یکی از مسائلی که در ماه مبارک رمضان به خصوص زمانی که این ماه در فصول گرم تابستان قرارمی‌گیرد، بیشتر به چشم می‌خورد، عطش و تشنگی است. برای کاهش این موضوع می‌توان از بعضی گیاهان و یا گیاهان دارویی استفاده نمود که در زیر به برخی از آنها که در دسترس بوده و خوراکی می‌باشند اشاره می‌شود.

تخم شربتی
تخم شربتی دانه‌های ریز و سیاه رنگی است که از گیاه ریحان به دست می‌آید. بر روی دانه‌های تخم شربتی نیز موسیلاژ (لعاب) قرار گرفته است. این دانه‌‌ها وقتی داخل آب قرار می‌گیرند سریعاً متورم می‌شوند و مقدار زیادی آب را جذب می‌کنند. تخم شربتی از قدیم به عنوان خنکی، لینت ‌بخش (روان کننده) و رفع التهابات دستگاه مجاری ادرار مصرف می‌شده است. برای مصرف این دانه‌ها (دقیقاً شبیه به تهیه شربت خاکشیر) می‌توان مقداری از این دانه‌ها را در آب و یا آب و یخ قرار داد و می‌توان مقدار کمی شکر نیز به آن اضافه نمود. این مخلوط باید چندین ساعت به حال خود باقی بماند تا دانه‌ها خیس بخورند و سپس می‌توان از آن به عنوان رفع عطش و تشنگی و برای جبران کمبود آب از دست رفته بدن استفاده کرد. اضافه می‌نماید که برگ‌های گیاه ریحان که به عنوان سبزی خوراکی از استفاده زیادی در جهان برخوردار است، دارای خواص و اثرات بسیار مهم و ارزشمندی است که می‌توان به بعضی از آنها از جمله اثرات ضددرد، ضد آلزایمر، آنتی‌اکسیدان، مقوی معده، خواب‌آور، آرام‌بخش، تقویت‌کننده قوای جنسی، ضدنفخ، ضدسرطان، هضم‌کننده غذا، ضدمیکروب، قائده‌ آور و خلط‌ آور اشاره نمود.

لیموترش و آبلیمو
لیموترش یکی از پر مصرف‌ترین مرکبات در جهان است. آبلیمو که حاصل این میوه است از قدیم و به خصوص جهت تهیه شربت‌ها و سالاد و در مواد غذایی به وفور مصرف می‌شده است. با توجه به مواد مهمی که در آب لیمو وجود دارد، دارای خواص بسیار باارزش است. یکی از غنی‌ترین منابع ویتامین C آبلیمو است (در هر صد گرم آبلیمو ۴۰ تا ۵۰ میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد). ویتامین C عامل بالابرنده ایمنی بدن، دارای خاصیت ضد اکسیدان قوی، ضدخونریزی در بعضی نقاط بدن از جمله لثه بوده و از همه مهم‌تر باعث جذب آهن مواد غذایی به خون می شود.
این ویتامین در بدن انسان قابل ساخت نیست و باید توسط منابع آن از جمله مرکبات به بدن برسد. آبلیمو دارای اثر ضدعطش و گرمازدگی است، ولی چون نمی‌توان آن را به طور مستقیم مصرف کرد، باید حتماً با غذاها و یا به صورت سالاد یا شربت مصرف شود. یکی از بهترین شربت‌ها شربت آبلیمو است که در فصول و مناطق گرم بسیار لازم و مورد استفاده است.
آبلیمو دارای خواص ضد سموم بدن می‌باشد و از این نظر نیز دارای اهمیت است.
مهم‌ترین اثراتی که برای آبلیمو تاکنون بطور علمی گزارش شده است، شامل اثرات ضدشکنندگی عروق موئین، اثر ضد سم تریاک، اثر ضد سم بعضی سموم، ضد ورم، ضد تب، ضد کمبود ویتامین C، کاهش چربی و کلسترول خون، جلوگیری از واریس، کمک به تسکین سرماخوردگی و ضد سرطان می‌باشد.
اضافه می‌نماید مصرف مستقیم آبلیمو و به مقدار زیاد می‌‌تواند اثر مخرب بر روی مینای دندان بگذارد و باید آن را به صورت رقیق شده مصرف نمود.

مرزه
مرزه یکی از سبزی‌های خوراکی است که دارای مزه تند و بوی مطبوع است. این گیاه از قدیم به عنوان سبزی خوراکی و یا ادویه به عنوان طعم و مزه و معطرکننده‌ مورد استفاده زیادی در جهان بوده است. مرزه از قدیم در اروپا به عنوان ضد تشنگی و به خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده بوده است.
این گیاه را می‌توان به هر دو صورت تازه و خشک (در ادویه‌جات) مصرف نمود. در بعضی از کشورها از تنتور و یا چای کیسه‌ای مرزه استفاده می‌کنند. مهم‌ترین خواصی که تاکنون در مورد مرزه مطالعه و تایید شده است عبارتند از: اثرات ضددرد، ضدآرتریت، ضد میکروب قوی، ضد سرطان، ضد ترشح ادرار، آنتی‌اکسیدان، ضد نفخ و اسپاسم، هضم‌کننده غذا، خلط آور، ضد التهاب و ضد ویروس تبخال. از تخم مرزه در طب سنتی به عنوان برطرف‌کننده دردها‌ی عضلانی و روماتیسم استفاده می‌کنند.

لیمو عمانی
لیمو عمانی که حاصل خشک شده نوعی لیموترش است از مصرف بالایی در جهان و ایران برخوردار است و خواصی شبیه به آبلیمو دارد. همچنین برای آرامش بیشتر و جلوگیری از استرس در ماه مبارک رمضان می‌توان از دم‌کرده مخلوط لیمو عمانی و گل گاو زبان به همراه کمی نبات که محصولی خوش‌عطر و طعم و مطبوع می‌باشد استفاده نمود. برای این کار می‌توان یک قاشق غذاخوری پر گل گاو زبان را به همراه خردشده یک لیمو عمانی با دو لیوان آب جوش مخلوط نموده و حدود ۱۰ تا ۲۰ گرم نبات به آن اضافه نمود. این مخلوط را لازم است حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی کتری یا بخار گذاشته و سپس آن را صاف و مصرف نمود. می‌توان هر روز همین میزان را و به خصوص شب هنگام برای داشتن خوابی آرام و آرامش روز بعد استفاده کرد. توصیه می‌شود از زیاده‌روی در مصرف آن خودداری گردد، چون ممکن است باعث کاهش فشار خون در بعضی افراد شود. لازم به ذکر است جهت تلخ نشدن این محلول باید حتماً دانه‌های لیمو را جدا کرده و دور انداخت.

خاکشیر
خاکشیر گیاه دارویی شناخته شده‌ای است که از قدیم در طب سنتی به عنوان رفع گرمازدگی و ضداسهال مورد مصرف بوده است. بر روی دانه‌های خاکشیر ترکیباتی به نام موسیلاژ وجود دارند که در فارسی به لعاب مشهور هستند. این اجسام می‌توانند چندین برابر وزن خود آب جذب نموده و متورم شوند، در حقیقت این ترکیبات می‌توانند به عنوان نگهدارنده آب در بدن باشند، لذا می‌توان از مخلوط خاکشیر در آب و به خصوص آب سرد یا آب همراه با تکه‌های یخ استفاده نمود. بعضی به این مخلوط کمی شکر نیز اضافه می‌کنند و در حقیقت نوعی شربت به نام شربت خاکشیر تهیه می‌کنند که برای رفع عطش و گرمازدگی به خصوص در مناطق و فصول گرم و یا در مسافرت به این نواحی توصیه می‌شود. اضافه می‌نماید در طب عامیانه از خاکشیر به عنوان ادرارآور، تب ‌بر، رفع التهاب کلیه، اشتها آور، مقوی معده و رفع سوء‌هاضمه استفاده می‌نمایند.

دکترمحمد حسین صالحی سورمقی

نوشتن دیدگاه