1.پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرماید: خیرکم من اطاب الکلام و اطعم الطعام و صلی باللیل و الناس نیام بهترین شما کسانی هستند که در سخن گفتن مؤدبند گرسنگان را سیر می کنند و در شب در آن هنگامی که مردم خوابند نماز می خوانند.**تفسیر نمونه، ج 12، ص 288، به نقل از بحار، ج 87، ص 142 تا 148.
***
2. امام صادق علیه السلام امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: قیام اللیل مصحة للبدن و مرضاة للرب عزوجل و تعرض للرحمة و تمسک باخلاق النبین قیام شب موجب صحت و خوشنودی پروردگار و در معرض رحمت او قرار گرفتن و تمسک به اخلاق پیامبران است.**همان مدرک. ***
3. حضرت امام صادق علیه السلام فرمود به یکی از یارانش: لاتدع قیام اللیل فان المغبون من حرم قیام اللیل دست از قیام شب و خواندن نماز شب بر مدار مغبون کسی است که از قیام و خواندن نماز شب و عبادت شب محروم گردد.**مدرک سابق. ***
4. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: من صلی باللیل حسن وجهه بالنهار کسی که نماز شب بخواند صورت (و سیرتش) در روز نیکو خواهد بود.**مدرک سابق. ***
5. مردی نزد علی علیه السلام آمد و عرض کرد من از نماز شب محروم شدم علی علیه السلام فرمود: (أنت رجل قد قیدتک ذنوبک) تو کسی هستی که گناهت تو را به بند کشیده است.**تفسیر نمونه، ج 12، ص 229، به نقل از بحار، ج 87، ص 142. ***
6. در حدیث دیگری از امام صادق علیه السلام می خوانیم: ان الرجل لیکذب الکذبة و یحرم بها صلوة اللیل فاذا حرم بها الرزق انسان گاهی دروغ می گوید و سبب محرومیتش از نماز شب می شود هنگامی که از نماز شب محروم شد از روزی (و مواهب مادی و معنوی) نیز محروم می شود.**همان مدرک. ***
7. با اینکه می دانیم کسی همچون علی علیه السلام هرگز ترک نماز شب نمی کرد در عین حال اهمیت موضوع تا آن پایه است که پیامبر در وصایایش به او فرمود: اوصیک فی نفسی بخصال فاحفظها ثم قال اللهم اعنه و علیک بصلوة اللیل علیک بصلوة اللیل و علیک بصلوة اللیل تو را به امری سفارش می کنم همه را حفظ کن سپس فرمود خداوندا او را بر انجام وظایف یاری فرما... تا آنجا که فرمود بر تو باد به نماز شب و بر تو باد نماز شب بر تو باد نماز شب.**مدرک سابق. ***
8. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به جبرئیل فرمود مرا پند ده جبرئیل گفت: یا محمد عش ماشئت فانک میت واجب ما شئت فانک مفارقة و اعمل ما شئت فانک ملاقیه و اعلم ان شرف المؤمن صلوته باللیل و عزه کفه عن أعراض الناس ای محمد هر چه می خواهی عمر کن اما بدان که سرانجام خواهی مرد و به هر چه می خواهی دل ببند اما بدان سرانجام از آن جدا خواهی شد و هر عملی می خواهی انجام ده و بدان سرانجام عملت را خواهی دید و نیز بدان که شرف مؤمن نماز شب او است و عزتش خودداری از ریختن آبروی مردم است.**تفسیر نمونه، ج 12، ص 229. ***
9. امام صادق علیه السلام می فرماید: ثلاثة هی فخر المؤمن و زینة فی الدنیا و الاخرة الصلوة فی اخر اللیل و یأسه مما فی ایدی الناس و ولایة الامام من آل محمد سه چیز است که افتخار و زینت او در دنیا و آخرت است: نماز در آخر شب و بی اعتنایی به آنچه در دست مردم است و ولایت امام از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله.**تفسیر نمونه، ج 12، ص 230.***
در تفسیر مجمع البیان از معاذبن جبل چنین نقل شده که در غزوه تبوک در خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله بودم؛ گرما همه را سخت ناراحت کرده بود و هر کس به گوشه ای پناه می برد ناگهان دیدم که پیامبر صلی الله علیه و آله از همه به من نزدیک تر است. خدمتش رفتم عرض کردم ای رسول خدا صلی الله علیه و آله! عملی به من بیاموز که مرا وارد بهشت کند و از آتش دوزخ دور سازد. فرمود: سؤال بزرگی کردی اما پاسخ آن برای کسی که خدا بر او آسان کرده است مشکل نیست سپس افزود: تعبد الله و لا تشرک به شیئاً و تقیم الصلوة المکتوبة تودی الزکوة المفروضة و تصوم شهر رمضان خدا را پرستش کن و چیزی بر او شریک قرار قرار نده نمازهای واجب را انجام ده و زکات واجب و حق مستمندان را اداء کن و ماه رمضان را روزه بگیر بعد فرمود و اگر بخواهی ابواب خیرات به تو خبر می دهم عرض کردم ای پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بفرمایید. فرمود: الصوم الجنة من النار و الصدقة تکفر الخطیئة و قیام الرجل فی جوف اللیل یبتغی وجه الله ثم قرء هذه الایه تتجافی جنوبهم عن المضاجع روزه سپری است در برابر آتش جهنم و انفاق در راه خدا کفاره گناهان است قیام انسان برای نماز شب در دل شب برای خشنودی خدا سپس آیه تتجافی جنوبهم را قرائت فرمود.**تفسیر نمونه، ج 11، ص 155.*** آنها شب هنگام از بستر برمی خیزند.
کانوا قلیقاً من اللیل ما یهجعون (18) و بالاسحار هم یستغفرون آنها کمی از شبها را می خوابیدند در سحرگاهان استغفار می کردند.**سوره ذاریات، آیه 17.*** در روایتی در تفسیر دارالمنثور آمده است که پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود آخر شب برای تهجد و نماز شب نزد من بهتر و محبوبتر است از آغاز آن زیرا خداوند می فرماید پرهیزکاران در سحرگاهان استغفار می کنند. مولای متقیان علی علیه السلام فرمود هر که در وقت سحر هفتاد مرتبه بگوید (استغفر الله) از جمله آن کسان است که خداوند در حقشان فرموده و المستغفرین بالاسحار و هم فرمود هر که در شب هفتاد آیه از قرآن تلاوت کند جزو غافلین محسوب نخواهد شد.**ارشاد قلوب، ج 2، ص 21. ***
امام صادق علیه السلام فرمود: ان من روح الله تعالی ثلاثة التهجد باللیل و افطار الصائم و لقاء الله سه چیز از عنایات مخصوص الهی است عبادت و نماز شب و افطار دادن به روزه داران و ملاقات برادران مسلمان.**تفسیر نمونه، ج 25، ص 173. *** در حدیث دیگری آمده که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: الرکعتان فی جوف اللیل احب الی من الدنیا و ما فیها دو رکعت نماز در دل شب از دنیا و آنچه در آن است نزد من محبوب تر است.**تفسیر نمونه، ج 22، ص 327. ***
روایت شده از حضرت رسول صلی الله علیه و آله که شرافت مؤمن بخواندن نماز شب است و عزت او بی نیازی از مردم است (که طمع به اموال مردم نداشته باشد) و فرمود در قیامت پس از اینکه خداوند جمع فرماید اولین و آخرین را منادی کند و گوید پیش آیند کسانی که نیمه های شب از خواب گاه خود دور می شدند و پروردگار را می خواندند و از خشم و غضبش ترسناک و به رحمتش امیدوار بودند پس جمعی پیش روند و قبل از مردمان دیگر به جایگاه خود روند و بعد از آنها به حساب مردم رسیدگی نمایند.**ارشاد قلوب، مترجم، ج 2، ص 3. ***
و روایت شده از آن حضرت که جنات عدن اسبانی است دارای زین های یاقوت و زبرجد و یالهای بلند و نه سرگین می اندازند و نه بول می کنند.بر آنها سوار می شوند اولیاءالله و در بهشت می گردند پس اهل بهشت گویند ای برادران ما با انصاف با ما رفتار نکردید (که شفاعت کنید تا ما نیز به مقام قرب برسیم) سپس گویند پروردگارا چگونه شده است که اینها به این مقام قرب رسیده اند فرشته ای از وسط عرش جواب گوید که آنان شب ها نمی گرفتید و صدقه می دادند نمی دادید و بخیل بودید و بسیار یاد خدا می نمودند و شما سستی و کاهلی می کردید و همیشه از خوف خدا می گریستند و نسبت به دیگران مهربانی می کردند.**مدرک سابق. ***
منقول است حضرت رسول صلی الله علیه و آله هر خانه ای که در آن نماز شب خوانده شود و تلاوت قرآن گردد نوری از آن ساطع شود که روشنایی دهد اهل آسمان ها را هم چنان که ستارگان درخشنده نور می دهند برای اهل زمین بدانید هیچ چیزی مؤمن را به خدا نزدیک نمی کند مگر نماز شب و خواندن قرآن تا طلوع فجر و متصل نمودن نماز شب به نماز صبح. پس هر که چنین باشد او را بشارت می دهم برزق وسیع که بدون رنج و زحمت و زور بازو بدستش می آید و به صحت و سلامتی بدنش و بشارت می دهم او را هرگاه از دنیا رفت به نعمت در قبر و روشنی آن بنور نمازش تا روز محشر و بشارت می دهم که خداوند او را بپای حساب نکشاند و امر فرمایید بملائکه در اعلاء علین برندش در همسایگی حضرت رسول و اهلبیت طاهرینش صلوةالله علیهم اجمعین. پس خوشا بر کسانیکه فرصت را غنیمت شمارند و چقدر نیکو است عاقبت آن کسی که عبادتش سالم از ریا و عجب باشد و فرمود آن حضرت به امیرالمؤمنین علیه السلام وصیت می کنم تو را به نماز شب و این را سه مرتبه فرمود.**ارشاد القلوب، مترجم، ج 2، ص 17. ***
منقول است از عابدی که گفت شبی در خواب دیدم کنار کنار نهری بودم که آب آن از مشگ و اطراف آن درختانی از لؤلؤ بود و دختران بی شماری دیدم با لباس های عالی و صورت های همچون ماه و می گفتند: سبحان الله المسبح بکل لسان سبحانه سبحان الموجود فی کل مکان سبحانه سبحان الدائم فی کل الازمان سبحانه پس سؤال کردم از آنها شما چه کسانید در جواب این شعر را گفتند:
ذرأنا اله الناس رب محمد9 - لقوم علی الاطراف باللیل قوم
یناجون رب العالمین الههم - و تسری هموم القوم و الناس توم
یعنی خلق فرموده ما را خدای مردم پروردگار محمد صلی الله علیه و آله برای مردمی که شب ها را بیدارند و با خدای خود مناجات می کنند و از ترس او اشگ دیدگانش بر صورتشان جاری است در حالیکه مردم به خواب هستند گفتم خوشا به حال آنان کیانند ایشان گفتند آن کسانی هستند که شب ها را به تهجد و نماز شب مشغولند و تلاوت قرآن می نمایند و خدا را بسیار یاد می کنند در پنهانی و آشکارا و انفاق به فقراء و مساکین می کنند و سحرگاهان استغفار و طلب عفو می نمایند.**ارشاد القلوب، مترجم، ج 2. ***
در ضمن خبری مفصل که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به جماعتی فرمود قصه آن لشگری را که رسول خدا صلی الله علیه و آله به جهاد کفار فرستاده بود دشمنان شبیخون زدند آن شب تاریک و سخت ظلمانی بود و مسلمانان در خواب بودند و کسی از ایشان بیدار نبود جز زید بن حارثه و عبد الله بن رواحه و قتادة بن نعمان و قیس بن عاصم منقری که هر کدام در یک جانب ایشان بیدار و مشغول نماز و قرآن خواندن بودند دشمنان مسلمانان را تیرباران کردند و بواسطه تاریکی شب ندیدند مسلمانان دشمنان را تا از آنها احتراز کنند؛ نزدیک بود هلاک شوند که ناگاه از دهان این چند نفر نور ساطع شد که لشگرگاه مسلمانان را روشن کرده و سبب قوت و دلیری ایشان شده پس شمشیر کشیده و دشمنان را کشته و زخمدار و اسیر نمودند و چون مراجعت نمودند و برای شما است در غره ماه شعبان پس یک یک آن عمل را حضرت نقل کردند الخ مفاتیح الجنان **مفاتیح الجنان، ص 330. ***
حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: خدای تعالی بیان داشته که: بنده من با خواندن نمازهای نافله و مستحب در صورت خلوص نیت که قصدش فقط تقرب به من باشد تقربی به من پیدا می کند تا محبوب من می شود و او را دوست می دارم و هرگاه محبوب و دوست من شد از دریچه چشم و گوش خود که من می بینم و می شنوم، می بیند و می شنود و نیروی دست او نیروی خدایی را می گردد و چنین بنده هر چه بخواهد و در خواست کند به او عطا می کنم و اگر به من پناه آورد او را پناه می دهم و فرمود آن حضرت هر گاه بنده ای شب از خوابگاه خود برخواست در حالیکه سنگینی خواب در چشمان او باشد و برای رضای خداوند نماز شب بخواند پروردگار مباهات می کند به ملائکه خود برخواسته و خواب لذیذ را ترک نموده برای خواندن نماز که بر او واجب نکرده ام پس شاهد باشید که او را آمرزیدم.**ارشال القلوب، ج 1، ص 15. ***
مروی است از نبی اکرم صلی الله علیه و آله که فرمود عجب است از اولاد آدم اگر مالش زیاد شود خرسند می گردد و اگر کم شود سخت محزون می شود و لیکن شبانه روز که بر او می گذرد و عمرش را کوتاه می کند مهموم و مغموم نمی شود و بی نیاز و راحت نمی گردد کسی که مالش زیاد شود و عمرش کوتاه باشد.**ارشادالقلوب، ج 2، ص 6. ***
گفته شد به یکی از بزرگان که فلانی در اموالش استفاده شایانی نموده. گفت آیا ایامی غیر از عمرش استفاده کرده که در آن انفاق کند و صرف و خرج نماید و گفته شد ملکیست ندا می کند و می گوید ای پنجاه سالگان همانند کشت و زرعی هستید که وقت چیدن آن رسیده باشد و ای شصت سالگان برای خود چه عمل صالحی انجام داده اید پیش فرستاده اید چقدر اموال واگذارده اید برای کسانیکه برای شما رحم نمی کنند (صدقه و خیرات و مبرات و برای شما نمی دهند) و ای هفتاد سالگان خود را جزو مردگان بشمارید سپس گوید ای کاش مردم خلق نمی شدند و حال که خلق شده اند ایکاش می دانستند برای چه خلق شده اند.**همان مدرک. ***