عائشة بنت ابی بکر از جمله شخصیت های بسیار تاثیر گذار بر مکتب مخالفین شیعه می باشد که پرداختن به شخصیت و اقدامات وی کلید حل بسیاری از اختلافات و سوء فهم ها می باشد.
یکی از مواردی که با جست و جو در اخبار و روایات معتبر به دست می آید ، بدرفتاری های مکرر عائشة بنت ابی بکر با پیامبر (ص) می باشد.
به عنوان نمونه :
حدَّثنا یحیى بنُ مَعین، حدَّثنا حجاجُ بنُ محمدٍ، حدَّثنا یونسُ بنُ أبی إسحاقَ، عن أبی إسحاقَ، عن العَیزَار بنِ حُریث عن النعمانِ بنِ بشیر، قال: استأذن أبو بکرِ على النبی -صلى الله علیه وسلم-، فَسمع صوت عائشةَ عالیاً، فلما دخَلَ تناولها لیلطِمَها، وقال: ألا أراکِ تَرْفعَینَ صَوتَکِ على رسولِ الله -صلى الله علیه وسلم-، فجعلَ النبیَّ- صلى الله علیه وسلم - یحجزُهُ، وخرج أبو بکر مُغضَبَاً، فقال النبی -صلى الله علیه وسلم-: حین خرج أبو بکر: "کیف رأیتنی أنقذتُکِ من الرجُلِ؟ " قال: فمکثَ أبو بکرِ أیاماً، ثم استأذَنَ على رسولِ الله -صلى الله علیه وسلم- فوجدَهما قد اصطلحَا، فقال لهما: أدخِلانی فی سِلمکُما کما أدخلتُمانی فی حَرْبِکما، فقال النبیَّ - صلى الله علیه وسلم -: "قد فعلنا، قد فعلنا".
السجستانی الأزدی، ابوداود سلیمان بن الأشعث (متوفاى 275هـ)، سنن أبی داود،ج7، ص 349، ح 4999، المحقق: شعَیب الأرنؤوط - محَمَّد کامِل قره بللی، الناشر: دار الرسالة العالمیة، الطبعة: الأولى، 1430 هـ - 2009 م. [تعلیق شعیب الأرنؤوط : حدیث صحیح]
نعمان بن بشیر می گوید : ابوبکر برای ورود بر پیامبر اجازه خواست و صدای عائشة را شنید که بلند شده است و زمانی که ابوبکر وارد شد عائشة را گرفت تا او را کتک بزند و گفت : می بینم که صدایت را بر رسول الله (ص) بالا می بری ؟! پیامبر (ص) مانع ابوبکر شد و ابوبکر خشمگین از خانه خارج شد.پیامبر (ص) زمانی که ابوبکر خارج شد فرمودند : مرا چگونه دیدی که تو را از این شخص (ابوبکر) نجات دادم ؟ ابوبکر چند روز صبر کرد و سپس برای ورود بر پیامبر اجازه خواست و دید که پیامبر و عائشة آشتی کرده بودند.ابوبکر به آن ها گفت : مرا در آشتی و آرامشتان وارد کنید همانطور که در جنگتان وارد کردید.پیامبر (ص) فرمودند : چنین کردیم.چنین کردیم.
این حدیث در منابع زیر نیز وارد شده و معتبر دانسته شده است :
الشیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل أبو عبد الله (متوفای241هـ)، مسند الإمام أحمد بن حنبل،ج30،ص 341 و 342، ح 18394، المحقق: شعیب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون، إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن الترکی، الناشر: مؤسسة الرسالة، الطبعة: الأولى، 1421 هـ - 2001 م. [تعلیق شعیب الأرنؤوط : إسناده صحیح على شرط مسلم]
الشیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل أبو عبد الله (متوفای241هـ)، مسند الإمام أحمد بن حنبل ،ج 14، ص 159، ح 18307، المحقق: أحمد محمد شاکر، الناشر: دار الحدیث – القاهرة، الطبعة: الأولى، 1416 هـ - 1995 م. [تعلیق المحقق : إسناده صحیح]
النسائی، أحمد بن شعیب أبو عبد الرحمن (متوفای 303 هـ)، خصائص علی ،ص 92،ح 105، تحقیق : أبو إسحاق الحوینی، الناشر : دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة : الأولى، 1405 هـ - 1984 م. [تعلیق أبی إسحاق الحوینی : إسناده صحیح]
النسائی، أحمد بن شعیب أبو عبد الرحمن (متوفای 303 هـ)، خصائص علی ، ص 126، ح 110، تحقیق : أحمد میرین البلوشی، دار النشر : مکتبة المعلا – الکویت، الطبعة : الأولى 1406 هـ . [تعلیق البلوشی : إسناده صحیح]
الشیبانی، ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، فضائل الصحابة، ج1، صص 88 - 90، ح 38 و 39،تحقیق د. وصی الله محمد عباس، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1403هـ – 1983م. [تعلیق وصى الله بن محمد عباس : إسناده صحیح لغیره رجاله ثقات - إسناده حسن]
الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى748 هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج2 ص 171 و ج 10 ص 143، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، محمد نعیم العرقسوسی، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: التاسعة، 1413هـ . [تعلیق شعیب الأرنؤوط : إسناده قوی - إسناده قوی]
الأشقودری الألبانی، أبو عبد الرحمن محمد ناصر الدین (المتوفى: 1420هـ)، سلسلة الأحادیث الصحیحة وشیء من فقهها وفوائدها،ج6، صص 944 - 946، الناشر: مکتبة المعارف للنشر والتوزیع - الریاض، الطبعة: الأولى، جـ 1 - 4: 1415 هـ - 1995 م - جـ 6: 1416 هـ - 1996 م - جـ 7: 1422 هـ - 2002 م. [تعلیق الألبانی : صحیح]
الوادعی ، مقبل بن هادی، الجامع الصحیح مما لیس فی الصحیحین، ج3، صص 299 و 300، الناشر : مکتبة ابن تیمیة - القاهرة / مکتبة العلم - جدة، الطبعة : الأولى، 1416 هـ - 1995 م. [تعلیق الوادعی : حدیث صحیح]
ابن الملک، محمَّدُ بنُ عزِّ الدِّینِ عبدِ اللطیف (المتوفى 854 هـ)، شرح مصابیح السنة للإمام البغوی، ص 263، ح 3799، تحقیق ودراسة: لجنة مختصة من المحققین بإشراف: نور الدین طالب، الناشر: إدارة الثقافة الإسلامیة، الطبعة: الأولى، 1433 هـ - 2012 م. [المؤلف فی المقدمة : أحادیث کل باب تنقسم إلى صحاح وحسان - ما کان فیها من ضعیف أو غریب أشرت إلیه]
الساعاتی، أحمد بن عبد الرحمن بن محمد (المتوفى 1378 هـ)، الفتح الربانی لترتیب مسند الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی ومعه بلوغ الأمانی من أسرار الفتح الربانی،ج 16، ص 233 و 234، الناشر: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة: الثانیة. [تعلیق المؤلف : رجاله کلهم ثقات]
إبن أبی الدنیا القرشی البغدادی، ابوبکر عبد الله بن محمد بن عبید (متوفاى281هـ)، العیال،ج2، ص 759،ح 561، تحقیق : د نجم عبد الرحمن خلف ، ناشر : دار ابن القیم - السعودیة - الدمام ، الطبعة : الأولى ، 1410هـ - 1990م. [تعلیق المحقق : إسناده صحیح]
حوّى، سعید (المتوفى 1409 هـ)، الأساس فی السنة وفقهها - السیرة النبویة،ج3، ص 1297،ح 1170، الناشر: دار السلام للطباعة والنشر والتوزیع والترجمة، الطبعة: الثالثة، 1416 هـ - 1995 م. [تعلیق المؤلف : إسناده حسن]
مجموعة من المختصین ، نضرة النعیم فی مکارم أخلاق الرسول الکریم،ص 2281،ح 18، إشراف : صالح بن عبد الله بن حمید - عبد الرحمن بن محمد بن عبد الرحمن بن ملوح، الناشر : دار الوسیلة ، الطبعة : الأولى، 1418 هـ - 1998 م. [تعلیق المؤلف : سنده صحیح على شرط مسلم]
العازمی، موسى بن راشد، اللؤلؤ المکنون فی سیرة النبی المأمون «دراسة محققة للسیرة النبویة»، ج2، ص 142، تقریظ: الدکتور محمد رواس قلعه جی، الشیخ عثمان الخمیس، الناشر: دار الصمیعی، الطبعة: الأولى، 1434 هـ - 2013 م. [تعلیق المؤلف : بسند صحیح]
أبو عمار ، محمود المصری، الزواج الإسلامی السعید،ص 691، الناشر : مکتبة الصفا، الطبعة : الأولى، 1427 هـ - 2006 م. [تعلیق المؤلف : صحیح]
أبو عمار ، محمود المصری، لیلة فی بیت النبی، ص 589 و 590، الناشر : مکتبة الصفا، الطبعة : الأولى، 1432 هـ - 2011 م. [تعلیق المؤلف : صحیح]
در وبسایت سَلَفی - وهابی «اسلام وب» نیز سند این روایت را حسن دانسته اند.
http://www.islamweb.net/ramadan/index.php?page=ShowFatwa&Option=FatwaId&lang=A&Id=24820
در وبسایت سَلَفی - وهابی «الإسلام سؤال وجواب» نیز این روایت تصحیح شده و گفته اند که بسیاری از محدثین این حدیث را تصحیح کرده اند.
أما الحدیث الأول فقد ثبت فی کتب السنة النبویة عن الصحابی الجلیل النعمان بن بشیر .....
والحدیث فی تخریجه وبیان ألفاظه واختلاف روایاته کلام طویل ، لیس هذا محل ذکره ، وإنما یهمنا هنا الحکم على أصل القصة ، فقد صححها کثیر من المحدثین .....
https://islamqa.info/ar/213366
مجموعه ای از علمای وهابی سعودی نیز این رفتار عائشة را از مصادیق بدرفتاری در حق پیامبر به حساب آورده اند.
وکثیرا ما یحلم رسول الله على زوجاته، ویقابل جفوتهن بصدر رحب، وبشاشة وحب فقد استأذن أبو بکر على النبی فسمع صوت عائشة عالیا .....
الشدی، عادل بن علی و المزید، احمد بن عثمان، جوانب من حیاة نبی الرحمة، ص 46، کرسی المهندس عبد المحسن بن محمد الدریس، الطبعة : الأولى، 1437 هـ - 2016 م.
و چه بسیار رسول الله (ص) بر همسرانش صبر می کند و با بدرفتاری آن ها با سینه ای گشاده و رویی گشاده و محبت رو به رو می شود.ابوبکر برای ورود بر پیامبر اجازه گرفت و صدای عائشة را شنید که بلند است .....
پر واضح است که هر انسان فهیم و صاحب عقلی در می یابد که تند صحبت کردن با پیامبر (ص) و بالا بردن صدا بر ایشان از بدترین بی احترامی ها می باشد و توجیهات کودکانه و غیر معقولی همچون اختلافات بین زن و شوهر نیز عذر بدتر از گناه است ! چرا که در یک طرف پیامبر (ص) قرار دارند که همواره حق با ایشان است و از روی هوا و هوس سخن نمی گویند.
خداوند در قرآن کریم می فرماید :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُکُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ (الحجرات / 2)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، صدایتان را بلندتر از صداى پیامبر مکنید، و همچنانکه بعضى از شما با بعضى دیگر بلند سخن مى‌گویید با او به صداى بلند سخن مگویید، مبادا بى‌آنکه بدانید کرده‌هایتان تباه شود.
عمل عائشة بنت ابی بکر نیز دقیقا مصداق این آیه است.
ممکن است برای برخی این سؤال پیش بیاید که علت بی احترامی و اسائه ی ادب عائشة در حق پیامبر چه بوده است ؟!
با مراجعه به دسته ای دیگر از روایات مشابه که آن را نیز بسیاری از علمای سلفی و اهل تسنن معتبر دانسته اند به پاسخ این سؤال می رسیم.
حَدَّثَنَا أَبُو نُعَیْمٍ، حَدَّثَنَا یُونُسُ، حَدَّثَنَا الْعِیزَارُ بْنُ حُرَیْثٍ، قَالَ: قَالَ النُّعْمَانُ بْنُ بَشِیرٍ، قَالَ: " اسْتَأْذَنَ أَبُو بَکْرٍ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَسَمِعَ صَوْتَ عَائِشَةَ عَالِیًا، وَهِیَ تَقُولُ: وَاللهِ لَقَدْ عَرَفْتُ أَنَّ عَلِیًّا أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ أَبِی ، مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلَاثًا، فَاسْتَأْذَنَ أَبُو بَکْرٍ، فَدَخَلَ، فَأَهْوَى إِلَیْهَا، فَقَالَ: یَا بِنْتَ فُلَانَةَ أَلَا أَسْمَعُکِ تَرْفَعِینَ صَوْتَکِ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ".
الشیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل أبو عبد الله (متوفای241هـ)، مسند الإمام أحمد بن حنبل،ج 30، ص 372 و 373، ح 18421، المحقق: شعیب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون، إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن الترکی، الناشر: مؤسسة الرسالة، الطبعة: الأولى، 1421 هـ - 2001 م. [تعلیق شعیب الأرنؤوط : حدیث صحیح]
نعمان بن بشیر می گوید : ابوبکر برای ورود بر پیامبر اجازه خواست و صدای عائشة را شنید که بلند شده است در حالی که می گفت : به خدا قسم فهمیدم که علی در نزد تو از پدرم محبوب تر است و دو یا سه مرتبه این را گفت.ابوبکر اجازه گرفت و داخل شد و به سمت عائشة رفت و گفت : ای دختر فلانه ، نشنوم که صدایت را بر رسول الله (ص) بالا می بری.
نکته : در برخی از متون این روایت آمده است که عائشة گفت : «لقد عرفت أن علیا وفاطمة أحب إلیک منی ومن أبی مرتین أو ثلاثا» (فهمیدم که علی و فاطمه در نزد تو از من و پدرم محبوب تر هستند)
طبیعتا این اختلاف که در طریقی اصلا علت اسائه ی ادب و بی احترامی عائشة نسبت به پیامبر (ص) نیامده و در طریق دیگر هم با اختلاف آمده نشان دهنده ی تلاش زیاد مخالفین برای پنهان نگه داشتن این حقیقت یعنی جایگاه امیر المؤمنین و حضرت فاطمة سلام الله علیهما در نزد پیامبر (ص) می باشد.
منابع دیگری که این روایت را نقل کرده و آن را معتبر دانسته اند از این قرار است :
الشیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل أبو عبد الله (متوفای241هـ)، مسند الإمام أحمد بن حنبل ،ج 14، ص 169، ح 18333، المحقق: أحمد محمد شاکر، الناشر: دار الحدیث – القاهرة، الطبعة: الأولى، 1416 هـ - 1995 م. [تعلیق المحقق : إسناده صحیح]
الطحاوی الحنفی، ابوجعفر أحمد بن محمد بن سلامة (متوفاى321هـ)، شرح مشکل الآثار، ج 13، ص 334، ح 5309، تحقیق شعیب الأرنؤوط، ناشر: مؤسسة الرسالة - لبنان/ بیروت، الطبعة: الأولى، 1408هـ - 1987م. [تعلیق شعیب الأرنؤوط : إسناده حسن]
العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر ابوالفضل (المتوفى 852 هـ)، فتح الباری شرح صحیح البخاری،ج8، ص 348، تعلیقات وهمة : عبد الرحمن بن ناصر البراک، إعتنى به : أبو قتیبة نظر محمد الفاریابی، الناشر: دار طیبة، الطبعة : الأولى، 1426 هـ - 2005 م. [تعلیق المؤلف : بسند صحیح]
الهیثمی، ابوالحسن علی بن أبی بکر (متوفاى807 هـ)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج9، ص 126 و 127 و ص 201 و 202، المحقق: حسام الدین القدسی، ناشر: مکتبة القدسی - القاهرة، عام النشر: 1414 هـ، 1994 م. [تعلیق المؤلف : رواه البزار ورجاله رجال الصحیح - رواه أحمد ورجاله رجال الصحیح]
المناوی، محمد عبد الرؤوف بن علی بن زین العابدین (المتوفی 1031هـ)، سیدة نساء أهل الجنة فاطمة الزهراء أو اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب، ص 29، تحقیق: عبد اللطیف عاشور، الناشر : مکتبة القرآن - القاهرة. [تعلیق المؤلف : رواه الإمام أحمد ورجاله رجال الصحیح]
الشوکانی، محمد بن علی (المتوفی1250 هـ)، در السحابة فی مناقب القرابة والصحابة،ص 278، ح 25، تحقیق : حسین بن عبد الله العمری، الناشر : دار الفکر - دمشق، الطبعة : الأولى، 1404 هـ - 1984 م. [أخرج أحمد بإسناد رجاله رجال الصحیح]
الشعراوی، محمد متولی (المتوفى: 1418هـ)، فقه المرأة المسلمة ، ص 72، الناشر : المکتبة التوفیقیة - القاهرة. [تعلیق المؤلف : حدیث صحیح]
نکته ی جالب آن است که شیخ محمد متولی الشعراوی - عالم مشهور اهل سنت - قبل از نقل روایت ، اینگونه عنوان می زند :
(8) تحمل أذاها والصبر علیها .....
الشعراوی، محمد متولی (المتوفى: 1418هـ)، فقه المرأة المسلمة ، ص 72، الناشر : المکتبة التوفیقیة - القاهرة.
(8) تحمل اذیت عائشة و صبر بر او .....
یعنی به تصریح شیخ محمد متولی الشعراوی عائشة پیامبر را اذیت کرده است و طبیعتا این نوع بالا بردن صدا نسبت به پیامبر و حسادت به امیر المؤمنین سلام الله علیه (و حضرت فاطمه سلام الله علیها) از اصلی ترین مصادیق اذیت پیامبر (ص) می باشد.
خداوند در قرآن کریم می فرماید :
وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ (التوبة / 61)
و کسانى که پیامبر خدا را آزار مى‌رسانند، عذابى پر درد [در پیش] خواهند داشت.
إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا (الأحزاب / 57)
بى‌گمان، کسانى که خدا و پیامبر او را آزار مى‌رسانند، خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابى خفت‌آور آماده ساخته است.
نتایج بحث :
1) عائشة بنت ابی بکر صدای خود را بر پیامبر (ص) بلند کرده است و این عین بی احترامی به پیامبر (ص) و اسائه ی ادب به ایشان است.
از این رو عائشة بنت ابی بکر از مصادیق آیه ی دوم سوره ی حجرات می باشد.
2) عائشة بر اساس این روایت و به اعتراف علمای مخالفین با پیامبر بدرفتاری کرده و موجب اذیت ایشان شده است.
از این رو عائشة بنت ابی بکر از مصادیق آیه ی 61 سوره ی توبه و آیه ی 57 سوره ی احزاب می باشد.
3) عائشة قسم جلاله خورده است که امیر المؤمنین سلام الله علیه (و همچنین حضرت فاطمه طبق برخی از متون) در نزد پیامبر (ص) محبوب تر از ابوبکر (و عائشة طبق برخی از متون) می باشند.
4) عائشة به جایگاه امیر المؤمنین (ع) (و حضرت فاطمه سلام الله علیها طبق برخی از متون) حسادت کرده است.
در بسیاری از روایات حسد سرزنش شده و ریشه ی بسیاری از آفات دانسته شده است.
