اقسام روزه و وجوه مختلف آن

(زمان خواندن: 6 - 11 دقیقه)

عن الزهری، عن علی بن الحسین (علیه السلام) قال: قال لی یوماً: یا زهری! من این حئت؟ فقلت: من المسجد، قال: فیم کنتم؟ قلت: تذاکرنا امر الصوم، فاجتمع رایی و رای اصحابی علی انه لیس من الصوم شی ء واجب الا صوم شهر رمضان، فقال: یا زهری! لیس کما قتلتم، الصوم علی اربعین وجها، فعشره اوجه منها واجبه کوجوب شهر رمضان، و عشره اوجه منها صیامهن حرام، و اربعه عشر منها صاحبها بالخیار ان شاء صام و ان شاء افطر، و صوم الاذن علی ثلاثه اوجه، و صوم التادیب و صوم الاباحه و صوم السفر و المرض.
قلت: - جعلت فداک - فسرهن لی.
قال: اما الواجبه، فصیام شهر رمضان، و صیام شهرین متتابعین فی کفاره الظهار؛ لقول الله تعالی: والذین یظاهرون من نسائهم ثم یعودون لما قالوا فتحریر رقبه من قبل ان یتماسا فمن یجد فصیام شهرین متتابعین(1) و صیام شهرین متتابعین فیمن افطر یوماً من شهر رمضان، و صیام شهرین متتابعین فی قتل الخطا لمن لم یجد التتق واجب؛ لقول الله عزوجل: فمن لم یجد فصیام شهرین متتابعین توبه من الله و کان الله علیماً حکیماً(2) و صوم ثلاثه ایام فی کفاره الیمین واجب، قال الله عزوجل فصیام ثلاثه ایام ذلک کفاره ایمانکم اذا حلفتم(3) هذا لمن لایجد الاطعام، کل ذلک متتابع و لیس بمتفرق، و صیام اذی حلق الراس واجب، قال الله عزوجل: فمن کان منکم مریضاً او به اذی من راسه فقدیه من صیام او صدقه او نسک(4) فصاحبها فیها بالخیار، فان صام ثلاثه ایام، و صوم المتعه واجب لمن لم یجد فصیام ثلاثه ایام فی الحج و سبعه اذا رجعتکم تلک عشره کامله(5) و صوم جزاء الصید واجب، قال الله عزوجل: و من قتله منکم متعمداً فجزاء مثل ما قتل من النعم یحکم به ذوا عدل منکم هدیاً بالغ الکعبه او کفاره طعام مساکین او عدل ذلک صیاماً(6) او تدری کیف یکون عدل ذلک صیاماً یا زهری؟ قال: قلت: لا ادری قال: یقوم الصید قیمه عدل ثم تفض تلک القیمه علی البر. ثم یکال ذلک البر اصواعاً، فیصوم لکل نصف صاع یوماً، و صوم النذر واجب، و صوم الاعتکاف واجب.
و اما الصوم الحرام: صوم یوم الفطر و یوم الاحضی: و ثلاثه ایام من ایام التشریق، و صوم یوم الشک، امرنا به و نهینا عنه، امرنا به ان نصومه مع صیام شعبان و نهینا عنه ان ینفرد الرجل بصیامه فی الیوم الذی یشک فیه الناس، فقلت له: - جعلت فداک - فان لم یکن صام من شعبان شیئاً کیف یصنع؟ قال ینوی لیله الشک انه صائم من شعبان فان کان من شهر رمضان اجرا عنه، و ان کان من شعبان لم یضره. فقلت و کیف یجزی صوم تطوع عن فریضه؟ فقال: لو ان رجلاً صام صوماً من شهر رمضان تطوعاً و هو لایعلم انه من شهر رمضان ثم علم (بعد) ذلک لاجزا عنه، لان الفرض انما وقع علی الیوم بعینه، و صوم الوصال حرام، و صوم الصمت حرام، و صوم نذر المعصیه حرام، و صوم الدهر حرام.
و اما الصوم الذی صاحبه فیه بالخیار، فصوم یوم الجمعه و الخمیس، و صوم البیض و صوم سته ایام من شوال بعد شهر رمضان، و صوم یوم عرفه؟ و صوم یوم عاشوراء، فکل ذلک صاحبه فیه بالخیار ان شاء صام و ان شاء افطر.
قال: اما الواجبه، فصیام شهر رمضان، و صیام شهرین متتابعین فی کفاره الظهار؛ لقول الله تعالی: والذین یظاهرون من نسائهم ثم یعودون لما قالوا فتحریر رقبه من قبل ان یتماسا فمن یجد فصیام شهرین متتابعین(7) و صیام شهرین متتابعین فیمن افطر یوماً من شهر رمضان، و صیام شهرین متتابعین فی قتل الخطا لمن لم یجد التتق واجب؛ لقول الله عزوجل: فمن لم یجد فصیام شهرین متتابعین توبه من الله و کان الله علیماً حکیماً(8) و صوم ثلاثه ایام فی کفاره الیمین واجب، قال الله عزوجل فصیام ثلاثه ایام ذلک کفاره ایمانکم اذا حلفتم(9) هذا لمن لایجد الاطعام، کل ذلک متتابع و لیس بمتفرق، و صیام اذی حلق الراس واجب، قال الله عزوجل: فمن کان منکم مریضاً او به اذی من راسه فقدیه من صیام او صدقه او نسک(10) فصاحبها فیها بالخیار، فان صام ثلاثه ایام، و صوم المتعه واجب لمن لم یجد فصیام ثلاثه ایام فی الحج و سبعه اذا رجعتکم تلک عشره کامله(11) و صوم جزاء الصید واجب، قال الله عزوجل: و من قتله منکم متعمداً فجزاء مثل ما قتل من النعم یحکم به ذوا عدل منکم هدیاً بالغ الکعبه او کفاره طعام مساکین او عدل ذلک صیاماً(12) او تدری کیف یکون عدل ذلک صیاماً یا زهری؟ قال: قلت: لا ادری قال: یقوم الصید قیمه عدل ثم تفض تلک القیمه علی البر. ثم یکال ذلک البر اصواعاً، فیصوم لکل نصف صاع یوماً، و صوم النذر واجب، و صوم الاعتکاف واجب.
و اما الصوم الحرام: صوم یوم الفطر و یوم الاحضی: و ثلاثه ایام من ایام التشریق، و صوم یوم الشک، امرنا به و نهینا عنه، امرنا به ان نصومه مع صیام شعبان و نهینا عنه ان ینفرد الرجل بصیامه فی الیوم الذی یشک فیه الناس، فقلت له: - جعلت فداک - فان لم یکن صام من شعبان شیئاً کیف یصنع؟ قال ینوی لیله الشک انه صائم من شعبان فان کان من شهر رمضان اجرا عنه، و ان کان من شعبان لم یضره. فقلت و کیف یجزی صوم تطوع عن فریضه؟ فقال: لو ان رجلاً صام صوماً من شهر رمضان تطوعاً و هو لایعلم انه من شهر رمضان ثم علم (بعد) ذلک لاجزا عنه، لان الفرض انما وقع علی الیوم بعینه، و صوم الوصال حرام، و صوم الصمت حرام، و صوم نذر المعصیه حرام، و صوم الدهر حرام.
و اما الصوم الذی صاحبه فیه بالخیار، فصوم یوم الجمعه و الخمیس، و صوم البیض و صوم سته ایام من شوال بعد شهر رمضان، و صوم یوم عرفه؟ و صوم یوم عاشوراء، فکل ذلک صاحبه فیه بالخیار ان شاء صام و ان شاء افطر.
و اما صوم الاذن، فالمراه لاتصوم تطوعا الا باذن زوجها، و العبد لا یصوم تطوعاً الا باذن مولاه، و الضیف لا یصوم تطوعاً الا باذن صاحبه، قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): من نزل علی قوم فلایصوم تطوعاً الا باذنهم.
و اما صوم التأدیب، فان یؤخذ الصبی اذا راهق بالصوم تأدیباً و لیس بفرض؛ و کذلک المسافر اذا کل من اول النهار ثم قدم اهله امر بالامساک بقیه یومه و لیس بفرض.
و أما صوم الاباحه لمن أکل او شرب ناسیاً اوقاء من غیر تعمد، فقد اباخ الله له ذلک و اجرا عنه صومه.
و اما صوم السفر و المرض، فان العامه قد اختلقت فی ذلک، فقال قوم: یصوم، و قال اخرون: لا یصوم، و قال قوم: ان شاء صام و ان شاء افطر، و اما نحن، فنقول: ینظر فی الحالین جمیعاً، فان صام فی السفر او فی حال المرض، فعلیه القضاء، فان الله عزوجل یقول: فمن کان منکم مریضاً او علی سفر فعده من ایام اخر(13) فهذا تفسیر الصیام؛(14)
از زهری است که می گوید: روزی علی بن حسین (علیه السلام) به من گفت: ای زهری از کجا می آیی؟ گفتم: از مسجد می آیم. گفت: در چه کاری بودی؟ گفتم: در مورد روزه بحث و گفت و گو می کردیم، من و اصحاب و یارانم بر این مطلب اتفاق نظر داشتیم که غیر از روزه رمضان هیچ روزه واجب دیگری نباشد. امام سجاد (علیه السلام) فرمود: این گونه که شما گفتید نیست، روزه بر چهل وجه است، ده وجه آن واجب است، ماننده روزه رمضان، ده صورت آن حرام است، چهارده وجه آن فرد مختار است که روزه بگیرد یا افطار کند، روزه اذن خود بر سه وجه است و روزه تادیب و روزه اباحه و روزه مسافرت و بیماری.
گفتم: فدایت شوم، اینها را برایم توضیح داده و تفسیر کن.
فرمود: اما واجب آنها، روزه ماه مبارک رمضان است و روزه دو ماه پشت سر هم در کفاره ظهار، چرا که خداوند فرموده: و کسانی که زنانشان را اظهار می کنند [و آنها را به منزله مادر و محارم دیگر می گویند] آن گاه از گفته خود برگشته [و بر نزدیکی با آنها عزم می کنند پیش از تماس و نزدیکی ] باید برده ای آزاد کنند... و هر که برده نیابد [بر آزاد کردن برده توانایی ندارد ]باید دو ماه پی در پی روزه بگیرد و... و هم چنین روزه دو ماه پشت سر هم بر کسی که قتل نفس غیر عمدی کرده باشد و قادر به آزاد کردن برده نباشد واجب است.
به دلیل گفته خدای عزوجل: کسی که مؤمنی را به خطا به قتل برساند باید به کفاره این خطا بنده ای آزاد کند و خون بهای آن را به صاحب خون تسلیم کند... و اگر بنده ای نیافت باید دو ماه متوالی روزه بگیرد، این توبه ای است که از سوی خدا پذیرفته است و خداوند آگاه بوده به همه امور دانا و حکیم است.
و روزه سه روز در کفاره سوگند واجب است؛ چنان که خداوند می فرماید: سه روز روزه کفاره سوگندهایی است که یاد می کنید. این بر کسی واجب است که توان اطعام نداشته باشد. همه اینها پشت سر هم و نه متفرق و جدا جدا، باید باشد، و روزه اذیت شدن در سر تراشیدن واجب است؛ چنان که خداوند می فرماید: کسی از شما که بیمار است و یا در سرش موجبات آزار و اذیت وجود دارد پس از روزه فدیه دهد و یا صدقه دهد یا گوسفند بکشد مختار است.
اگر روزه گرفت سه روز بگیرد و روزه تمتع برای کسی که قربانی نیابد واجب است؛ چنان که خداوند می فرماید: هر کس از عمره تمتع، به حج باز آید هر چه میسر و مقدور اوست از جنس شتر و گاو و گوسفند آن جا قربانی کند و هر کس به قربانی تمکن نیافت سه روز در حج روزه بدارد و هفت روز هنگام بازگشت، که ده روز تمام شود و روزه جزای شکار واجب است، خداوند می فرماید: هر آن کس که آن را به عمده کشت، مثل آن صید را که به همانندی آن دو مومن عادل حکم کنند به عنوان هدی به کعبه رساند، یا چند مسکین را طعام دهد، یا معادل آن روزه بدارد.
ای زهری، آیا می دانی معادل آن از روزه چگونه خواهد بود؟ گفت: در پاسخ گفتم: نمی دانم، فرمود: شکار را قیمت کنند معادل آن را محاسبه نمایند سپس آن قیمت را بر گندم محاسبه کرده و معادل آن گندم تهیه نمایند، سپس آن گندم را صاع صاع نموده و برای هر نصف صاع یک روز روزه بگیرند و روزه نذر واجب است و روزه اعتکاف واجب است.
و اما روزه حرام: پس روزه عید فطر و عید قربان و سه روز از ایام تشریق حرام است و روزه یوم الشک نیز حرام است، هم به آن دستور داده شده ایم و هم از آن نهی شده ایم؛ دستور داده شده ایم که با روزه ماه شعبان آن را روزه بگیریم و نهی شده ایم که فرد به تنهایی آن روز را روزه بگیرد، در حالی که مردم در آن شک دارند و آن را یوم الشک گیرند.
گفتم: فدایت شوم، اگر چیزی از ماه شعبان را روزه نگرفته چه کند؟ فرمود: در شب شک به عنوان شعبان نیت روزه کند پس اگر ماه رمضان بود آن روزه او را کافی است و اگر شعبان بود زیان نکرده است. گفتم: چگونه روزه مستحبی از روزه واجب کفایت می کند؟ فرمود: اگر کسی روزی از رمضان روزه مستحبی بگیرد و نداند که ماه رمضان است و بعداً بفهمد که رمضان بوده، آن روزه او را کفایت می کند. چون واجب در همان روز معین خویش انجام گرفته است.
و روزه وصال و روزه سکوت و روزه نذر گناه آلود و روزه دهر حرام است.
و اما روزه ای که صاحب آن مختار است عبارت است از: روزه جمعه و پنجشنبه و روزه یوم البیض و روزه شش روز از شوال بعد از ماه رمضان و روزه روز عرفه و روزه روز عاشورا، پس در همه این روزها فرد اختیار دارد که روزه بگیرد و یا افطار کند.
و اما روزه اجازه، پس زن نمی تواند بدون اجازه شوهرش روزه مستحبی بگیرد، و بنده بدون اجازه مولایش نمی تواند روزه مستحبی بگیرد، و میهمان بدون اجازه رفیق و میزبانش نمی تواند روزه مستحبی بگیرد، چرا که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: کسی که بر قومی وارد شد. روزه مستحبی بدون اجازه آنان نگیرد.
و اما روزه مباح عبارت از آن است که کسی که از روی فراموشی چیزی بخورد یا بیاشامد و یا استفراغ غیر عمدی کند، پس خداوند مباح کرده بر او این را و روزه اش کفایت می کند.
و اما روزه سفر و مرض، به درستی که عامه (اهل سنت) در این مورد اختلاف دارند؛ گروهی می گویند: روزه گرفته شود، گروهی قائل به عدم روزه اند. و گروهی می گویند، اگر خواست روزه بدارد و اگر خواست افطار کند، ولی ما می گوییم: در این دو حالت (سفر و مرض) روزه را افطار کند و اگر در حالت بیماری و یا مسافرت روزه بگیرد پس آن را قضا کند، چرا که خداوند فرموده است: اگر کسی از شما بیمار بود و یا در مسافرت، پس روزهای دیگری روزه بدارد. آری، این است تفسیر روزه.
***********************************
1) مجادله، آیات 3 - 4.
2) مائده، آیه 89.
3) همان.
4) بقره، آیه 196.
5) همان.
6) مائده، آیه 95.
7) مجادله، آیات 3 - 4.
8) مائده، آیه 89.
9) همان.
10) بقره، آیه 196.
11) همان.
12) مائده، آیه 95.
13) بقره، آیه 184.
14) فروع کافی، ج 4، ص 83 - 86، ح 1.

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page