  وَ قَالَ ع :
يَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظَّالِمِ، اءَشَدُّ مِنْ يَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُومِ.
  و فرمود (ع ):
روز دادگرى بر ستمگر سخت تر است از روز ستم بر ستمديده .
 335
  وَ قَالَ ع :
الْاءَقَاوِيلُ مَحْفُوظَةٌ، وَ السَّرَائِرُ مَبْلُوَّةٌ وَ كُلُّ نَفْسٍ بِم ا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ وَ النَّاسُ مَنْقُوصُونَ مَدْخُولُونَ إِلا مَنْ عَصَمَ اللَّهُ، سَائِلُهُمْ مُتَعَنِّتٌ وَ مُجِيبُهُمْ مُتَكَلِّفٌ، يَكَادُ اءَفْضَلُهُمْ رَاءْيا يَرُدُّهُ عَنْ فَضْلِ رَاءْيِهِ الرِّضَى وَ السُّخْطُ، وَ يَكَادُ اءَصْلَبُهُمْ عُودا تَنْكَؤُهُ اللَّحْظَةُ، وَ تَسْتَحِيلُهُ الْكَلِمَةُ الْوَاحِدَةُ.
  و فرمود (ع ):
گفته ها نوشته شده و رازها آشكار گشته و هر كس در گرو كارى است كه كرده . مردم ، ناقصان اند و معيوبان ، مگر آنكه خدايش در امان دارد. آنكه مى پرسد، قصد آزار دارد و آنكه پاسخ مى دهد به تكلّف دهد. كسى را كه انديشه برتر است ، خشنودى يا خشم ديگرانش از انديشه اش منصرف دارد. آنكه از همه پايدارتر و سخت تر مى نمايد، بسا از نيم نگاهى آزرده گردد يا به يك سخن دگرگون شود.
 336
  وَ قَالَ ع :
مَعَاشِرَ النَّاسِ، اتَّقُوا اللَّهَ؛ فَكَمْ مِنْ مُؤَمِّلٍ مَا لاَ يَبْلُغُهُ وَ بَانٍ مَا لاَ يَسْكُنُهُ، وَ جَامِعٍ مَا سَوْفَ يَتْرُكُهُ، وَ لَعَلَّهُ مِنْ بَاطِلٍ جَمَعَهُ وَ مِنْ حَقِّ مَنَعَهُ؛ اءَصَابَهُ حَرَاما، وَ احْتَمَلَ بِهِ آثَاما، فَبَاءَ بِوِزْرِهِ، وَ قَدِمَ عَلَى رَبِّهِ آسِفا لاَهِفا، قَدْ خَسِرَ الدُّنْي ا وَ الْآخِرَةَ، ذ لِكَ هُوَ الْخُسْر انُ الْمُبِينُ.
  و فرمود (ع ):
اى مردم ، از خداى بترسيد، چه بسا، آرزومندى كه به آرزويش نرسد و چه بسا كسى كه بنايى برآورد و در آن زيستن نتواند و چه بسا، گرد آورنده اى كه بگذارد و بگذرد. شايد آن را به ناروا گرد آورده است يا حق كسى است كه آن را به او نداده ، يا از حرام به دستش آورده و گناهش به گردن اوست و بارش بر دوش او. به پيشگاه پروردگارش حاضر مى شود، با تاءسف و دريغ (زيانكار در دنيا و آخرت و اين زيانكارى آشكار است )(19)
 337
  وَ قَالَ ع :
مِنَ الْعِصْمَةِ تَعَذُّرُ الْمَعَاصِي .
  و فرمود (ع ):
گونه اى پاكدامنى است ، به گناه دست نايافتن .
 338
  وَ قَالَ ع :
مَاءُ وَجْهِكَ جَامِدٌ يُقْطِرُهُ السُّؤَالُ، فَانْظُرْ عِنْدَ مَنْ تُقْطِرُهُ.
  و فرمود (ع ):
آبروى تو آبى است بسته . درخواست از ديگران آن را قطره قطره مى ريزد، پس بنگر كه آبرويت را نزد كه مى ريزد.
 339
  وَ قَالَ ع :
الثَّنَاءُ بِاءَكْثَرَ مِنَ الاِسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ، وَ التَّقْصِيرُ عَنِ الاِسْتِحْقَاقِ عِيُّ اءَوْ حَسَدٌ.
  و فرمود (ع ):
ستودن بيش از استحقاق ، تملّق است و كمتر از استحقاق ، ناتوانى در گفتار است يا رشك بردن .
 340
  وَ قَالَ ع :
اءَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُهُ.
  و فرمود (ع ):
سخت ترين گناهان ، گناهى است كه مرتكب آن آسانش انگارد و خردش ‍ شمرد.