عالم برزخ و آنچه در قبر بر انسان مى گذرد، جزئى از عالم غيب و ملكوت اين جهان است ، و آگاهى هاى ما از آن عالم به همان مقدارى است كه پيشوايان معصوم(علیهم السلام) فرموده اند.
به گفته علاّمه مجلسى(ره) ، بنابر آنچه از روايات برمى آيد، مراد از قبر در بيشتر روايات موقعيت روح انسان در عالم برزخ است .(1) بنابراين ، عالم قبر در واقع همان عالم برزخ است ، اگر چه بدن شخص در گودال خاكى دفن مى شود.
عمرو بن يزيد مى گويد: از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسيدم : برزخ چيست؟ امام در پاسخ فرمود: همان قبر است از آن هنگام كه مى ميرد تا روز قيامت.(2)
بنابراين ، مراد از قبر، همين گودال خاكى محل دفن بدن ميّت نيست ، و اين كه در روايات سخن از عذاب و فشار قبر به ميان مى آيد، به اين معنا نيست كه ديوارهاى قبر از دو سو به هم نزديك مى شوند و بدن ميت را مى فشارند، بلكه اين فشار، عذابى است كه در ماوراى عالم مادّه دامن گير انسان مى شود، گرچه ممكن است فشار بر روح بر بدن نيز فشار آورد. از اين رو، ممكن است حتى آنان كه در قبر خاكى دفن نمى شوند، داراى فشار قبر باشند؛ مانند كسانى كه شب در بسترى آرام خوابيده اند، ولى در اثر خواب هولناكى فشار سختى بر خود احساس مى كنند.
شخصى از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسيد كه آيا كسى كه بر دار آويخته شده است ، عذاب قبر دارد؟ حضرت فرمود: خداى زمين ، خداى هوا نيز هست. خداوند به هوا امر مى كند كه او را بفشارد؛ فشارى بيشتر از فشار قبر.(3)
پی نوشت :
1 - بحارالانوار، ج 6، ص 271.
2 - فروع كافى ، ج 3، ص 242.
3 - همان ، ص 241. البته بايد توجه كرد كه روح با محل دفن به گونه اى مرتبط است و از اين رو، زيارت قبر مؤمنان مستحب است .
