بدون تردید، عقیده به ظهور «مهدی (علیه السلام) » یک عقیده کاملاً اسلامی است که ریشه های ثابت آن در کتاب و سنّت، به طور صحیح و متواتر قرار دارد، و در اینکه نمی توان آن را از دعوت اسلامی جدا ساخت، هیچ گونه شک و تردیدی نیست.
آیاتی از قرآن مجید و بسیاری از احادیث و اخبار، چنان این اعتقاد را تحکیم و استوار نموده اند که حتی انکار آن (مانند انکار اصل رسالت و نبوّت) در بعضی از روایات، کفر شمرده شده است.
اگر ما از این قرن خودمان - که قرن چهاردهم هجری است - تا عصر مقدّس رسالت را بررسی کنیم، می بینیم اصل ظهور مهدی (علیه السلام) در تمام این چهارده قرن، بین صحابه و تابعین و علما و محدثین و ادبا و شعرا و خلفا، همواره یک موضوع ثابت و غیرقابل انکار بوده است و شخصیت های سرشناس علمی و ادبی و سیاسی، به آن مؤمن و معتقد بوده اند.
اگرچه از کتاب هایی مثل کتاب منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر (علیه السلام)، کثرت این اخبار و احادیث از طرق شیعه و اهل سنّت معلوم می شود، هم اکنون کتابی جامع تر از حیث مصادر و مآخذ و مدارک و مطالب علمی و تحقیقی، در دست تألیف است که حیات امام (علیه السلام) و مشخصات آن حضرت را از جهات مختلف روشن می سازد؛ امّا با قطع نظر از تتبّعات گسترده می توان گفت: برای مردمی که کم و بیش، اهل اطّلاع و تحقیق و مراجعه به کتاب های اسلامی در رشته های حدیث، تفسیر، تاریخ، کلام و مذهب می باشند، دو نقطه حسّاس در این مسئله واضح و مسلّم است:
نخست اینکه: مسئله ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) یک مسئله اسلامی خالص است که مسلمانان آن را از زبان پیغمبر اکرم(ص) شنیده و از آن حضرت فرا گرفتند و مانند هر موضوع بدیهی اسلامی دیگری نیاز به اثبات ندارد.
نکته دیگر اینکه: تعیین او در فرزند منحصربه فرد امام حسن عسکری (علیه السلام) نیز عقیده ای است که قبل از ولادت حضرت مهدی (علیه السلام)؛ یعنی قبل از سال ۲۵۵ هجری قمری و قبل از ولادت پدر بزرگوارش، توسط اهل بیت رسالت گفته شده است، و اهل بیت (علیهم السلام) هم اخبار خود را مستند به رسول خدا (ص) داشته اند. علاوه بر احادیثی که ازطرق اهل سنّت نیز در این باب رسیده است (۱).
بنابراین، احتمال اینکه این اخبار و احادیث پس از ولادت حضرت، یا در زمان غیبت صغری یا کبری در منابع حدیثی و متون شیعه وارد شده باشد، به طورقطع غیرعقلایی و مردود است؛ زیرا کتاب هایی که این احادیث در آنها ضبط است، کسانی آنها را تألیف کرده اند که احتمال اینکه کلمه ای جعل نمایند، در حقّ آنها داده نمی شود و به وثاقت و صدق امانت، معروف و مشهورند.
این افراد، هریک این احادیث را از شیوخ خود و از کتب حدیثی دیگری که قبل از ولادت پدر حضرت مهدی (علیه السلام) نوشته شده و یا از واسطه های صددرصد مورد اعتماد، از مشایخ راویان معاصر ائمه(علیهم السلام) و عصر تابعین و صحابه روایت نموده اند.
هرکس به این احادیث رجوع کند، برای او جای شک و شبهه ای باقی نمی ماند که عقیده به اینکه حضرت مهدی (علیه السلام) فرزند امام حسن عسکری (علیه السلام) است، عقیده پیامبر گرامی اسلام(ص)، علی (علیه السلام) و فاطمة زهرا(س) و امام حسن و امام حسین تا امام هادی (علیهم السلام) بوده است.
پاره ای از افراد می گویند: از جنبه عقیده و استناد این فکر، به رسالت اسلام مناقشه ای نداریم؛ امّا می توانیم آن را در سطح دیگری مورد بحث قرار داده و بگوییم: بسیار خوب! ما هم قبول داریم که در صدها حدیث و روایت، موضوع حضرت مهدی (علیه السلام) مطرح است و جای شک نیست که این احادیث به طور تواتر از پیغمبر (ص) و امیر المؤمنین و سایر ائمه (علیهم السلام) صادر شده است و همه به آن اعتقاد داریم و امیدواریم اگر عصر ظهور را به فضل خدا درک کردیم، در صف پیروان آن حضرت قرار داشته باشیم؛ ولی سخن و بررسی به اینجا تمام نمی شود.
ما می خواهیم بپرسیم: این عقیده اسلامی به ظهور مهدی (علیه السلام) و حکومت جهانی او و اصلاحاتی که به دست او انجام خواهد گرفت، برای وضع فعلی ما و بر اعمال ما چه تأثیری دارد؟
می خواهیم بدانیم از این عقیده که سنّی و شیعه بر آن اتفاق دارند، برای اصلاح امور اجتماعی و سیاسی، و علاج این همه مشکلات که با آن روبرو هستیم یا روبرو خواهیم شد، چه بهره ای می توانیم بگیریم؟
ایمان به خدا، اعتقاد به روز قیامت و حساب و جزا، عقیده به نبوّت و امامت، همه با عمل ما ارتباط دارد و جهت زندگی و کار و کوشش ما را معین می نماید؛ امّا این عقیده از کدام نقش عملی برخوردار است، و در برابر قدرت زور و زر و دروغ و فریب، و این دستگاه های استعمار و استثمار و استضعاف، چه نقشی را (مثبت یا منفی) ایفا می کند؟ و ما را چگونه و به چه سلاحی مجهّز می سازد؟
ما نمی توانیم در دنیای امروز که کاروان مدنیت با شتاب به سوی ترقّی پیش می رود، فقط از چنین عقیده ای که چهارده قرن است افکار را به خود مشغول داشته و رهبران اسلام آن را تبلیغ کرده اند، به جشن و چراغانی نیمه شعبان خود را قانع کنیم و از این فکر، مسئولیت و تعهدی را درک ننماییم که این برداشت با روال عمومی اصول مسلّم اسلام و احکام قرآن و عقاید دینی ما که همه آنها سازندگی دارند، سازگار نیست.
اسلام دین و مکتب مبارزه، کوشش، انقلاب، اصلاحات و آیین علم و ترقّی است، این عقیده هم باید مردم را در این جهت تشویق نماید.
ما می دانیم و تفسیر سوء نمی کنیم و نمی گوییم: عقیده به ظهور مصلح آخرالزمان، اثر سلبی و منفی دارد، مردم را از کار و مبارزه و اقدام و قیام و اعتراض بازمی دارد و سکون، سکوت، خفقان، سستی، گوشه گیری، انزوا و بی مسئولیتی را شعار مؤمنین قرار می دهد. نه ما چنین نمی گوییم؛ امّا می گوییم: با اینکه احکام اسلام در هیچ عصر و زمان تعطیل نمی شود و کسانی که موضوع آن باشند، از آن معاف نخواهند بود؛ از این عقیده در جهت کمک به اجرای احکام و نظامات اسلام، چگونه باید استفاده کرد و چگونه برداشتی داشته باشیم؟
این سؤالی است که می شود و اگر بسیاری از افراد آن را به زبان نیاورند، چه بسا که در ذهنشان باشد.
به یاری خدا در این رساله به این پرسش پاسخ می دهیم و رابطه ایمان و عقیده به ظهور مهدی (علیه السلام) را با کیفیات ذهنی و فکری، با وحدت جامعه و حکومت جهانی، با مساوات اسلامی، با عدالت اجتماعی و زمامداری و با عدل و قسط بررسی می کنیم، تا معلوم شود که این اعتقاد در زندگی و مواقف حساس آن و مبارزات و مجاهدات و تعیین جهت حرکت جامعه چه نقش بزرگ و سازنده ای را ایفا می نماید.
تا روشن شود این عقیده، علاوه براینکه ایمان به یک واقعیت است؛ یعنی ایمان به وجود امام دوازدهم فرزند امام حسن عسکری (علیه السلام) است، و علاوه برآنکه از فروغ ایمان به نبوّت می باشد که لازمه آن، ایمان به هر چیزی است که پیغمبر(ص) از آن خبر داده است، در طرز فکر و اندیشه ما، و چگونگی برداشت ما از مطالب و مسائل حیاتی و نیز در روابط اجتماعی و سلیقه ها و روش های اخلاقی و سیاسی ما مؤثر است.
و لا حول و لا قوّة إلاّ بالله العلی العظیم

پاورقی :

(۱) در قسمت اوّل (طریق شیعه در روایات بحث مهدویت) مراجعه شود به کتاب هایی چون: کمال الدین و تمام النعمه صدوق، الغیبه نعمانی و الغیبه طوسی۴ و در قسمت دوم (طریق اهل سنّت در روایات بحث مهدویت) علاوه بر صدها مقاله و به ویژه کتاب هایی که اهل سنّت در این موضوع نگاشته اند، در اینجا سخن سه نفر از برجسته ترین علمای آنها را می آوریم که چون هم عصر ما هستند، در خصوص این موضوع - به ملاحظاتی - ارزش گفتارشان از علمای قدیم، برای گروهی از نسل حاضر بیشتر است:
الف) «احمد شاکر» که از علما و متخصصان فن حدیث و رجال، در عصر ما شمرده می شد، در کتاب مقالید الکنوز صحّت احادیث راجع به حضرت مهدی(علیه السلام) را تصدیق نموده و آن را عقیده ای اسلامی شمرده است که هر مسلمان باید بدان معتقد باشد.
ب) «شیخ منصور علی ناصف» که از علمای الازهر و مدرّس دانشگاه زینبی است، در کتاب غایةالمأمول می گوید: احادیث مهدی را جمعی از نیکان صحابه روایت کرده اند و بزرگان محدّثین آن را نقل نموده اند و علمای گذشته و حال براین عقیده اند.
وی پس از اینکه تصریح به تواتر احادیث می کند، می گوید: این توضیح برای کسی که اندکی انصاف در نزد او باشد؛ یعنی هرکس ذره ای ایمان و اندکی انصاف داشته باشد، در صحّت این احادیث و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) تردید نمی کند.
ج) «ابوالاعلی مودودی» که از مشهورترین علمای اهل سنّت است، در کتاب البیانات احادیث مهدی(علیه السلام) را بررسی کرده و می گوید: این احادیث یک حقیقت اساسی را که قدرمشترک تمام احادیث این موضوع است، متضمن می باشند و آن این است که پیامبر اسلام(ص) خبر داده: پیشوایی ظاهر می گردد تا زمین را از عدل و داد آکنده سازد و ستم و بیدادگری را محو و نابود نماید و کلمه اسلام را بلند گرداند و رفاه را در خلق خدا عمومی و همگانی سازد.

نوشتن دیدگاه