آیا حضرت علی اکبر (علیه السلام) ازدواج کرده بودند و آیا فرزند داشتند؟!

(زمان خواندن: 2 - 4 دقیقه)

ایام ولادت شاهزادۀ کربلا حضرت نار القری آقا علی اکبر (علیه السلام) بهترین فرصت است که به یکی از سوالات مهم دربارۀ آن حضرت بپردازیم و آن هم مسئلۀ ازدواج و نسل آن حضرت است.
درباره این که حضرت علی اکبر (علیه السلام) همسر و فرزندی داشته یا خیر، دو نظر وجود دارد:
اول: برخی گفته اند که ایشان دارای فرزند نبود. اینان در تبار همسر وی سخنی نگفته اند. [1].
دوم: بر اساس دلایلی که وجود دارد، گروهی دیگر وجود زن و فرزند را برای آن جناب ثابت کرده اند. برخی از این دلایل عبارت اند از:
1. در زیارتی که ابوحمزه ثمالی از امام صادق (علیه السلام) درباره حضرت علی اکبر (علیه السلام) نقل کرده، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده این است که علی اکبر (علیه السلام) دارای فرزند بوده است؛ مانند این فراز:«...صلّى الله علیک یا أبا الحسن ثلاثا...». (2) و یا: « صلى الله علیک و على عترتک و أهل بیتک و آبائک و أبنائک و أمهاتک الأخیار الأبرار الذین أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا».
با توجه به این فرازهای زیارت نامۀ آن حضرت می توان گفت: گرچه فراز اول را به تنهایی نمی توان دلیل قانع کننده ای برای اثبات وجود فرزندی برای ایشان دانست، اما فراز دوم قطعا نشانگر آن است که حضرت علی اکبر (علیه السلام) دارای خانواده و فرزندانی بوده است؛ زیرا کلمه «ابنائک» جمع فرزندان است و نیز کلمه «عترتک» که عترت هرکسی ذرّیه و فرزندان او محسوب می شود.
2. بزنطى می گوید: از حضرت امام رضا (علیه السلام) پرسیدم: آیا کسی می تواند با زن و با کنیزى که از پدرش فرزند دار شده، ازدواج کند؟ آن حضرت فرمود: اشکالى ندارد. گفتم: از پدرت شنیدم که فرمود امام سجاد (علیه السلام) علاوه بر ازدواج با دختر امام حسن (علیه السلام) با ام ولد (کنیز صاحب فرزند) ایشان نیز ازدواج کرد...
امام در پاسخ فرمود: این طور که گفتى نیست؛ امام سجاد (علیه السلام) با دختر امام حسن (علیه السلام) ازدواج کرد و نیز با ام ولد (کنیزِ صاحب فرزند) برادرش على بن الحسین (علیهماالسلام) که در کربلا کشته شد، نیز ازدواج نمود. [3]
جالب است بدانیم که از جهت سندی، شخصیت های موجود در سند این روایت ثقه هستند [4] و از لحاظ محتوا این روایت نشانگر آن است که حضرت علی اکبر (علیه السلام) فرزندی از یک کنیز داشته است.
پس، طبق بیان فوق، حضرت علی اکبر (علیه السلام) دارای همسر و فرزند بوده، امّا با تحقیقی که انجام شد متاسفانه به نام و مشخصات دقیق همسر آن حضرت دست نیافتیم.
*************************
[1] تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 246؛ مقریزی، تقى الدین أحمد بن على‏، إمتاع الأسماع، ج 5، ص 365، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1420ق؛ تاریخ الطبری، ج 11، ص 520؛ هاشمی بصری، محمد بن سعد بن منیع‏، الطبقات الکبری، ج 5، ص 163، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1410ق؛ اصفهانی، ابو الفرج على بن الحسین‏، مقاتل الطالبیین، ص 86، دار المعرفة، بیروت، بی تا.
(2] ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص 240، انتشارات مرتضویه، نجف، 1356ق.
[3] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 46، ص 163 و 164، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
[4] در سند این روایت، ابن عیسی معروف به ابی عقیل عمانی و بزنطی قرار دارند که هر دو ثقه هستند و به روایاتشان اعتماد می شود. (ابن أبی عقیل العمانی، الحسن بن علی بن أبی عقیل الحذّاء، حیاة ابن ابی عقیل و فقهه، ص 18، مرکز معجم فقهی‏، قم، چاپ اول، 1413ق؛ طوسی، أبو جعفر محمد بن الحسن،‏ الفهرست، ص 54 و 194، المکتبة الرضویة، نجف اشرف؛ خوئی، سید أبو القاسم، ‏معجم رجال الحدیث، ج 6، ص 25 – 27؛ عده ای از دانشمندان، تأریخ الفقهاء و الرواة، الوسائل، ج 30، ص 309 ).