عنوان "خلیل الله" امتیازی است برای حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) که در قرآن نیز به آن اشاره شده است که می‌فرماید:
«وَ مَنْ اَحْسَنُ دینًا مِمَّنْ اَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ اِبْراهیمَ حَنیفًا وَ اتَّخَذَ اللّهُ اِبْراهیمَ خَلیلاً» سوره نساء : 125
«دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و نیکوکار باشد، و پیرو آیین خالص و پاکِ ابراهیم (علیه‌السّلام) گردد؟ و خدا ابراهیم (علیه‌السّلام) را به دوستیِ خود، انتخاب کرد».
در تفسیر واژه "خلیل"، دو نظریه عمده وجود دارد، یکی اینکه خلیل از ماده خُلّت به معنای دوستی است یعنی خداوند ابراهیم (علیه‌السّلام) را به دوستی خود انتخاب کرد.
نظر دوم آن است که خلیل از ماده خِلّت به معنای نیاز و احتیاج است و معنایش آن است که ابراهیم (علیه‌السّلام) باور داشت که در همه چیز بدون استثناء نیازمند پروردگار است.
تفسیر نمونه تفسیر اول را ترجیح می‌دهد و در تایید این تفسیر به روایتی از امام صادق (علیه‌السّلام) استناد می‌کند که می‌فرماید:
"اگر خداوند ابراهیم (علیه‌السّلام) را به عنوان خلیل انتخاب کرد نه به خاطر نیاز به دوستی با او بود بلکه به این خاطر بود که ابراهیم (علیه‌السّلام) بنده مفید پروردگار و کوشا در راه رضای او بود. " تفسیر نمونه : ج 4 ص 192
درباره این که ابراهیم (علیه‌السّلام) به چه دلایلی، خلیل الله شد در روایات به علل مختلفی اشاره شده است که از باب نمونه می توان به روایت امام رضا علیه السلام اشاره نمود .
امام رضا (علیه‌السّلام) می فرمایند :
«اِنَّمَا اتَّخَذَ اللَّهُ اِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا لِاَنَّهُ لَمْ یَرُدَّ اَحَداً وَ لَمْ یَسْاَلْ اَحَداً قَطُّ غَیْرَ اللَّهِ تَعَالَی»
«خداوند، ابراهیم (علیه‌السّلام) را به عنوان خلیل خود انتخاب کرد زیرا هرگز تقاضا کننده‌ای را محروم نساخت و هیچ گاه از کسی غیر از خدا، تقاضایی نکرد.»
عيون الأخبار ج۲ ص۷۶ ، تفسير الصافي ج۱ ص۵۰۵ ، وسائل الشیعه : ج 9 ص 441
سایر عللی که در روایات مورد اشاره قرار گرفته است، عبارتند از:
کثرت سجود، اطعام گرسنگان، نماز در دل شب و کوشا بودن در راه اطاعت پروردگار.
اما در میان این علت ها به دلیل جالبی که از امام هادی علیه السلام در این باره وارد شده است ، بر می خوریم که شاید مهمترین ان علت ها برای کسب مقام خلت توسط حضرت ابراهیم نزد باری تعالی باشد.
عبد العظيم بن عبد اللّٰه الحسنى مي گوید :از حضرت على بن محمّد العسكرى عليه السّلام شنيدم كه مى‌فرمودند:خداوند عزّ و جلّ حضرت ابراهيم را به خاطر اين كه زياد بر محمّد و اهل بيتش صلوات اللّٰه عليهم درود و صلوات مى‌فرستاد خليل و دوست خود قرار داد.
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلشَّيْبَانِيُّ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْأَسَدِيُّ اَلْكُوفِيُّ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ اَلْآدَمِيِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ - بْنَ مُحَمَّدٍ اَلْعَسْكَرِيَّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَقُولُ: إِنَّمَا اِتَّخَذَ اَللّٰهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِبْرٰاهِيمَ خَلِيلاً لِكَثْرَةِ صَلاَتِهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ .
علل الشرایع ج۱ ص۳۴ ، وسائل الشیعة ج۷ ص۱۹۴ ، البرهان ج۲ ص۱۷۸
