در وجوب اطاعت امام ووليّ امر اختلافي بين مسلمين نيست وعقلاً وشرعاً وجوب آن ثابت است.
عقلاً براي اينکه همانطور که عقل لا مرکزي را تقبيح مي نمايد وبه لزوم زعامت ورهبري ومدير حکم مي نمايد وبسياري از امور مستحسن مثل امنيّت وعدالت ونظم را متوقّف بر وجود زعيم ومسؤول تأمين آنها مي داند اطاعت از مدير ووليّ امر را نيز واجب مي داند والاّ اگر اطاعت آن لازم نباشد نقض غرض مي شود ونتايج وفوائدي که از وجود مرکز وولايت امور منظور است حاصل نخواهد شد وهمانطور که مديريّت ووجود رهبر مقدّمه تأمين وتحقّق اموري است که عقل وعق: به ضرورت آنها حکم مي نمايند اطاعت از اولي الامر نيز مقدمه تمام اين مقاصد عاليه است لذا عقلاً هيچ شکي در وجوب اين اطاعت نيست وعقلاً کسي را که از اطاعت مدير ومدبّر صالح سرباز زند وتخلّف نمايد توبيخ وسرزنش مي نمايند وعمل او را غير عقلائي مي دانند. شرعاً نيز اوّلاً مسلّم است که بسياري از مقاصد شرعي واهداف اسلامي بدون اطاعت از ولّي امر محقّق نخواهد شد واز باب مقدمه واجب وبه اصطلاح (ما لا يتم الواجب الا به) واجب است هر چند اين وجوب عقلي باشد امّا چون ذي المقدّمه شرعي است ودر وجوب عقلي مقدمّه آن شرع دخالت دارد يعني بدون وجوب شرعي ذي المقدمه، عقل حکم به وجوب مقدمه آن نخواهد نمود
و ثانياً دليل واضح وصريح ومحکم آيه شريفه: (يا أيها الذين آمنوا أطيعوا الله وأطيعوا الرسول واُولي الامر منکم)(8) = (اي کساني که ايمان آورده ايد، خدا ورسول وصاحبان امر از ايشان را اطاعت نمائيد). مي باشد.
اين آيه به صراحت، امر به اطاعت اولي الامر مي نمايد واطاعت اولي الامر را مقرون به طاعت رسول خدا صلي الله وعليه وآله نموده است که از همين اقتران وعدم تکرار کلمه (اطيعوا) نسبت به اولي الامر معلوم مي شود که اطاعت اولي الامر مثل اطاعت رسول خدا صلي الله وعليه وآله بطور مطلق واجب است. ولذا از اين لحاظ واز جهت اينکه امر به اطاعت اولي الامر مطلق است استفاده مي شود که مراد از اين اولي الامر مذکور ودر آيه اولي الامر، معصومين يعني ائمه اثني عشر: مي باشند چنانکه در روايات نيز وارد شده است که هنگام نزول اين آيه کريمه، جابر خدمت رسول خدا صلي الله وعليه وآله عرض کرد:
(قد عرفنا الله ورسوله فمن اُولوا الامر الذين قرن الله طاعتهم بطاعتک = شناختيم خدا را وفرستاده او را، پس کيستند اولوا الامري که قرين کرده است خدا اطاعتشان را به اطاعت تو؟)
حضرت در پاسخش فرمود:
(هم خلفائي وأئمة المسلمين بعدي أولهم علي بن أبي طالب ثم الحسن ثم الحسين ثم علي بن الحسين ثم محمد بن علي المعروف في التوراة بالباقر وستدرکه ياجابر فاذا لقيته فأقرأه عني السلام(9) = ايشان جانشينان مي وامامان مسلمين بعد از من هستند اوّل ايشان علي بن ابيطالب وپس از او حسن وپس از او حسين وپس از او علي بن الحسين وسپس محمد بن علي که در تورات به باقر معروف است وزود باشد که تو او را درک کني پس وقتي او را ملاقات کردي از من به او سلام برسان).
پس از آن رسول خدا صلي الله وعليه وآله نام ساير ائمّه را از امام جعفر صادق عليه السلام تا حضرت مهدي (عج) براي جابر فرمود وسپس از غيبت ومطالب ديگر مربوط به حضرت صاحب العصر عليه السلام به جابر خبر داد
بنا بر اين مراد از اولوا الامر، ائمه اثني عشر: مي باشند که اطاعتشان بطور مطلق بر همه کس واجب است وتفسير اولوا الامر در اين آيه بر غير ايشان هر کس باشد (حتي فقهاء) تفسير به رأي بوده ومورد تهديد: (من فسّر القرآن بالرأي فليتبوأ مقعده من النار)(10) مي باشد.
بديهي است که اطاعت غير معصوم بطور مطلق وبطور مقرون به اطاعت پيغمبر صلي الله وعليه وآله واجب نخواهد بود زيرا امکان معصيت وخطاء واشتباه در غير معصوم قابل دفع نيست ولذا حتي اطاعت فقهاء در مواردي که ولايتشان ثابت است اگر چه واجب است در صورتي که معصيت خدا باشد به حکم (لا طاعة لمخلوق في معصية الخالق(11) = اطاعت وپيروي مخلوق سزاوار نيست در جايي که نافرماني خدا در آن باشد). حرام است.
وخلاصه سخن اينکه اطاعت امام واجب بوده وهيچ گونه قيد وشرطي چون امام معصوم است ندارد.

- پاورقی -

(7) متن اين بحث شيرين ومنطقي را در کتاب علل الشرايع ب152 صفحه195 جلد1 ملاحظه فرمائيد. اين مباحثه را هشام در محضر امام جعفر صادق عليه السلام نقل کرد وجمعي از علماي بزرگ اصحاب آن حضرت مثل حمران بن أعين ومؤمن الطاق وهشام بن سالم نيز حضور داشتند، ومخفي نماند که احتجاجات ائمه: واصحاب وشاگردان آن بزرگواران وعلماي عاليقدر مانند شيخ مفيد پيرامون امامت بسيار است علاقمندان مي توانند اين احتجاجات را در بحار الانوار وسائر کتابهاي مربوط به اين موضوع مطالعه نمايند.
(8) سوره نساء، آيه59.
(9) منتخب الاشراف، ج1، باب8، حديث4.
(10) محجة البيضا، ج2، ص250، آداب تلاوة القرآن.
(11) نهج البلاغه فيض الاسلام، حکم156.