امام باقر علیه السلام به نقل از پدرانش (علیهم السلام) روایت میكند: حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در اوّلین روز ماه رمضان در مسجد كوفه خطبه خواند. پس خدا را به بهترین ستایش و برترین و رساترین ثنا ستود و بر پیامبرش محمّد صلی الله علیه وآله درود فرستاد.
«ای مردم! این ماه، ماهی است كه خداوند، آن را بر ماه های دیگر برتری داده است، مانند برتری ما اهل بیت بر دیگر مردم. و آن، ماهی است كه درهای آسمان و درهای رحمت، در آن گشوده میشوند و درهای آتش در آن بسته میگردند. و ماهی است كه در آن ندا شنیده میشود و دعا مستجاب میگردد و گریه مورد ترحّم قرار میگیرد.
ماهی است كه در آن، شبی وجود دارد كه فرشتگان از آسمان فرود آمده، بر مردان و زنان روزه دار، به اذن پروردگارشان تا طلوع سپیده سلام می دهند و آن شب، "شب قدر" است . دو هزار سال پیش از آن كه آدم علیه السلام آفریده شود، ولایت من در آن شب، مقدّر شد. روزه گرفتن آن، برتر از روزه داری هزار ماه است و عمل در آن، برتر از عمل در هزار ماه است.
ای مردم! خورشید ماه رمضان بر مردان و زنان روزه دار، با رحمت می تابد و ماه آن با رحمت بر آنان نورافشانی میكند و هیچ روز و شبی از این ماه نیست، مگر آن كه پروردگار متعال، بر سر این امّت، نیكی می افشاند. پس هر كس از ریزش نعمت الهی ذرّه ای بهره مند گردد، در روز دیدارش با خدا، نزد خداوند، گرامی خواهد بود و هیچ بنده ای نزد خدا گرامی نگردد، مگر آن كه خداوند، بهشت را جایگاه او قرار میدهد.
«ای مردم! این ماه، ماهی است كه خداوند، آن را بر ماه های دیگر برتری داده است، مانند برتری ما اهل بیت بر دیگر مردم. و آن، ماهی است كه درهای آسمان و درهای رحمت، در آن گشوده میشوند و درهای آتش در آن بسته میگردند. و ماهی است كه در آن ندا شنیده میشود و دعا مستجاب میگردد و گریه مورد ترحّم قرار میگیرد.
بندگان خدا! این ماه شما، همچون دیگر ماه ها نیست. روزهایش برترین روزهاست و شبهایش برترین شبها و ساعاتش برترین ساعات است. آن، ماهی است كه شیطانها در آن در بند و زندانی اند؛ ماهی كه خداوند در آن، روزی ها و اجلها را می افزاید و میهمانان خانه اش را مینویسد؛ ماهی كه اهل ایمان با آمرزش و رضای الهی، با شادی و نعمتهای الهی، و با خشنودی فرمانروای دادگر و توانا، پذیرفته میشوند.
ای روزه دار! در كار خویش نیك بنگر، كه در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستی . بنگر كه در شب و روزت چگونه ای و چگونه اعضای خود را از نافرمانی خدا حفظ میكنی. بنگر تا مبادا شب در خواب باشی و روز در غفلت؛ پس این ماه بر تو بگذرد و بار گناهت همچنان بر دوشت مانده باشد؛ پس آنگاه كه روزه داران پاداش های خود را میگیرند، تو از زیانكاران باشی و آنگاه كه به كرامت فرمانروای خویش نایل میشوند، از محرومان گردی و آنگاه كه به همسایگی با پروردگارشان سعادتمند میشوند، تو از طردشدگان باشی!
ای روزه دار! اگر از درگاه صاحبت رانده شوی، به كدام درگاه روی خواهی آورد؟ و اگر پروردگارت محروم سازد، كیست كه روزی ات دهد؟ و اگر تو را خوار شمرد، كیست كه اكرامت كند؟ و اگر ذلیلت ساخت، كیست كه عزّتت بخشد؟ و اگر تو را واگذاشت، كیست كه یاریات كند؟ و اگر تو را در جمع بندگانش نپذیرفت، بندگیات را به آستان چه كس خواهی برد؟ و اگر از خطایت در نگذشت، برای آمرزش گناهانت به كه امید خواهی بست؟ و اگر حقّ خویش را از تو طلبید، حجّت تو چه خواهد بود؟
ای روزه دار! در شب و روزت با تلاوت كتاب خدا، به او تقرّب بجوی، كه همانا كتاب خدا، شفیعی است كه روز قیامت، شفاعتش برای قرآن خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه های بهشت بالا میروند.
مژده ای روزه دار! تو در ماهی هستی كه روزه داریات در آن، واجب، نَفَس كشیدنت در آن، تسبیح، خُفتنت در آن، عبادت، طاعتت در آن، پذیرفته، گناهانت در آن، آمرزیده، صداهایت در آن، شنیده شده، و مناجات در آن، مورد ترحّم است. از حبیبم پیامبر خدا شنیدم كه میفرمود:
"خداوند متعال را در هنگام افطار هر شب ماه رمضان، آزادشدگانی از آتش است كه شمار آنان را كسی جز خداوند نمیداند. شمار آنان، نزد او در علم غیب است. پس چون آخرین شب این ماه شود، خداوند به شمار همه كسانی كه در تمام این ماه آزاد كرده، آزاد خواهد نمود."
ای روزه دار! در شب و روزت با تلاوت كتاب خدا، به او تقرّب بجوی، كه همانا كتاب خدا، شفیعی است كه روز قیامت، شفاعتش برای قرآن خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه های بهشت بالا میروند.
مردی از قبیله هَمْدان برخاست و گفت: ای امیرمؤمنان! از آنچه حبیب تو درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.
فرمود: «باشد! شنیدم كه برادر و پسر عمویم، پیامبر خدا، میفرمود: "هر كس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرام ها نگه دارد، وارد بهشت میشود.»
آن مرد هَمْدانی گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه برادر و پسر عمویت درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.
فرمود: «باشد! شنیدم كه دوستم پیامبر خدا میفرمود: "هر كس از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت میشود."»
مرد هَمْدانی گفت: ای امیرمؤمنان! از آنچه دوستت درباره این ماه فرمود، بیشتر بگو.
فرمود: «باشد! شنیدم كه سَرور اوّلین و آخرین، پیامبر خدا میفرمود: "هر كس [ماه] رمضان را روزه بدارد و در شبهای آن حرام نخورد، وارد بهشت میشود."»
مرد هَمْدانی گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه سرور اوّلین و آخرین با تو درباره این ماه گفت، بیشتر بگو.
فرمود: «باشد! شنیدم كه برترینِ پیامبران و فرستادگان و فرشتگان مقرّب میفرمود: "همانا سَرور اوصیا، در سَرور ماه ها كشته میشود."
گفتم: ای پیامبر خدا! سرور ماه ها، كدام است و سرور اوصیا كیست؟
فرمود: "امّا سرور ماه ها، ماه رمضان است و امّا سرور اوصیا، تویی، ای علی!"
گفتم: ای پیامبر خدا! آیا چنین خواهد شد؟
فرمود: "آری، به پروردگارم سوگند! همانا نگون بخت ترینِ امّت من، برادرِ پیكننده ناقه ثمود، برمی خیزد و ضربتی بر فرق سرت میزند كه محاسنت از خون آن، رنگین میشود."»
پس مردم شروع به گریه و شیون كردند. و حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام خطبه اش را به پایان برد و فرود آمد.
فضائل الأشهر الثلاثة، شیخ صدوق، ص108
خطبه حضرت امیرالمؤمنین امام علی(علیه السلام) در نخستین روز ماه مبارك رمضان
- بازدید: 2997