تَنْزِيلَ الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ

ترجمه :
5. نازل شده خداوند قاهر غالب رحيم است[1] .
تفسير :
]مراتب نزول قرآن[
(تنْزِيلَ) ظاهراً صفت قرآن است كه فرمود: (وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ) و مكرر مراتب نزول قرآن را تذكر داده‌ايم[2] : بر نور مقدس نبوى در عالم انوار، در لوح محفوظ در شب قدر در آسمان اول بر جبرئيل امين، وحى الهى بر قلب مطهر پيغمبر بر ابلاغ به امّت، و ممكن است مراد نزول حضرت رسالت باشد، چون ارسال آن حضرت انزال اوست بر امّت.
(الْعَزِيزِ) صفت خداوند است كه يكى از اسامى خدا، عزيز است به معنى غالب و قاهر و مقتدر و عزت ]كه[ از صفات ذاتيه حق است، مثل علم و قدرت و در غير حق به افاضه به اوست و به معنى احترام است كه بايد او را محترم داشت و مقابل ذلت است، به معنى خفّت و خوارى است (وَ للهِِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُوْمِنِينَ)[3] ، (مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً)[4] .
(الرَّحِيمِ)[5] ، (وَ رَحْمَتِى وَسِعَتْ كُلَّ شَىْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُوْتُونَ الزَّكوةَ وَ الَّذِينَ هُمْ بِآياتِنا يُوْمِنُونَ)[6]  از صفات فعل است و تمام تفضّلات الهى  دنيوى و اخروى در حق مومنين از باب رحمت است :
«يَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ»[7] .
(ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ)[8] .

[1] .  ترجمه ديگر: و كتابت از جانب آن عزيزِ مهربان نازل شده است.
[2] .  ر.ك: همين تفسير: ج1، گفتار نهم، ص165.
[3] .  عزت از آنِ خدا و از آنِ پيامبر و از آنِ مؤمنان است. سوره منافقون: آيه 8.
[4] .  هر كس سربلندى مى‌خواهد، سربلندى يكسره از آنِ خداست. سوره فاطر: آيه10.
[5] .  ر.ك: همين تفسير: ج17، ص135.
[6] .  و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است، و به زودى آن را براى كسانى كه پرهيزگارى مى‌كنند وزكات مى‌دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مى‌آورند، مقرر مى‌دارم. سوره اعراف: آيه 156.
[7] .  اى كسى كه رحمت و مهربانى‌اش بر غضبش سبقت گرفته است. صحيفه سجاديه: ضمندعاى عرفه امام سجاد 7؛ المزار «مفيد»: ص161؛ المزار «مشهدى»: ص454 و اقبالالأعمال: ج2، ص108.
[8] .  داراى رحمتى گسترده است. سوره انعام: آيه 147.