آیا سوره الانسان در شأن اهل البیت علیهم السلام نازل شده است؟

(زمان خواندن: 8 - 15 دقیقه)

آیا امامان از نور آفریده شده اند؟
ائمه از نور خدا هستند یعنی چه؟
دوست سوال كننده با توجه به روایاتی كه از یك سو پیرامون خلقت ائمه علیهم السلام‌ از «نور» وارد شده و از سوی دیگر آیات اوّل سوره «الانسان» كه اشاره به خلقت انسان از نطفه دارد، این سوال برایش ایجاد شده است كه اگر سوره انسان در رابطه با اهل بیت علیهم السلام‌ است و در این سوره نیز به خلقت انسان‌ها از طریق نطفه اشاره می‌كند پس چگونه بعضی از روایات تصریح نموده‌اند كه اهل بیت علیهم السلام‌ از نور آفریده شده‌اند؟

پاسخ :
شأن نزول سوره الانسان:
اصل ماجرا:
ابن عباس مى ‏گوید: «حسن و حسین علیهماالسّلام بیمار شدند، پیامبر صلّى اللّه علیه و آله با جمعى از یاران به عیادتشان آمدند، و به على علیه السّلام گفتند: اى ابوالحسن! خوب بود نذرى براى شفاى فرزندان خود مى‏ كردى.
على علیه السّلام و فاطمه علیها السّلام و فضه كه خادمه آن ها بود نذر كردند كه اگر آن ها شفا یابند سه روز روزه بگیرند.
چیزى نگذشت كه هر دو شفا یافتند، در حالى كه از نظر مواد غذایى دست خالى بودند على علیه السّلام سه من جو قرض نمود، و فاطمه علیها السّلام یك سوم آن را آرد كرد، و نان پخت، هنگام افطار سائلى بر در خانه آمد و گفت: «السّلام علیكم اهل بیت محمّد صلّى اللّه علیه و آله سلام بر شما اى خاندان محمد! مستمندى از مستمندان مسلمین هستم، غذایى به من بدهید».
آنها همگى مسكین را بر خود مقدم داشتند، و سهم خود را به او دادند و آن شب جز آب ننوشیدند.
روز دوم را همچنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتى كه غذایى را آماده كرده بودند (همان نان جوین) یتیمى بر در خانه آمد آن روز نیز ایثار كردند و غذاى خود را به او دادند (بار دیگر با آب افطار كردند و روز بعد را نیز روزه گرفتند).
در سومین روز، اسیرى به هنگام غروب آفتاب بر در خانه آمد. این بار نیز سهم غذاى خود را به او دادند هنگامى كه صبح شد على علیه السّلام دست حسن و حسین علیهما السّلام را گرفته بود و خدمت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمدند هنگامى كه پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آنها را مشاهده كرد دید از شدت گرسنگى مى‏ لرزند! فرمود: این حالى را كه در شما مى ‏بینم براى من بسیار گران است، سپس برخاست و با آنها حركت كرد هنگامى كه وارد خانه فاطمه علیها السّلام شد دید در محراب عبادت ایستاده، در حالى كه از شدت گرسنگى شكم او به پشت چسبیده، و چشم هایش به گودى نشسته، پیامبر صلّى اللّه علیه و آله ناراحت شد در همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت اى محمّد! این سوره را بگیر، خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى‏ گوید، سپس سوره «هل اتى» را بر او خواند».
اسناد و منابع تفسیری اهل سنّت :
در این رابطه می‌توان به كتاب‌های تفسیر شیعه و سنّی مراجعه نمود كه ما به برخی از تفاسیر اهل سنّت كه به این موضوع تصریح نموده‌اند اشاره می‌كنیم:
تفسیر مقاتل بن سلیمان، مقاتل بن سلیمان(150 هق) ، ج 3، ص 428 - شواهد التنزیل، حاكم حسكانی (قرن 5 هق )، ج 2، ص 399 - تفسیر الثعلبی، ثعلبی(427 هق) ج 10، ص 96 - تفسیر السمرقندی، أبو اللیث سمرقندی(383 هق) ، ج 3، ص 504 - تفسیر السمعانی، سمعانی(489 هق)، ج 6، ص 116- الكشاف عن حقائق التنزیل وعیون الأقاویل – جار الله زمخشری(538 هق) ، ج 4، ص 197- تفسیر الرازی، فخر رازی(606 هق)، ج 30، ص 244 - تفسیر القرطبی، قرطبی(671 هق)، ج 19، ص 131- تفسیر البیضاوی، بیضاوی(682 هق)، ج 5، ص 428 - تفسیر الآلوسی، آلوسی(1270 هق)، ج 29، ص 157
به این ترتیب روایت فوق از روایاتى است كه در میان اهل سنت نیز مشهور بلكه متواتر است.


نمونه‌هایی از متون تفسیری اهل سنّت:
به عنوان نمونه به متن بعضی از تفاسیر فوق از اهل سنّت اشاره می‌كنیم:
حاكم حسكانی از علمای بزرگ اهل سنّت كه در قرن پنجم می‌زیسته می‌نویسد:
عن ابن عباس فی قوله تعالى : ( ویطعمون الطعام على حبه ) ( مسكینا ویتیما وأسیرا ، إنما نطعمكم لوجه الله لا نرید منكم جزاء ولا شكورا ، إنا نخاف من ربنا یوما عبوسا قمطریرا ) الآیات ( قال : نزلت فی علی ابن أبی طالب أطعم عشاءه وأفطر على القراح)
از ابن عبّاس در باره آیه شریفه: «و یطعمون اطعام ... روایت شده كه این آیه در حقّ [امیرالمؤمنین] علی بن ابی طالب [علیه السلام‌] نازل شده است كه افطار خود را به دیگران انفاق نمود و با دلی غمگین [از غصه و ماتم تنگدستی دیگران] افطار نمود.
شواهد التنزیل، حاكم حسكانی (قرن 5 هق )، ج 2 ص 406 .


قرطبی در تفسیر خود می‌نویسد:
فنزلت : « ویطعمون الطعام على حبه مسكینا ویتیما وأسیرا » ذكره الثعلبی . وقال أهل التفسیر: نزلت فی علی وفاطمة رضی الله عنهما وجاریة لهما اسمها فضة .
اهل تفسیر گفته‌اند: آیه «و یطعمون الطعام ... در شأن [امیرالمؤمنین] علی بن ابی طالب [علیه السلام‌] و [حضرت] فاطمه [سلام الله علیها] و خادمه آنها به نام فضّه نازل شده است.
تفسیر القرطبی، قرطبی(671 هق)، ج 19، ص 130 .


شوكانی در فتح القدیر آورده است:
وأخرج ابن مردویه عن ابن عباس فی قوله ( ویطعمون الطعام ) الآیة قال : نزلت هذه الآیة فی علی بن أبی طالب وفاطمة بنت رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم
ابن مردویه از ابن عبّاس درباره آیه شریفه «و یطعمون الطعام» روایت نموده است : این آیه درباره [امیرالمؤمنین] علی بن ابی طالب [علیه السلام‌] و [حضرت] فاطمه [سلام الله علیها] دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم نازل گردیده است.
فتح القدیر، شوكانی(1255 هق) ، ج 5، ص 349 .


آیا امامان از نور آفریده شده‌اند؟
نور در قرآن
در بعضی از آیات قرآن كریم وقتی سخن از «نور» آمده در روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام‌ به ائمه علیهم السلام تفسیر‌ شده است مانند: روایاتی كه در كتاب اصول كافی، جلد اوّل، صفحه 191 به بعد در بابی مستقل تحت عنوان «باب أنّ الائمه علیهم السلام نورالله عزّوجلّ‌» آمده:
به عنوان نمونه به چند روایت با اسناد صحیح از این باب اشاره می‌كنیم :
نور ائمه نازل شده از سوی خدا
روایتی صحیحه در اصول كافی از شیخ كلینی آمده:
أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَيُّوبَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام‌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى« فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا (التغابن/ 8) فَقَالَ يَا أَبَا خَالِدٍ النُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّةُ علیه السلام‌ يَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ بِالنَّهَارِ وَ هُمُ الَّذِینَ يُنَوِّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ يَحْجُبُ اللَّهُ نُورَهُمْ عَمَّنْ يَشَاءُ فَتُظْلَمُ قُلُوبُهُمْ وَ يَغْشَاهُمْ بِهَا
ابو خالد كابلى گوید: از امام باقر علیه السّلام در باره قول خداى تعالى (التغابن/ 8) «به خدا و رسولش و نورى كه فرستادیم ایمان آورید» پرسیدم فرمود: اى ابا خالد به خدا قسم مقصود از نور ائمه علیهم السّلام است. اى ابا خالد! نور امام در دل مؤمنان، از نور خورشید تابان در روز روشن ‏تر است و ایشانند كه دل هاى مؤمنین را منور كنند و خدا از هر كه خواهد نور ایشان را پنهان دارد پس دل آن ها تاریك گردد و در ظلمت رود.
روایت صحیحه از اصول كافی ، شیخ كلینی(329 هق)، ج 1 ، ص195، ح 4 باب أن الائمه نور الله عزّوجلّ .
نور همان امامت است
روایت صحیحه‌ای دیگر از اصول كافی:
أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُوسَى بْنِ عُمَرَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ علیه السّلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُرِیدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ (الصف/ 8) قَالَ يُرِیدُونَ لِيُطْفِئُوا وَلَايَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السّلام بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ (الصف/ 8) قَالَ يَقُولُ وَ اللَّهُ مُتِمُّ الْإِمَامَةِ وَ الْإِمَامَةُ هِيَ النُّورُ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا (التغابن/ 8) قَالَ النُّورُ هُوَ الْإِمَامُ
محمد بن فضیل گوید از حضرت ابو الحسن علیه السّلام راجع به قول خداى تعالى (الصف/ 8) «می‌خواهند نور خدا را با پف دهان خود خاموش كنند» پرسیدم، فرمود: یعنى می‌خواهند ولایت امیرالمؤمنین علیه السّلام را با پف دهانشان خاموش كنند، گفتم سپس خداى تعالى فرماید: «و خدا كامل ‏كننده نور خویش است» فرمود: یعنى و خدا كامل‏ كننده امامت است و امامت همان نور است و همان است كه خداى عز و جل فرماید «به خدا و رسولش و نورى كه فرو فرستاده‏ ایم ایمان آورید» مقصود از نور همان امام است.
روایت صحیحه از اصول كافی ، شیخ كلینی(329 هق)، ج 1 ، ص195، ح 6 ، باب أن الائمه نور الله عزّوجلّ .
نورٌ علی نور
شیخ كلینی در روایت صحیحه‌ای دیگر آورده است:
عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ الْهَمْدَانِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ (النور/ 35) فَاطِمَةُ سلام الله علیها فِیها مِصْباحٌ (النور/35) الْحَسَنُ الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ (النور/ 35) الْحُسَيْنُ الزُّجاجَةُ كَأَنَّها كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ (النور/35) فَاطِمَةُ كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ بَيْنَ نِسَاءِ أَهْلِ الدُّنْيَا يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ (النور/35) إِبْرَاهِیمُ علیه السلام زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيَّةٍ وَ لا غَرْبِيَّةٍ (النور/ 35) لَا يَهُودِيَّةٍ وَ لَا نَصْرَانِيَّةٍ يَكادُ زَيْتُها يُضِی‏ءُ (النور/ 35) يَكَادُ الْعِلْمُ يَنْفَجِرُ بِهَا وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى‏ نُورٍ (النور/ 35) إِمَامٌ مِنْهَا بَعْدَ إِمَامٍ يَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ (النور/ 35) يَهْدِی اللَّهُ لِلْأَئِمَّةِ مَنْ يَشَاءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ (النور/ 35) قُلْتُ أَوْ كَظُلُماتٍ (النور/40) قَالَ الْأَوَّلُ وَ صَاحِبُهُ يَغْشاهُ مَوْجٌ (النور/ 40) الثَّالِثُ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ (النور/40) ظُلُمَاتٌ الثَّانِی بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ (النور/ 40) مُعَاوِيَةُ وَ فِتَنُ بَنِی أُمَيَّةَ إِذا أَخْرَجَ يَدَهُ (النور/ 40) الْمُؤْمِنُ فِی ظُلْمَةِ فِتْنَتِهِمْ لَمْ يَكَدْ يَراها وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً (النور/40) إِمَاماً مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ سلام الله علیها فَما لَهُ مِنْ نُورٍ (النور/ 40) إِمَامٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ قَالَ فِی قَوْلِهِ يَسْعى‏ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِیهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ (الحدید/12) أَئِمَّةُ الْمُؤْمِنِینَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تَسْعَى بَيْنَ يَدَيِ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِأَيْمَانِهِمْ حَتَّى يُنْزِلُوهُمْ مَنَازِلَ أَهْلِ الْجَنَّةِ
صالح بن سهل همدانى گوید امام صادق علیه السلام راجع به قول خداى تعالى (النور/ 35) در تأویل آن چنین فرمود: «خدا نور آسمان ها و زمین است، حكایت نور او چون فانوسى است» آن فانوس فاطمه علیهاالسلام است «كه در آن فانوس چراغیست» آن چراغ حسن است «چراغ در آبگینه است» آبگینه حسین است «آبگینه مانند اختر درخشانى است» آن اختر درخشان فاطمه است در میان زنان جهان «از درخت پر بركتى برافروزد» آن درخت حضرت ابراهیم علیه السّلام است «درخت زیتونى است نه خاورى و نه باخترى» نه یهودى و نه نصرانى «كه نزدیك است روغنش برافروزد» نزدیك است علم از آن بجوشد «اگر چه آتشى به او نرسد، نوری است روى نورى» از فاطمه امامى پس از امامى آید «خدا هر كه را خواهد به نور خود رهبرى كند» هر كه را خدا خواهد به امامان رهبرى كند «و خدا براى مردم مثل ها می‌زند» همدانى گوید: عرض كردم: (تأویل این كلمات را بفرمایید) «یا مانند تاریكی ها» فرمود: اولى و رفیقش باشند «موجى او را فرا گرفت» سومى است روى آن موجى بود، «این ها ظلماتى است» آن موج دومى است «كه برخى زیر برخى متراكم هستند» معاویه و فتنه ‏هاى بنى امیه است «چون كسى دستش را بیرون كند نزدیك نیست كه آن را ببیند» حال مؤمن است در تاریكى فتنه بنى امیه (فجایع بنى امیه بر مؤمنین احاطه كند و آن ها را سرگردان نماید) «و كسى كه خدا براى او نورى مقرر نفرموده یعنى امامى از اولاد فاطمه علیها السلام ندارد «هیچ نورى براى او نباشد» روز قیامت امامى نداشته باشد، و درباره قول خداى تعالى (الحدید/12) «نور آنها از پیش رو و طرف راست می‌شتابد» فرمود: روز قیامت ائمه مؤمنین از پیش رو و طرف راست مؤمنین می‌شتابند تا ایشان را به منازل اهل بهشت وارد سازند.
روایت صحیحه از اصول كافی ، شیخ كلینی(329 هق)، ج 1 ، ص195، ح 5 ، باب أن الائمه نور الله عزّوجلّ .
البته در آیاتی دیگر از قرآن كریم «نور» به معانی دیگری غیر از اهل بیت علیهم السلام‌ نیز تفسیر شده است مثل این موارد:
1 - «القرآن المجید»: ( المائدة/15)
2 - «الإیمان»: (البقرة/257)
3 - «الهدایة الإلهیة»: (الأنعام/122)
4 - «الدین الإسلامی»: (التوبة/32)
5 - «النبی الأكرم صلى الله علیه وآله وسلم»: (الأحزاب/46)
الأمثل فی تفسیر كتاب الله المنزل ، آیت الله ناصر مكارم شیرازی ، ج 11 ، ص 103 .
جهت اطلاع بیشتر در این زمینه می‌توانید به تفاسیر قرآن كریم مراجعه كنید.

دیدگاه‌ها   

0 #1 سپاسقاسم 1394-03-30 01:37
سلام ممنون از شما خدا نگهدارتون باشه...
و من الله التوفبق
نقل قول کردن | گزارش به مدیر

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page