سند حدیث قدسی : « لولاک لما خلقت الأفلاک »

(زمان خواندن: 14 - 28 دقیقه)

حدیث قدسی «لولاک لما خلقت الأفلاک» در کدام یک از مصادر شیعه و سنی آ‌مده است؟
پاسخ:
این روایت با دو مضمون (البته نه دقیقا همین عبارات) نقل شده است :  
۱- تنها در مورد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)
2- در مورد اهل بیت علیهم السلام مضمون اول (فقط در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله):در مورد متن اول باید گفت که این مضمون (عین عبارت یا شبیه آن)  به عنوان مضمون حدیث ( بدون سند ) در بسیاری از کتب شیعه و سنی آمده است . عده ای آن را به عنوان روایت ( با سند یا بدون سند ) نقل کرده و عده ای نیز به آن استشهاد کرده اند :
1- حاکم نیشابوری :
وی مضمونی شبیه مضمون این روایت را در دو جا نقل نموده و حتی آن را تصحیح نیز کرده است :
الف) ماجرای توسل حضرت آدم به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم :
حدثنا أبو سعید عمرو بن محمد بن منصور العدل حدثنا أبو الحسن محمد بن إسحاق بن إبراهیم الحنظلی حدثنا أبو الحارث عبد الله بن مسلم الفهری حدثنا إسماعیل بن مسلمة أنبأ عبد الرحمن بن زید بن أسلم عن أبیه عن جده عن عمر بن الخطاب رضی الله عنه قال قال رسول الله  صلى الله علیه وسلم  لما اقترف آدم الخطیئة قال یا رب أسألک بحق محمد لما غفرت لی فقال الله یا آدم وکیف عرفت محمدا ولم أخلقه قال یا رب لأنک لما خلقتنی بیدک ونفخت فی من روحک رفعت رأسی فرأیت على قوائم العرش مکتوبا لا إله إلا الله محمد رسول الله فعلمت أنک لم تضف إلى اسمک إلا أحب الخلق إلیک فقال الله صدقت یا آدم إنه لأحب الخلق إلی ادعنی بحقه فقد غفرت لک ولولا محمد ما خلقتک .
هذا حدیث صحیح الإسناد
المستدرک على الصحیحین ج2/ص672 شماره 4228
از عمر بن خطاب نقل شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند » وقتی که آدم گناه را مرتکب شد  گفت : خدایا تو را به حق محمد قسم می دهم که من را ببخشی ؛ خداوند فرمود : چگونه محمد را شناختی با این که هنوز او را نیافریده ام؟ پاسخ داد : زیرا وقتی مرا با دست خویش آفریدی و در من از روح خویش دمیدی ، سر خویش را بالا گرفتم ؛ پس در پایه های عرش دیدم که نوشته است " لا اله الا الله محمد رسول الله " ؛ پس دانستم که تو نام او را در کنار نام خویش آورده ای ، مگر به این علت که او محبوب ترین آفریدگان در نزد تو است ؛ خداوند فرمود : راست گفتی ای آدم ؛ او محبوب ترین آفریدگان نزد من است ؛ من را به حق او بخوان ؛ به تحقیق که تو را آمرزیدم ؛ و اگر محمد نبود تو را نمی آفریدم .
این روایت سندش صحیح است .
مرحوم علامه امینی در مورد تصحیح این روایت می فرمایند :
وأقر صحته السبکی فی شفاء السقام ص 120 ، والسمهودی فی وفاء الوفاء ص 419 ، والقسطلانی فی المواهب اللدنیة ، والزرقانی فی شرحه 1 ص 44 ، والعزامی فی فرقان القرآن ص 117 .
الغدیر :ج 5 ص 435:
صحیح بودن این روایت را سبکی در شفاء السقام ص 120 و سمهودی در وفاء الوفاء ص 419 و قسطلانی در مواهب و زرقانی در شرح خویش ج 1 ص 44 و عزامی در فرقان القرآن ص 117 تایید کرده اند .
البته ما تنها به برخی از مصادر دسترسی داشتیم که آن ها را برای شما نقل خواهیم نمود .
ب) ماجرای توسل حضرت عیسی به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم :
حدثنا علی بن حمشاد العدل إملاء حدثنا هارون بن العباس الهاشمی حدثنا جندل بن والق حدثنا عمرو بن أوس الأنصاری حدثنا سعید بن أبی عروبة عن قتادة عن سعید بن المسیب عن بن عباس رضی الله عنهما قال أوحى الله إلى عیسى علیه السلام یا عیسى آمن بمحمد وأمر من أدرکه من أمتک أن یؤمنوا به فلولا محمد ما خلقت آدم ولولا محمد ما خلقت الجنة ولا النار ولقد خلقت العرش على الماء فاضطرب فکتبت علیه لا إله إلا الله محمد رسول الله فسکن
هذا حدیث صحیح الإسناد ولم یخرجاه
المستدرک على الصحیحین ج2/ص671 شماره 4227
خداوند به عیسی وحی کرد که ای عیسی ؛ به محمد ایمان بیاور و دستور بده که هر کس از امت تو در دوران او حضور یافت ،  به او ایمان آورد ؛ پس به درستی که اگر محمد نبود آدم را نمی آفریدم و اگر محمد نبود بهشت و دوزخ را نمی آفریدم و به درستی که عرش را بر روی آب آفریدم پس به لرزش افتاد ؛ پس بر روی آن نوشتم لا اله الا الله محمد رسول الله پس آرام گرفت .
این روایت سندش صحیح است ولی بخاری و مسلم آن را نیاورده اند .

2- تقی الدین سبکی :
 او نیز این دو روایت را نقل کرده و سند آن ها را صحیح می داند .
شفاء السقام ص 295 باب حدیث توسل آدم علیه السلام بالنبی صلی الله علیه و آله و سلم

۳- قندوزی :
 وی نیز در ینابیع المودة این دو روایت را و تصحیح حاکم را نقل کرده و به آن ایرادی نمی گیرد .
ینابیع المودة ج 2ص 336 ش 980 و 981

4- صالحی شامی :
 وی نیز در کتاب خویش در ابتدا روایت حضرت عیسی را و نیز تصحیح حاکم و سبکی و نیز بلقینی را ( در کتاب فتاوی ) نقل می کند و چند صفحه بعد روایت حضرت آدم را نقل می نماید .
سبل الهدی والرشاد ج 1 ص 74 و 85

5- زینی دحلان :
 وی نیز روایت حضرت آدم و تصحیح حاکم را نقل می نماید .
الدرر السنیة فی الرد علی الوهابیة ص 9

۶- ثعلبی :
 وی در تفسیر خویش روایت حضرت عیسی را نقل می نماید .
تفسیر الثعلبی ج7/ص61

۷- أبو الشیخ الأنصاری :  
مولف کتاب طبقات المحدثین باصبهان متوفای 369 نیز روایت حضرت عیسی را نقل می نماید .
طبقات المحدثین بأصبهان ج3/ص287

8- سیوطی:
 او نیز در الخصائص در ابتدا روایت حضرت عیسی را با مصادر ان و نیز روایت حضرت آدم را همراه با نقل تصحیح حاکم را و اشکال ذهبی به جهالت وی به یکی از روات آن ( یعنی ظاهرا روایت صحیح است ، زیرا اشکال ذهبی این است که تنها یک راوی را نمی شناسد ، یعنی روایت اشکال دیگری ندارد ؛ اما وقتی حاکم آن را تصحیح کرده است ، یعنی آن راوی را می شناخته است ) نقل می نماید.
الخصائص الکبرى ج1/ص12 و 14

9- بیهقی:
 او نیز در کتاب دلائل النبوة روایت حضرت آدم را نقل می نماید .
دلائل النبوة ج5/ص489

10- حلبی :
 علی بن برهان الدین حلبی نیز در کتاب معروف خویش "السیرة الحلبیة"
روایت حضرت آدم را نقل می نماید .
السیرة الحلبیة ج1/ص354
و سپس روایت دیگری را نقل کرده می گوید :
وذکر صاحب کتاب شفاء الصدور فی مختصره عن علی بن أبی طالب رضی الله تعالى عنه عن النبی  صلى الله علیه وسلم  عن الله عز وجل أنه قال یا محمد وعزتی وجلالی لولاک ما خلقت أرضی ولا سمائی ولا رفعت هذه الخضراء لا بسطت هذه الغبراء وفی روایة عنه ولا خلقت سماء ولا أرضا ولا طولا ولا عرضا
السیرة الحلبیة ج1/ص357
صاحب کتاب شفاء الصدور از علی بن ابی طالب نقل کرده است که رسول خدا از خداوند نقل فرمودند که ایشان فرموده اند ای محمد قسم به عزت وشوکت خودم که اگر تو نبودی من نه زمینم را خلق می کردم و نه آسمانم را و نه این سبزه را بر این تیرگی گسترش می دادم . و در روایتی از ایشان است که نه آسمان را خلق می کردم و نه زمین را و نه طول و عرضی را

11- ابن کثیر :
 وی نیز در کتاب معروف خویش "البدایة والنهایة"  در دو جا روایت حضرت آدم را نقل می نماید :
البدایة والنهایة ج1/ص81 و ج2/ص322

12- عجلونی :  
عجلونی از علمای به نام اهل سنت در کتاب کشف الخفاء این روایت را با نقل از دیلمی از ابن عمر نقل می کند :
91 .أتانی جبریل فقال یا محمد لولاک ما خلقت الجنة ولولاک لما خلقت النار   رواه الدیلمی عن ابن عمر
کشف الخفاء ج1/ص46
جبریل به نزد من آمد و گفت ای محمد اگر تو نبودی بهشت را نمی آفریدم و اگر تو نبودی آتش را نمی آفریدم این روایت را دیلمی از ابن عمر نقل کرده است .

۱۳- لکنوی هندی:
لکنوی هندی می گوید :
 قال علی القاری فی تذکرة الموضوعات  حدیث لولاک لما خلقت الأفلاک قال العسقلانی موضوع کذا فی الخلاصة لکن معناه صحیح  فقد روى الدیلمی عن ابن عباس مرفوعا أتانی جبریل فقال قال الله یا محمد لولاک ما خلقت الجنة ولولاک ما خلقت النار انتهى
الآثار المرفوعة اللکنوی الهندی ص44
ملا علی قاری در کتاب الموضوعات گفته است که روایت لولاک لما خلقت الافلاک را عسقلانی مجعول می داند . در کتاب خلاصه این مطلب آمده است ؛ اما معنی این روایت صحیح است . زیرا دیلمی از ابن عباس روایت کرده است که جبریل نزد من آمد پس گفت که خداوند فرموده اند ای محمد اگر تو نبودی من بهشت را نمی آفریدم و اگر تو نبودی من آتش را نمی آفریدم

۱۴- محدث قاوقچی :
 شبیه همین مطلب که لکنوی هندی از ملا علی قاری نقل می کند در کتاب شرح إحقاق الحق آیت الله مرعشی  ج 1 ص 430 از اللؤلؤ المرصوع محدث قاوقچی از علمای اهل سنت ص 66 چاپ مصر نقل شده است .
استشهاد به مضمون این روایت :
 ۱- ابی بکر دمیاطی در اعانة الطالبین:
 بکری دمیاطی ( ابی بکر بن السید محمد شطا ) از علمای معروف شافعی در کتاب خویش می گوید :
بل هو أصل الایجاد لکل مخلوق ، کما قال ذو العزة والجلال : لولاک لولاک لما خلقت الأفلاک .
إعانة الطالبین ج 1 - ص 13
او ( رسول خدا ) اصل آفرینش هر مخلوقی است ؛ همانطور که خداوند فرموده اند : اگر تو نبودی من افلاک را نمی آفریدم .
۲- ابن شهر آشوب در مناقب :
 ابن شهر آشوب نیز در کتاب مناقب آل أبی طالب می گوید :
وقال للحبیب : لولاک لما خلقت الأفلاک ، وقیل للخلیل " وفدیناه"
مناقب آل أبی طالب - ابن شهر آشوب - ج 1 - ص 186
خداوند به رسول خدا فرمود : اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و به ابراهیم خلیل گفته شده است که " ما برای او قربانی دادیم"
3- علامه مجلسی در بحار :
همین مطلب را مرحوم علامه مجلسی در بحار الانوار نقل می نمایند :
وقیل للحبیب علیه السلام : " لولاک لما خلقت الأفلاک " وقیل للخلیل علیه السلام .
بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج 16 - ص 406
4- آلوسی در تفسیر خویش :
آلوسی نیز در تفسیر خویش اشاره ای به این روایت دارد و می گوید :
* ( رب السموات والأرض وما بینهما ) * بدل من لفظ ربک وفی إبداله تعظیم لا یخفى وإیماء على ما قیل إلى ما روى فی کتب الصوفیة من الحدیث القدسی لولاک لما خلقت الأفلاک
تفسیر الآلوسی - الآلوسی - ج 30 - ص 19
در این آیه فرموده است پروردگار آسمان و زمین  و آنچه میان آن دو است ؛ به جای پروردگار تو . و در این جایگزینی تعظیمی است ( برای رسول خدا) که مخفی نمانده است ؛ و اشاره است - طبق نظر برخی - بر جمله ای که در کتاب های صوفیه روایت شده است که حدیث قدسی لولاک لما خلقت الافلاک است .
5- قندوزی در ینابیع المودة:
وی نیز در کتاب معروف خویش می گوید :
وقال فی حدیثه القدسی : " لولاک لما خلقت الأفلاک " .
ینابیع المودة لذوی القربى - القندوزی - ج 1 - ص 24
و خداوند در حدیث قدسی خویش فرموده است : اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم .
6- مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر گرانسنگ المیزان :
وبذلک یستصح ما ورد فی الحدیث القدسی من خطابه تعالى لنبیه صلى الله علیه وآله وسلم : ( لولاک لما خلقت الأفلاک ) فإنه صلى الله علیه وآله وسلم أفضل الخلق .
تفسیر المیزان  ج 10ص 152
و با همین بیان مضمون روایت قدسی خطاب به پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) درست می شود که " اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم " پس به درستی که ایشان برترین آفریده است .
7- سید بدر الدین حسینی عاملی  در حاشیه اصول کافی
وی می گوید :
کما هو صریح " لولاک لما خلقت الأفلاک "
الحاشیة على أصول الکافی - السید بدر الدین بن أحمد الحسینی العاملی - ص 58
همانطور که این مطلب صریح روایت لولاک لما خلقت الافلاک است .
8- مولی محمد صالح مازندرانی در شرح اصول کافی :
ایشان می فرمایند :
کما فی الحدیث القدسی « لولاک لما خلقت الأفلاک »
شرح أصول الکافی - مولی محمد صالح المازندرانی - ج 9 - ص 61
همانطور که در حدیث قدسی آمده است که " لولاک لما خلقت الافلاک"

مضمون دوم ( همراه با ذکر اهل بیت ) :  
اما مضمون دوم در کتب شیعه آمده است . این مضمون در کتاب های مختلف به چند کتاب آدرس داده شده است :
1- کشف الیقین :  
این روایت را مرحوم علامه مجلسی در بحار از این کتاب نقل می نمایند .
کشف الیقین : عن أبی جعفر بن بابویه برجال المخالفین رویناه من کتابه کتاب أخبار الزهراء ، عن محمد بن الحسن بن سعید ، عن فرات بن إبراهیم ، عن محمد بن علی الهمدانی ، عن أبی الحسن بن خلف بن موسى ، عن عبد الاعلى الصنعانی عن عبد الرزاق ، عن معمر ، عن أبی یحیى ، عن مجاهد ، عن ابن عباس قال : ... یا محمد وعزتی وجلالی لولاک لما خلقت آدم ، ولولا علی ما خلقت الجنة ، لأنی بکم أجزی العباد یوم المعاد بالثواب والعقاب
بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج 40 - ص 18 - 21 
از کشف الیقین از ابو جعفر بن بابویه با سند اهل سنت : ما این روایت را در کتاب اخبار الزهراء از محمد بن الحسن بن سعید از فرات بن ابراهیم از محمد بن علی الهمدانی از ابی الحسن بن خلف بن موسی از عبد الاعلی الصنعانی ار عبد الرزاق از معمر از ابی یحیی از مجاهد از ابن عباس : ... ای محمد قسم به عزت و جلال خودم اگر تو نبودی آدم را نمی آفریدم و اگر علی نبود بهشت را نمی آفریدم ؛ زیرا من به خاطر شما بندگان را در روز بازگشت پاداش و عقاب خواهم کرد .
که البته نقل شدن این روایت توسط اهل سنت دلالت بر صحت آن دارد ؛ زیرا ایشان انگیزه ای برای جعل فضائل برای اهل بیت علیهم السلام خصوصا امیرمؤمنان علی علیه السلام ندارند  .


2- معانی الاخبار :
روایت اول :  
این روایت را مرحوم صدوق در این کتاب شریف در باب "معنى حمل النبی صلى الله علیه وآله لعلى علیه السلام" با سند ذیل نقل می نمایند :  
حدثنا أحمد بن عیسى المکتب ، قال : حدثنا أحمد بن محمد الوراق ، قال : حدثنی بشر بن سعید بن قیلویه المعدل بالمرافقة قال : حدثنا عبد الجبار بن کثیر التمیمی الیمانی قال : سمعت محمد بن حرب الهلالی أمیر المدینة یقول : سألت جعفر بن محمد علیهما السلام ...
فأوحى الله عز وجل إلیهم : هذا نور من نوری أصله نبوة وفرعه إمامه ، أما النبوة فلمحمد عبدی ورسولی ، وأما الإمامة فلعلی حجتی وولیی ولولاهما ما خلقت خلقی
معانی الاخبار ص 350 روایت شماره 1
خداوند عزوجل به ایشان وحی نمود که :این نور از نور من است ؛ ریشه آن نبوت است و شاخه آن امامت ؛ اما نبوت پس برای بنده من و فرستاده من محمد است و اما امامت پس برای حجت من ولی من است و اگر آن دو نبودند آفرینش را نمی آفریدم .
 
روایت دوم :
این روایت را مرحوم صدوق در این کتاب شریف در باب " باب معنى الشجرة التی أکل منها آدم وحواء "  با سند ذیل نقل می نمایند :  
حدثنا عبد الواحد بن محمد بن عبدوس النیسابوری العطار - رحمه الله - قال : حدثنا علی بن محمد بن قتیبة ، عن حمدان بن سلیمان ، عن عبد السلام بن صالح الهروی ، قال : قلت للرضا علیه السلام ...

و متن آن چنین است :
فقال آدم : یا رب من هؤلاء ؟ فقال ، عز وجل : یا آدم هؤلاء ذریتک وهم خیر منک ومن جمیع خلقی ولولاهم ما خلقتک ولا خلقت الجنة والنار ولا السماء و الأرض
پس آدم گفت : پروردگار من ، ایشان چه کسانی هستند؟ پس خداوند عزوجل فرمود : ای آدم ایشان ذریه تو هستند و ایشان برتر از تواند و نیز از همه آفرینش ؛ و اگر ایشان نبودند من تو را و نیز بهشت را و جهنم را و نه آسمان و زمین را نمی آفریدم .

روایت سوم :
این روایت را مرحوم صدوق در این کتاب شریف در باب " باب معنى الأمانة التی عرضت على السماوات والأرض والجبال فأبین أن یحملنها وأشفقن منها وحملها الانسان "  با سند ذیل نقل می نمایند :
 حدثنا أحمد بن محمد بن الهیثم العجلی - رضی الله عنه - قال ، حدثنا أبو العباس أحمد ین یحیى بن زکریا القطان ، قال : حدثنا أبو محمد بکر بن عبد الله بن حبیب ، قال : حدثنا تمیم بن بهلول ، عن أبیه ، عن محمد بن سنان ، عن المفضل بن عمر ، قال : قال أبو عبد الله علیه السلام...
و متن آن چنین است :
فقال الله جل جلاله : لولا هم ما خلقتکما ، هؤلاء خزنة علمی ، وأمنائی على سری
پس خداوند جل جلاله فرمود : اگر ایشان ( اهل بیت علیهم السلام )نبودند شما دوتن (آدم و حوا) را نمی آفریدم
 
3- علل الشرایع :
روایت اول :  
همین روایت را با همین سند مرحوم صدوق در کتاب علل الشرائع باب" 139 - العلة التی من أجلها لم یطق أمیر المؤمنین " ع " حمل رسول الله صلى الله علیه وآله لما أراد حط الأصنام من سطح الکعبة " آورده اند
علل الشرائع ج 1 ص 173روایت اول
 
روایت دوم :
همچنین روایت دیگری را در باب "باب 7 - العلة التی من أجلها صارت الأنبیاء والرسل والحجج صلوات الله علیهم أفضل من الملائکة " می  آورند که سند آن به شرح ذیل است :
حدثنا الحسن بن محمد سعید الهاشمی قال : حدثنا فرات بن إبراهیم ابن فرات الکوفی قال : حدثنا محمد بن أحمد بن علی الهمدانی قال : حدثنی أبو الفضل العباس بن عبد الله البخاری قال : حدثنا محمد بن القاسم بن إبراهیم بن محمد بن عبد الله بن القاسم بن محمد بن أبی بکر قال : حدثنا عبد السلام بن صالح الهروی عن علی بن موسى الرضا عن أبیه موسى بن جعفر عن أبیه جعفر بن محمد عن أبیه محمد بن علی عن أبیه علی بن الحسین عن أبیه الحسین بن علی عن أبیه علی ابن أبی طالب علیهم السلام قال : قال رسول الله صلى الله علیه وآله
 ومتن آن چنین است که :
یا علی لولا نحن ما خلق الله آدم ولا حواء ولا الجنة ولا النار ، ولا السماء ولا الأرض
علل الشرایع ج 1 ص 5 شماره 1
ای علی اگر ما نبودیم خداوند آدم و حواء و بهشت و جهنم و آسمان و زمین را نمی آفرید

4- عیون الاخبار :
روایت اول :  
مرحوم شیخ صدوق روایت دوم کتاب علل الشرائع را در کتاب شریف عیون ذکر می فرمایند :
عیون أخبار الرضا ( علیه السلام ) ج 2 ص 237 ش 22

روایت دوم :  
ایشان در این کتاب روایت دوم کتاب معانی الاخبار را نیز نقل می فرمایند :
عیون أخبار الرضا ج 2 ص 274 ش 67

5- کمال الدین :  
مرحوم شیخ صدوق روایت دوم کتاب علل الشرائع را در کتاب شریف کمال الدین نیز  ذکر می فرمایند :  
کمال الدین ص 254 ش 4

6- ینابیع المودة قندوزی :  
جالب اینجاست که این عالم حنفی روایت دوم کتاب علل الشرائع را در کتاب خویش ینابیع ذکر می نماید :
ینابیع المودة ج 3 ص 378

7- تفسیر منسوب به امام حسن عسکری :  
فقال لها رسول الله صلى الله علیه وآله : دعوتک لتشهدی لی بالنبوة بعد شهادتک لله بالتوحید ثم تشهدی [ بعد شهادتک لی ] لعلی علیه السلام هذا بالإمامة ، وأنه سندی وظهری وعضدی وفخری [ وعزی ] ، ولولاه ما خلق الله عز وجل شیئا مما خلق .
تفسیر منسوب به امام حسن عسکری ص 169
رسول خدا (به درخت) فرمودند: من تو را خواندم تا بعد از شهادت دادنت به یکتایی خدا برای من شهادت به نبوت دهی و سپس بعد از این شهادت برای این علی نیز شهادت به امامت دهی و اینکه او یاور من و پشتیبان من و بازوی من و افتخار من و عزت من است و اینکه اگر او نبود خداوند عزوجل چیزی را از آفرینش نمی آفرید .

8- شرح الأخبار قاضی نعمان المغربی :
روایت اول :
ایشان در کتاب خویش روایت ذیل را با سند منقطع تا ابوهریره نقل می نمایند :
قال : هؤلاء خمسة من ولدک لولاهم ما خلقتک ولا خلقت الجنة ولا النار ولا العرش ولا الکرسی ولا السماء ولا الأرض ولا الملائکة ولا الانس ولا الجن .
شرح الأخبار ج 2 ص 500 ش 884
خداوند فرمود : ایشام پنج نفر از نسل تو هستند که اگر ایشان نبودند تو را نمی آفریدم و بهشت را نیز نمی آفریدم و نه دوزخ را و نه عرش را و نه کرسی را و نه آسمان را و نه زمین را و نه مردمان را و نه جنیان را

روایت دوم :  
روایت ذیل نیز در این کتاب شریف نقل شده است که :
قال : یا آدم صفوتی من خلقی لولاهم ما خلقت الجنة ولا النار ، خلقت الجنة لهم ولمن والاهم ، والنار لمن عاداهم .
شرح الأخبار ج 3ص 6 ش 923
ای آدم ایشان بر گزیدگان ِ آفریدگان هستند ؛ اگر ایشان نبودند بهشت را و آتش را نمی آفریدم ؛ بهشت را برای ایشان و کسانی که ایشان را دوست بدارند آفریدم و آتش را برای کسی که ایشان را دشمن بدارد .
 
9- قصص الأنبیاء
مرحوم قطب راوندی در کتاب خویش روایت اول شرح الأخبار را با سند کامل از مرحوم شیخ صدوق نقل می نمایند :
وعن ابن بابویه أخبرنا إبراهیم بن هارون الهیتی ، أخبرنا أبو بکر أحمد بن محمد بن عیسى ، أخبرنا محمد بن یزید القاضی ، أخبرنا قتیبة بن سعید ، أخبرنا اللیث بن سعد وإسماعیل  بن جعفر عن أبیه ، عن أبی هریرة
قصص الأنبیاء  ص 57 شماره 10

10- فرائد السمطین :
روایت اول شرح الأخبار را عالم سنی ، حموینی نیز در کتاب خویش نقل نموده است :
فرائد السمطین ص 5 مخطوط  و ج 1 ص 36 مطبوع  رجوع شود به شرح احقاق الحق ج 9 ص 254 و نیز نفحات الازهار ج 4 ص213

11- أرجح المطالب :
علامه سنی الآمرتسری در کتاب خویش ارجح المطالب روایت اول شرح الأخبار را از ابی هریرة نقل می کند :
أرجح المطالب ص 461چاپ  لاهور رجوع شود به شرح احقاق الحق ج 9 ص 203

12- بحر المعارف :
وروی فی بحر المعارف : لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک . وفی ضیاء العالمین للشیخ أبی الحسن الجد الأمی للشیخ محمد حسن صاحب الجواهر بزیادة فقرة : ولولا فاطمة لما خلقتکما . ونحوه من کتاب المرندی
مستدرک سفینة البحار - الشیخ علی النمازی الشاهرودی - ج 3 - ص 169
و در بحر المعارف روایت کرده است که اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم و در ضیاء العالمین شیخ ابی الحسن پدر بزرگ مادری محم حسن صاحب جواهر اضافه قطعه : "واگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم "  است ؛ و شبیه همین در کتاب مرندی آمده است .

13- مجمع النورین فاضل هرندی :
الف) مستدرک سفینة البحار از مجمع النورین
کتاب مجمع النورین للفاضل المرندی قال : وفی الحدیث القدسی : لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک ، کما ذکره الوحید البهبهانی .
وروی فی بحر المعارف : لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک . وفی ضیاء العالمین للشیخ أبی الحسن الجد الأمی للشیخ محمد حسن صاحب الجواهر بزیادة فقرة : ولولا فاطمة لما خلقتکما . ونحوه من کتاب المرندی
مستدرک سفینة البحار - الشیخ علی النمازی الشاهرودی - ج 3 - ص 168
در کتاب مجمع النورین فاضل هرندی آمده است که گفت : و در حدیث قدسی است : اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم . همانطور که وحید بهبانی نقل کرده است . و در بحر المعارف روایت کرده است که اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم و در ضیاءالعالمین شیخ ابی الحسن پدر بزرگ مادری محمد حسن صاحب جواهر اضافه قطعه : "و اگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم "  است ؛ و شبیه همین در کتاب مرندی آمده است .

ب) پاورقی شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور :
دقیقا همین متن را از کتاب مجمع النورین نقل می نماید :
پاورقی شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور للحاج میرزا أبی الفضل الطهرانی  ج 2 ص 83

ج) الأسرار الفاطمیة شیخ محمد فاضل مسعودی :
فاطمة الزهراء علیها السلام العلة الغائیة
( یا أحمد لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک ، ولولا فاطمة لما خلقتکما ) (الجنة العاصمة : 148 ، مستدرک سفینة البحار : 3 / 334 عن مجمع النورین : 14 ، عن العوالم : 44 .  هذا الحدیث من الأحادیث المأثورة التی رواها جابر بن عبد الله الأنصاری عن رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم عن الله تبارک وتعالى
الأسرار الفاطمیة - الشیخ محمد فاضل المسعودی - ص 231
فاطمه زهرا علیهاالسلام هدف نهایی :
ای احمد اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را نمی آفریدم و اگر فاطمه نبود شما دو تن را خلق نمی کردم .
(الجنة العاصمة ص 148؛ مستدرک سفینة البحار از مجمع النورین از عوالم )  این روایت از روایاتی است که از جابر بن عبد الله الانصاری آن را از رسول خدا از خداوند نقل کرده است .
 
14- جنة العاصمة میر جهانی از کشف اللئالی :
نقل از این کتاب در مصادر ذیل صورت گرفته است :
الف) شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور
کفى فی سمو شأن الزهراء سلام الله علیها کلام خالقها لولا فاطمة لما خلقتکما : روى عن الشیخ ابراهیم بن الحسن الذراق ، عن الشیخ علی بن هلال الجزائری ، عن الشیخ احمد بن فهد الحلی ، عن الشیخ زین الدین علی بن الحسن الخازن الحائری ، عن الشیخ أبی عبد الله محمد بن مکى الشهید بطرقه المتصلة الى أبى جعفر محمد بن علی بن موسى بن بابویه القمى بطریقه الى جابر بن یزید الجعفی ، عن جابر بن عبد الله الانصارى عن رسول الله صلى الله علیه وآله عن الله تبارک وتعالى انه قال : یا احمد لولاک لما خلقت الافلاک ، ولولا علی لما خلقتک ، ولولا فاطمة لما خلقتکما . ثم قال جابر هذا من الاسرار أمرنا رسول الله صلى الله علیه وآله بکتمانه الا من أهله . کشف اللئالی لصالح بن عبد الوهاب بن العرندس - جنة العاصمة لمیر جهانى 149 .
مؤلف کتاب کشف اللئالى من علماء القرن التاسع من علماء الشیعة کان عالما ناسکا زاهدا ورعا أدیبا شاعرا توفی سنة 840 ودفن فی حله هیفاء ومدفنه مزار یتبرک به ورجال الحدیث من کبار الشیعة - راجع جنة العاصمة 149
شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور ج 1  ص 225 پاورقى شماره یک
در مقام والای حضرت زهرا همین بس که آفریننده او در مورد او گفته است که اگر فاطمه نبود شما ( رسول خدا و امیر مومنان ) را نمی آفریدم .
از شیخ ابراهیم بن الحسن الذراق روایت شده است که او از شیخ علی بن هلال جزایری روایت کرده است از شیخ احمد بن فهد حلی از شیخ زین الدین علی بن الحسن خازن حائری از شیخ ابی عبد الله محمد بن مکی شهید با سند متصل خود او تا ابو جعفر محمد بن علی بن موسی بن بابویه قمی به سند ایشان تا جابر بن یزید جعفی از جابر بن عبد الله انصاری از رسول خدا که فرمودند : ای احمد اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم و اگر فاطمه زهرا نبود شما دو تن را نمی آفریدم؛ سپس جابر گفت : این از اسرار است که رسول خدا ما را امر به پوشاندن آن داشته است مگر از اهل آن؛
 کشف اللئالی نوشته صالح بن عبد الوهاب بن عرندس – جنة العاصمة میرجهانی ص 149
مولف کتاب کشف اللئالی از علمای قرن نهم و از علمای شیعه است که دانشمند و دیندار و پرهیزکار و با تقوا و خوش بیان و شاعر بود و در سال 840 از دنیا رفته و در حله هیفا دفن گردید و مدفن او محل زیارت شده و مردم به آن تبرک می نمایند ؛ و او از بزرگان علمای حدیث شیعه است  در این زمینه به کتاب جنة العاصة ص 149 مراجعه نمایید .

ب) الأسرار الفاطمیة شیخ محمد فاضل مسعودی :
 متن کلمات ایشان در ذیل بحث " نقل از مجمع النورین فاضل هرندی قسمت ج" گذشت
الأسرار الفاطمیة - الشیخ محمد فاضل المسعودی - ص 231

15- مصباح الانوار تالیف ابو الحسن البکری استاد شهید اول :
مصادری که این روایت را از این کتاب نقل کرده است عبارتند از  :
الف) مستدرک سفینة البحار
در کتاب شریف مستدرک سفینة البحار این مطلب را نقل کرده می گوید :
أما الحدیث القدسی : " لولاک لما خلقت الأفلاک " فقد روى أبو الحسن البکری أستاذ الشهید الثانی فی کتاب الأنوار عن أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) : أنه قال : کان الله ولا شئ معه ، فأول ما خلق نور حبیبه محمد ( صلى الله علیه وآله ) قبل خلق الماء والعرش والکرسی والسماوات والأرض واللوح والقلم - إلى أن قال : - والحق تبارک وتعالى ینظر إلیه ویقول : یا عبدی أنت المراد والمرید ، وأنت خیرتی من خلقی وعزتی وجلالی لولاک لما خلقت الأفلاک . من أحبک أحببته . ومن أبغضک أبغضته – الخبر .
مستدرک سفینة البحار - الشیخ علی النمازی الشاهرودی - ج 3 - ص 166
اما حدیث قدسی " اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم " بدرستیکه ابو حسن بکری استاد شهید ثانی در کتاب "الانوار" از امیر مومنان روایت می کند که فرمودند : خداوند بود و چیزی همراه او نبود ؛ پس اولین چیزی که آفرید نور حبیب او محمد بود قبل از آفرینش آب و عرش و کرسی و آسمان و زمین و لوح وقلم ... و خداوند تبارک و تعالی نگاهی به او فرموده و گفت : ای بنده من تو مقصودی و تو ای که می خواهی و تو بهترین آفریده من هستی ؛ قسم به بزرگی و عظمت خودم که اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم ، هرکس تو را دوست بدارد او را دوست می دارم و هرکس تو را دشمن بدارد او را دشمن می دارم ...

ب) شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور:
 حدیث لولاک لما خلقت الافلاک ولولا على لما خلقتک وحدیث لولا رسول الله وعلى لما خلقت العالم وحدیث لولا اهل البیت لما خلقت العالم وحدیث لولا فاطمة لما خلقتکما ) : روى ابن الحسن البکری استاد شهید الثانى ( ره ) فی کتاب ( الانوار ) عن امیر المؤمنین ( ع ) انه قال کان الله ولا شئ معه ، فاول ما خلق نور حبیبه محمد قبل خلق الماء والعرش والکرسی والسموات والارض واللوح والقلم . . . والحق تبارک وتعالى ینظر الیه ویقول : یا عبدی انت المراد والمرید وانت خیرتی من خلقی وعزتى وجلالی لولاک لما خلقت الافلاک من احبک احببته ، ومن ابغضک ابغضته ...
شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور ج 2 ص 83 پاورقى شماره 2
روایت " اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم " و نیز روایت " اگر رسول خدا  و علی نبودند جهان را خلق نمی کردم" و روایت " اگر اهل بیت نبودند عالم را نمی آفریدم " و روایت " اگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم " : ابن الحسن بکری استاد شهید ثانی در کتاب " الانوار" از امیر مؤمنان روایت می کند که فرمود : خداوند بود و چیزی همراه او نبود ؛ پس اولین چیزی که آفرید نور حبیب او محمد بود قبل از آفرینش آب و عرش و کرسی و آسمان و زمین و لوح و قلم ... و خداوند تبارک و تعالی نگاهی به او فرموده و گفت : ای بنده من تو مقصودی و تو ای که می خواهی و تو بهترین آفریده من هستی ؛ قسم به بزرگی و عظمت خودم که اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم ، هرکس تو را دوست بدارد او را دوست می دارم و هرکس تو را دشمن بدارد او را دشمن می دارم ...

ج) الذریعة آقا بزرگ تهرانی :
 ( مصباح الأنوار ) للشیخ أبی الحسن البکری ، أستاذ الشهید ، کما ینقل عنه السید محمد القطب فی تصانیفه ، منها فی ( فصل الخطاب ) نقل عنه حدیث أول ما خلق الله نور حبیبه وقال له لولاک لما خلقت الأفلاک
الذریعة  آقا بزرگ تهرانی  ج 21  ص 102 کتاب مصباح الانوار شیخ ابو الحسن بکری استاد شهید ؛ طبق آنچه سید محمد قطب در کتاب های خود آورده است ؛ یکی از آنها کتاب فصل الخطاب است که در آن از ایشان این روایت را نقل می کند که : " اولین چیزی که خداوند آفرید نور حبیبش بود و به او گفت : اگر تو نبودی افلاک رانمی آفریدم "

۱6- ضیاء العالمین:
وفی ضیاء العالمین للشیخ أبی الحسن الجد الأمی للشیخ محمد حسن صاحب الجواهر بزیادة فقرة : ولولا فاطمة لما خلقتکما . ونحوه من کتاب المرندی
مستدرک سفینة البحار - الشیخ علی النمازی الشاهرودی - ج 3 - ص 169
و در بحر المعارف روایت کرده است که اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی کردم و در ضیاء العالمین شیخ ابی الحسن پدر بزرگ مادری محم حسن صاحب جواهر اضافه قطعه : "واگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم "  است ؛ وشبیه همین در کتاب مرندی آمده است .
 
17- کفایة الأثر :
مرحوم خزاز قمی از علمای قرن پنجم هجری در کتاب خویش دو روایت در این زمینه ذکر می فرمایند :
روایت اول :
سند روایت اول چنین است :
قال هارون : وحدثنا حیدر بن محمد بن نعیم السمرقندی ، قال حدثنی أبو النصر محمد بن مسعود العیاشی ، عن یوسف بن المشحت البصری ، قال حدثنا إسحاق بن الحارث ، قال حدثنا محمد بن البشار ، عن محمد بن جعفر ، قال حدثنا شعبة ، عن هشام بن یزید ، عن أنس بن مالک قال : کنت أنا وأبو ذر وسلمان وزید بن ثابت وزید بن أرقم عند النبی صلی الله علیه وآله وسلم
و متن آن چنین است که :
فأوحى الله إلی : یا محمد إنی اطلعت إلى الأرض اطلاعة فاخترتک منها فجعلتک نبیا ، ثم اطلعت ثانیا فاخترت منها علیا فجعلته وصیک ووارث علمک والإمام بعدک ، وأخرج من أصلابکما الذریة الطاهرة والأئمة المعصومین خزان علمی ، فلولاکم ما خلقت الدنیا ولا الآخرة ولا الجنة ولا النار
کفایة الأثر ص 70 باب ما جاء عن أنس بن مالک من النصوص
پس خداوند بر من وحی نمود که ای محمد ؛ من به زمین نظر نمودم پس تو را از آن برگزیدم و سپس تو را پیامبر قرار دادم ؛ سپس دوباره بر آن نظر نمودم پس علی را از آن برگزیدم و سپس او را جانشین تو و وارث علم تو و امام بعد از تو قرار دادم ؛ و از نسل شما دو تن خاندانی پاک و امامانی معصومین را به عنوان خزانه علم خود بیرون آوردم ؛ پس اگر شما نبودید دنیا را و آخرت را و بهشت را و دوزخ را نمی آفریدم .

روایت دوم :
ثم قال لی : یا علی أنت الإمام والخلیفة من بعدی ، حربک حربی وسلمک سلمی ، وأنت أبو سبطی وزوج ابنتی ، من ذریتک الأئمة المطهرون ، فأنا سید الأنبیاء [ وأنت سید الأوصیاء ، وأنا وأنت من شجرة واحدة ] ، ولولانا لم یخلق الجنة والنار ولا الأنبیاء ولا الملائکة .
کفایة الأثر ص 157 باب ما روی عن امیر المومنین من النصوص
سپس (رسول خدا) به من فرمودند : ای علی تو امام و خلیفه بعد از من هستی ؛ دشمن تو دشمن من و دوست تو ، دوست من است ؛ و تو پدر نوه من و همسر دختر من هستی ؛ امامان پاک از نسل تو هستند ؛ پس من سرور انبیا هستم و تو سرور جانشینان ؛ و من و تو از یک درخت هستیم ؛ و اگر ما نبودیم بهشت و دوزخ و انبیا و ملائکه آفریده نمی شدند .
این بود مقداری از روایات شیعه و سنی در مورد روایت لولاک لما خلقت الافلاک و روایات شبیه به آن و اقرار به صحیح بودن آن حتی از برخی علمای اهل سنت .

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page