از دیدگاه قرآن کریم نماز منزلت بس رفیعی دارد که هیچ عمل عبادی به پایه ی آن نمی رسد، از این رو اولین دستوری که خداوند به حضرت موسی علیه السلام بعد از وحی به او می دهد، موضوع نماز است که تبلور بندگی و عبودیت است؛ و انا اخترتک فاستمع لما یوحی اننی انا الله لا اله الا انا فاعبدنی و اقم الصلوة لذکری .(1)
از نظر اسلام نماز ارتباط بنده با خداوند است؛ ارتباط موجود ضعیف و نیازمند به خداوند قادر و بی نیاز؛ یا أیها الناس أنتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید .(2)
الف - همه ی مسلمانان دوست دارند که در نزد خداوند قرب و منزلت پیدا کنند؛ بهترین وسیله ی تقرب به خداوند نماز است؛ الصلوة قربان کل تقی .(3)
ب: همه ی مسلمانان دوست دارند خداوند از آنان خشنود باشد؛ بهترین وسیله ی خشنودی خداوند نماز است . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: الصلاة من شرایع الدین و فیها مرضات الرب عزوجل و هی منهاج الانبیاء . (4)
ج - همه مسلمانان دوست دارند قلب آنان آرام گردد، بهترین وسیله برای آرامش روح و قلب، نماز است . زیرا نماز یاد خداوند است؛ (اقم الصلوة لذکری ) (5) و به وسیله ی یاد خداوند قلب آرام می گردد؛ الا بذکر الله تطمئن القلوب . (6)
د - همه ی مسلمانان دوست دارند بهترین عمل را انجام دهند؛ بهترین عمل نماز است . قال علی علیه السلام: اوصیکم بالصلوة و حفطها فانها خیر العمل . (7)
ه: همه ی مسلمانان دوست دارند گناهانشان آمرزیده شود؛ بهترین وسیله ی آمرزش گناه، نماز است . قال علی علیه السلام: من اتی الصلوة عارفا بحقها غفر له . (8)
و - همه ی مسلمانان دوست دارند به سعادت و فلاح نائل شوند؛ بهترین وسیله ی سعادت، نماز است؛ قد افلح من تزکی و ذکر اسم ربه فصلی . (9)
ز - همه ی مسلمانان دوست دارند از شر شیطان در امان باشند و بهترین وسیله ی امنیت از گزند شیطان، نماز است؛ الصلاة حصن من سطوات الشیطان . (10)
ح - همه ی مسلمانان دوست دارند محبوب ترین عمل را برای خداوند بجا آورند و محبوب ترین اعمال نزد خداوند نماز است؛ احب الاعمال الی الله عزوجل الصلاة (11)
ط - همه ی مسلمانان دوست دارند از رذائل اخلاقی پاکیزه گردند؛ بهترین وسیله برای از بین بردن رذائل اخلاقی نماز است؛ فرض الله الصلوة تنزیها من الکبر (12)
ی - همه ی مسلمانان دوست دارند به بهشت جاویدان راه پیدا کنند؛ بهترین وسیله برای رفتن به بهشت الهی نماز است؛ تکون صلاة العبد مفتاحا للجنة .(13)
نسبت به نماز در روایات تشبیهاتی شده است از جمله:
الف - نماز همانند سر نسبت به بدن است؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
موضع الصلوة من الدین کموضع الرأس من الجسد . (14)
ب: نماز همانند ستون خیمه است که قوام خیمه به آن ستون هایی است که در آن به کار رفته است؛ رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: مثل الصلوة مثل عمود الفسطاط اذا بعث العمود نفعت الاطناب و الاوتاد و الغشاء .(15)
ج - نماز همانند نهر آب است که انسان می تواند در پرتو نماز از آلودگی ها پاک شود؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: مثل الصلوة کمثل النهر الجاری کلما صلی صلاة کفرت ما بینهما من الذنوب . (16)
د نماز همانند سفره ی آماده ای است که انسان می تواند از آن بهره مند شود. الا ان الصلاة مأدبة الله فی الارض قد هیأها لاهل رحمته فی کل یوم خمس مرات ؛ نماز سفره ای است از جانب خداوند در روی زمین که آن را برای کسانی که مورد لطف او هستند آماده و تهیه کرده تا در هر روز پنج مرتبه از آن بهره مند شوند. (17)
نماز به اندازه ای دارای اهمیت است که حضرت رضا علیه السلام جلسه ی بحث و مناظره با عمران صابی را که فرد مشترکی بود ترک کرد . آن شخص گفت: قلب من الان نرم شده؛ ( قد لان قلبی ) حضرت حاضر نشد بحث را ادامه دهد تا او هدایت شود با این که در روایت دارد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: سوگند به خدا اگر شخصی به وسیله ی تو هدایت شود، از آنچه خورشید بر او می تابد بهتر است؛ فو الله لئن یهدی الله بک رجلا و احدا خیر لک مما طلعت علیه الشمس . (18)
در اینجا حضرت هدایت این فرد را رها کرد و به طرف نماز حرکت نمود . بعد از نماز جلسه ی بحث را ادامه دادند و آن فرد مسلمان شد . (19)
شاید بتوان استفاده نمود که این اهمیت دادن به نماز زمینه ی مسلمان شدن او را فراهم نمود . زیرا وقتی آن شخص می بیند امام علیه السلام این اندازه به دین خود مقید است، عقیده به حقانیت آن پیدا می کند.
نماز به اندازه ای مهم است که حضرت صادق علیه السلام در آخرین لحظه ی عمر مبارک خویش به خویشاوندان خویش توصیه به نماز می نماید و می فرماید: هر کس نماز را سبک بشمارد به شفاعت ما نمی رسد؛ ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلوة . (20)
کتابی که پیش رو دارید، پیش از تدوین طی 60 جلسه در رادیو معارف بیان شده سپس علاوه بر تغییرات اندک در آن، مواردی نیز افزوده شده است تا به شکل کنونی عرضه شده است . این کتاب مشتمل بر یکصد و چهارده نکته از قرآن کریم درباره نماز (21) معادل یکصد و چهارده سوره قرآن می باشد . خداوند متعال را بر این توفیق سپاسگزارم.
در پایان از جناب حجة الاسلام و المسلمین آقای محسن قرائتی که هماره مشوق اینجانب در تحقیق مباحث و آثار قرآنی از جمله این اثر بوده اند تقدیر می نمایم . خداوند انشاء الله ما را از نمازگزاران واقعی قرار دهد.
حوزه ی عملیه ی قم
اکبر دهقان
8 / 12 / 80
1) طه / 13 - 14 .
2) فروع کافی / ج 1/ ص 265 .
3) فاطر / 15 .
4) خصال / ج 2 / ص 522 .
5) طه / 14 .
6) رعد / 28 .
7) بحار / ج 82 / 209 .
8) خصال / ج 2 / ص 628 .
9) اعلی / 14 - 15 .
10) غرر / 2212 .
11) من لا یحضر الفقیه / ج 1/ ص 210 .
12) بحار / ج 82 / ص 209 .
13) بحار / ج 82 / ص 232 .
14) نهج الفصاحة / ج 2 / ص 624 .
15) وسائل / ج 3 / ص 21 .
16) تهذیب / ج 2 / 237 .
17) مستدرک / ج 1 / ص 107 .
18) بحار 39 / 8 .
19) بحار / ج 49 / ص 175 .
20) وسائل / ج 3 / ص 17 .
21) بیش از 30 نکته که در این کتاب آمده به فضل الهی در اثناء مطالعه به ذهن نویسنده رسید که از قرآن و روایات استفاده نموده و آن ها را به رشته ی تحریر در آوردم.

نوشتن دیدگاه