فرار خلفای سه گانه از جنگ احد

(زمان خواندن: 6 - 12 دقیقه)

مذمت و نکوهش فرار از جنگ
(یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا لَقیتُمُ الَّذینَ کفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ؛ وَ مَنْ یوَلِّهِمْ یوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیزاً إِلى‏ فِئَهٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ). انفال۸، آیه۱۵ و آیه۱۶
اى کسانى که ایمان آورده‏اید، هنگامى که با کافران رو به رو شدید در حالى که انبوه لشکرشان به سوى شما پیش مى‏آیند (یا شما به سوى آنها پیش مى‏روید) پشت به آنها نکنید (و پا به فرار نگذارید).
و هر که در آن روز به آنها پشت کند، مگر آنکه در جستجوى طرفى دیگر براى ادامه نبرد (عقب‌نشینى تاکتیکى براى حمله) یا انتخاب محلى براى پیوستن به گروهى (همرزم) باشد حتما خشم خدا را همراه خود ساخته و پناهگاه او جهنم است و آن بد جاى بازگشتى است.
روایات بسیارى نیز در منابع روایى اهل تسنن در حرمت فرار از جنگ وارد شده است که به یک روایت اشاره مى‌کنیم:
محمد بن اسماعیل بخارى در صحیحش مى‌نویسد: عن أبی هُرَیرَهَ رضی الله عنه عن النبی صلى الله علیه وسلم قال: اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ، قالوا: یا رَسُولَ اللَّهِ وما هُنَّ؟ قال: الشِّرْک بِاللَّهِ وَ السِّحْرُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ التی حَرَّمَ الله إلا بِالْحَقِّ وَ أَکلُ الرِّبَا وَ أَکلُ مَالِ الْیتِیمِ وَ التَّوَلِّی یوم الزَّحْفِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ الْغَافِلاتِ.
البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای۲۵۶ق)، صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۰۱۷، ح ۲۶۱۵، کتاب الوصایا، ب ۲۳، و ج ۶، ص ۲۵۱۵، ح ۶۴۶۵، تحقیق د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، الیمامه ـ بیروت، الطبعه: الثالثه، ۱۴۰۷ – ۱۹۸۷/ النیسابوری، مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری (متوفای۲۶۱هـ)، صحیح مسلم، ج ۱، ص ۹۲، ح۸۹، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار إحیاء التراث العربی ـ بیروت.
ابوهریره از رسول خدا (ص) نقل مى‌کند فرمود: از هفت چیز که سبب ورود و بقاء در آتش مى‌شود بپرهیزید. سؤال شد این هفت چیز کدامند؟ فرمود: شرک به خداوند، کشتن انسانى که خداوند ریختن خونش را حرام کرده است؛ مگر در صورت جرم باعث قتل، خوردن ربا و مال یتیم، فرار از جبهه جنگ و تهمت به زنان مؤمن که دامن آنان از آلودگى پاک است.
________________________________________
اعتراف ابوبکر به فرار در جنگ احد
۶ – حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ، حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُبَارَک، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ یحْیى بْنِ طَلْحَهَ بْنِ عُبَیدِ اللَّهِ، قَالَ: أَخْبَرَنِی عِیسَى بْنُ طَلْحَهَ، عَنْ أُمِّ الْمُؤْمِنِینَ [ص:۹] عَائِشَهَ رَضِی اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: کانَ أَبُو بَکرٍ رَضِی اللَّهُ عَنْهُ إِذَا ذَکرَ یوْمَ أُحُدٍ بَکى، ثُمَّ قَالَ: ذَاک کلُّهُ یوْمُ طَلْحَهَ، ثُمَّ أَنْشَأَ یحَدِّثُ، قَالَ: کنْتُ أَوَّلَ مَنْ فَاءَ یوْمَ أُحُدٍ فَرَأَیتُ رَجُلًا یقَاتِلُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ دُونَهُ، وَأُرَاهُ قَالَ: یحْمِیهِ، قَالَ: فَقُلْتُ: کنْ طَلْحَهَ حَیثُ فَاتَنِی مَا فَاتَنِی، فَقُلْتُ: یکونُ رَجُلًا مِنْ قَوْمِی أَحَبَّ إِلَی وَبَینِی وَبَینَ الْمَشْرِقِ رَجُلٌ لَا أَعْرِفُهُ، وَأَنَا أَقْرَبُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ مِنْهُ، وَهُوَ یخْطَفُ الْمَشْی خَطْفًا لَا أَخْطَفُهُ، فَإِذَا هُوَ أَبُو عُبَیدَهَ بْنُ الْجَرَّاحِ، فَانْتَهَینَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ وَقَدْ کسِرَتْ رَبَاعِیتُهُ، وَشُجَّ فِی وَجْهِهِ وَقَدْ دَخَلَ فِی وَجْنَتَیهِ حَلْقَتَانِ مِنْ حِلَقِ الْمِغْفَرِ.
الطیالسی البصری، سلیمان بن داود أبو داود الفارسی (متوفای۲۰۴هـ)، مسند أبی داود الطیالسی، ج ۱، ص ۳، ناشر: دار المعرفه ـ بیروت
عائشه مى‌گوید: ابوبکر هرگاه یاد روز اُحُد مى‌افتاد،‌ گریه مى‌کرد و مى‌گفت: آن روز، روز طلحه بود. سپس گفت: نخستین کسى که در آن روز (پس از فرار) بازگشت، من بودم، رسول خدا را دیدم که با یکى از کفار مى‌جنگید، به طلحه گفتم: همان جایى که هستى باش که من چیزهایى را از دست داده‌ام، مردى از خویشان من است که عزیزتر است از تمام آنچه بین مشرق و مغرب است. و من به رسول خدا نزدیک‌تر بودم، کسى را که نمى‌شناختم به طرف رسول خدا آمد، هنگامى که نزدیک شد دیدم ابوعبیده جراح است، خودمان را به پیامبر رساندیم، دیدم دندان‌هاى جلوى آن حضرت شکسته شده و صورتش شکافته و دو حلقه از حلقه‌هاى زره در صورتش فرو رفته بود.
حاکم نیشابورى پس از نقل این روایت مى‌گوید: هذا حدیث صحیح على شرط الشیخین و لم یخرجاه. (النیسابوری، محمد بن عبدالله أبو عبدالله الحاکم (متوفای۴۰۵ هـ)، المستدرک على الصحیحین، ج ۳، ص ۲۹۸، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، ناشر: دار الکتب العلمیه ـ بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۱هـ ـ ۱۹۹۰م
________________________________________
اعتراف عمر به فرار از جنگ احد
خلیفه دوم در زمان خلافتش، خطبه‌اى خوانده و در این خطبه اعتراف کرده است که یکى از فرارکنندگان از جنگ بوده است. محمد بن جریر طبرى در تفسیرش مى‌نویسد:
۸۰۹۸- حدثنا أبو هشام الرفاعی قال، حدثنا أبو بکر بن عیاش قال، حدثنا عاصم بن کلیب، عن أبیه قال: خطب عمر یوم الجمعه فقرأ “آل عمران”، وکان یعجبه إذا خطب أن یقرأها، فلما انتهى إلى قوله:”إنّ الذین تولوا منکم یوم التقى الجمعان”، قال: لما کان یوم أحد هزمناهم، ففررتُ حتى صعدت الجبل، فلقد رأیتنی أنزو کأننی أرْوَى، والناس یقولون:”قُتل محمد”! فقلت: لا أجد أحدًا یقول:”قتل محمد”، إلا قتلته!. حتى اجتمعنا على الجبل، فنزلت:”إن الذین تولوا منکم یوم التقى الجمعان”.
الطبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، ج ۷، ص ۳۲۷،الکتاب: جامع البیان فی تأویل القرآن / السیوطی، الحافظ جلال الدین، جامع الاحادیث (الجامع الصغیر وزوائده والجامع الکبیر)، ج ۱۴، ص ۵۲۹
عمر در روز جمعه هنگام خطبه‌خواندن، سوره آل‌عمران را مى‌خواند تا رسید به این آیه: «آنان که روز برخورد دو لشکر به شما پشت کرده و گریختند»، سپس گفت: روز اُحُد پس از آن که شکست خوردیم، من فرار کردم و از کوه بالا مى‌رفتم به‌طورى که احساس کردم که همانند بز کوهى پرش و خیزش دارم و به شدت تشنه شده بودم، شنیدم مردى مى‌گفت: محمد کشته شد، ‌‌گفتم: هرکس بگوید محمد کشته شد، او را مى‌کشم، به کوه پناه آورده و همه بالاى کوه جمع شدیم، در این هنگام بود که این آیه نازل شد.
فخر رازى از بزرگترین عالمان اهل سنت مى‌نویسد:
وَ مِنَ الْمُنْهَزِمِینَ عُمَرُ، إِلَّا أَنَّهُ لَمْ یکنْ فِی أَوَائِلِ الْمُنْهَزِمِینَ وَ لَمْ یبْعُدْ، بَلْ ثَبَتَ عَلَى الْجَبَلِ إِلَى أَنْ صَعِدَ النَّبِی صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ.
أبو عبد الله محمد بن عمر بن الحسن بن الحسین التیمی الرازی الملقب بفخر الدین الرازی خطیب الری (المتوفى: ۶۰۶هـ)، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، ج ۹، ص ۳۹۸، الناشر: دار إحیاء التراث العربی ـ بیروت،الطبعه: الثالثه ـ ۱۴۲۰ هـ.
از فراریان صحنه جنگ، عمر بود؛ البته جزو نخستین فراریان نبود، بالاى کوه ماند تا پیامبر هم به آن‌ها پیوست.
اعترافی دیگر از عمر
آورده‌اند در دوران خلافتِ عمر، زنى مراجعه کرد و از بُردهاى بیت‌المال خواست که نزد وى بود. همزمان، یکى از دختران عمر نیز وارد شد و از بُردهاى بیت‌المال خواست. عمر به درخواست آن زن جواب مثبت داد؛ ولى خواسته دختر خویش را رد کرد.
اطرافیان عمر تعجّب و اعتراض کردند که دختر تو نیز در این بیت‌المال داراى سهم است. چرا او را مأیوس کردى؟ عمر به اعتراض آنها چنین پاسخ داد: «إنَّ أبا هذِهِ ثَبَتَ یَوْمَ اُُحُد وأبا هذِهِ فَرَّ یَومَ اُحُد وَلَمْ یَثْبُتْ.
شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج۱۵، ص۳۲.
[آن زن بر دختر من ترجیح و امتیاز دارد؛] زیرا پدر او در جنگ اُحد فرار نکرد و استقامت ورزید؛ ولى پدر دختر من فرار کرد و پایدار نماند.
________________________________________
فرار عثمان از صحنه جنگ احد
ابن عبد البرّ از عالمان بزرگ اهل تسنن مى‌نویسد:
(۱۸۲۶) عقبه بْن عثمان بن خلده بن مخلد بن عامر بْن زریق الأَنْصَارِی الزرقی، شهد بدرا هُوَ و أخوه أَبُو عباده، و سعد بْن عُثْمَان. قَالَ ابْن إِسْحَاق: و قد کانَ الناس انهزموا عَنْ رسول الله صلى الله علیه و سلم- یعنی یوْم أحد- حَتَّى انتهى بعضهم إِلَى المنقى دون الأعوص، و فرّ عُثْمَان بْن عَفَّان، و عقبه بن عثمان، و سعد بْن عُثْمَان- أخوان من الأنصار- حَتَّى بلغوا الجبل مما یلی الأعوص، فأقاموا بِهِ ثلاثا، ثُمَّ رجعوا إِلَى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ، فزعموا أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ قَالَ [لهم] لقد ذهبتم بها عریضهً.
الاستیعاب فی معرفه الأصحاب، ج ۳، ص ۱۰۷۴،المؤلف: أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر بن عاصم النمری القرطبی (المتوفى: ۴۶۳هـ)، المحقق: علی محمد البجاوی، الناشر: دار الجیل، بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۲ هـ – ۱۹۹۲ م.
عثمان بن عفان و دو نفر از انصار به نام‌هاى عقبه بن عثمان و سعد بن عثمان و افرادى از بنى زریق گریختند تا به کوه جلعب در اطراف مدینه رسیدند و سه شبانه روز در آنجا ماندند، سپس نزد پیامبر (ص) بازگشتند.
فخر رازى در تفسیرش مى‌نویسد:
وَ مِنْهُمْ[المنهزمین]أَیضًا عُثْمَانُ انْهَزَمَ مَعَ رَجُلَینِ مِنَ الْأَنْصَارِ یقَالُ لَهُمَا سَعْدٌ وَعُقْبَهُ، انْهَزَمُوا حَتَّى بَلَغُوا مَوْضِعًا بَعِیدًا ثُمَّ رَجَعُوا بَعْدَ ثَلَاثَهِ أَیامٍ فَقَالَ لَهُمُ النَّبِی صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ «لَقَدْ ذَهَبْتُمْ فِیهَا عَرِیضَهً»
أبو عبد الله محمد بن عمر بن الحسن بن الحسین التیمی الرازی الملقب بفخر الدین الرازی خطیب الری (المتوفى: ۶۰۶هـ)، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، ج ۹، ص ۳۹۸،الناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت،الطبعه: الثالثه – ۱۴۲۰ هـ
عثمان بن عفان، عقبه بن عثمان و سعد بن عثمان (دو نفر از انصار) آن قدر گریختند که به کوه جلعب (کوهى در اطراف مدینه از طرف اعوض) رسیدند و سه روز در آنجا ماندند و سپس بازگشتند. رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم به آن‌ها فرمود: به چه سر زمین دورى رفته بودید!
________________________________________
نتیجه‌گیری
همانطور که مشاهده کردید در تاریخ با دلایل بسیار فرار خلفای سه‌گانه از جنگ احد ثبت گردیده است. سئوال اینجاست که چه افتخاری بالاتر از شهادت برای اسلام و در رکاب شخص رسول الله (ص) که آقایان از این افتخار فرار کردند!! مگر نمی‌دانستند که بهشت در انتظار آنان است؟! اگر کوچک‌ترین اعتقادی به اسلام و رسول الله (ص) داشتند نباید فرار می‌کردند.مگر خونشان از بقیه شهدا رنگین‌تر بود؟!

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page