از آياتي که خداوند متعال در آن ها به آفرينش انسان اشاره مي کند، و آن را نشانه اي از عظمت و خلاقيت خود مي شمارد، آيه بيستم سوره روم و در اين آيه به آفرينش و مواد اوليه انسان نخستين که مهم ترين نعمت و موهبت الهي به انسان است، توجه داده شده است. چنانکه مي فرمايد:
« وَ مِن آياتِهِ ان خَلَقَکُم مِن تُرابٍ ثُمَّ اِذا انتُم بَشَرٌ تَنتَشِروُن »
"يکي از نشانه هاي او اين است که شما را از خاک آفريد و سپس شما انسان هايي شديد که در روي زمين پراکنده گشتيد ."
چرا از ميان اين همه مخلوقات جهان هستي، خداوند متعال آفرينش انسان را که جزئي از مخلوقات است، نشانه اي از قدرت خلقت خود به حساب مي آورد ؟
زيرا که ديباچه هر کتابي خلاصه و فشرده مطالبي است که در آن کتاب نوشته شده است . و ديباچه کتاب آفرينش، انسان است که در هر جمله و صفحه آن کتاب، علوم و فنوني نهفته است و هر کدام از آن صفحات، دانش و تخصص مخصوص به خود را مي طلبد . مثلا علم طب انسان را از نظر جسم و تن مورد بررسي قرار مي دهند . و روانشاسي از جهت روان، و فقه از نظر احکام و ...
شگفتيهاي آفرينش انسان
از اميرالمومنين علي عليه السلام نقل شده است که فرمود :
وَ فيک انطويَ العالَمُ الاکبَر اتَزعَمُ انَّک جِرمٌ صَغيرٌ
بِاحرُفه تَظهَرُ المُضمَرُ انتَ الکتابُ المُبينُ الّذي
«اي بشر آيا خيال مي کني که به ظاهر جسم کوچکي هستي، در صورتي که در وجود تو جهاني پر از رمز و راز نهفته است .»
" تو يک کتاب آشکاري هستي که هر يک از حروف و کلمات آن کتاب آشکار کننده نهان خلقت بزرگ است ."
واقعاً انسان چه مخلوق عجيبي است که ابعاد گوناگون آن هنوز براي بشر ناشناخته است . چنانکه علي عليه السلام مي فرمايد:"مَن عرَفَ نَفسَهُ فَقَد عرفَ رَبَّهُ " هرکس خودش را بشناسد، خداي خود را شناخته است .
انساني که کرات مختلف و درياها و خشکي ها را تسخير کرده و با پيشرفت سريع علمي خود، دنيا را مانند يک دهکده کوچک قرار داده، و در يک زمان خيلي کوتاه ازتمام گيتي باخبر مي شود و اطلاعات علمي خود را در اختيار ديگران مي گذارد و اطلاعات ديگران را بلافاصله دريافت مي کند؛ چگونه از خاکي آفريده مي شود که يک ماده بي حرکت و خاموش است؟ چه نيرويي غير از خالق توانا مي تواند از خاک تيره، انسان متمدن و سراسر نور و لطافت و زيبايي بيافريند و هوش و ذکاوتي به او عطا کند که دنيا را به استخدام خود درآورد؟
آيه ي ياد شده به دو نمونه از قدرت خلاقيت خداوند متعال اشاره مي کند :
1- آفرينش انسان از خاک ممکن است اشاره به خلقت اوليه انسان که مخلوطي از آب و خاک، آن هم از انواع مختلف خاکهاي تيره، قرمز، سبز، سخت، نرم، خشن، ملايم و سخت و ... باشد .
با اشاره به نطفه و غذاي انسان است که باز از خاک به صورت ميوه جات و سبزيجات و ... به دست مي آيد و با آن غذاها سلول به وجود مي آيد و از آن سلول ها نطفه ساخته مي شود و از نطفه؛ انسان .
دکتر «الکسيس کارل» مي گويد:
« عناصر تشکيل دهنده نطفه انسان ابتدا از فرآورده هاي خاکي مانند: آهن، مس، کلسيم، يد و ... تهيه مي شود که زمين آن ها را به صورت ميوه ها و سبزيها در مي آورد و گياهان در بدن دام ها به لبنيات و گوشت تبديل مي شوند و بدن انسان با استفاده از آن ها نطفه و اسپرم را مي سازد .»
2- در مواردي به کار مي رود که کاري يک مرتبه انجام گيرد يعني خداوند قدرت انتشار و توليد مثل به انسان عطا کرد و در مدت کوتاهي نسل بشر زياد شد. که اگر زمينه توليد مثل و توالد و تناسل را در نهاد انسان قرار نمي داد، امکان نداشت نسل بشر رو به افزايش بگذارد .
آفرينش بي سابقه
مي دانيم که هر سازنده و پديدآورنده اي ابزار و ماده اوليه مي خواهد اما خداوند متعال همه موجودات از جمله انسان را بدون سابقه و ابزار و ماده اوليه آفريد :
« اِبتداعَ ما خلقَ بِلا مِثالٍ سَبَقَ و لا تَعَبٍ و لا نَصَبٍ و کُلَ صانِعِ شَي ءٍ فَمن شَي ءٍ صَنَعَ ما خَلَق »
خدا هرچه آفريده، ابتکاري و بدون سابقه بوده، نقشه اي از پيش در ميان نبوده و رنج و تلاشي تحمل نکرده، هر سازنده اي مايه و مواد اوليه اي مي خواهد که از آن چيزي بسازد؛ ولي خدا بي مايه و مواد اوليه همه چيز را آفريد »
خداوند متعال در مورد خلقت اوليه انسان در آيات متعددي با لفظ "تراب" و "طين" تعبير آورده و بيان فرموده است که انسان را ابتداءً از خاک آفريده است .
چنانکه در اين باره جريان حضرت عيسي عليه السلام را با آدم عليه السلام که کاملاً مستقل، و از خاک به وجود آورده، مقايسه مي کند و مي فرمايد : " اِنَّ مَثَلَ عيسي عِندَاللهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تراب " اين آيه تصريح دارد بر اين که حضرت آدم عليه السلام مستقلاً از خاک گرفته شده زيرا که قرآن براي آدم نه پدري قايل است و نه مادري . و تبدّل انسان از موجودات ديگر را نفي مي کند و مي فرمايد : " بداُ خَلقَ الاِنسانِ مِن طين..." " ...خداوند انسان را ابتداء از خاک آفريد " "حالا خاک چه مراحلي را پشت سرگذاشته، در آيات متعدد متذکر مي شود مانند : سوره هاي سجده /7 - مومنون /12- حجر/26- الرحمان/14 که حاکي از مراحل خاک، گل و لاي، گِل خشکيده (مانند سفال)، گِل چسبنده و ... است .