سوالي كه در طول تاریخ ذهن خیلی ها رو درگیر خود کرده و تبدیل به چالش ذهنی برای بعضی شده این است که :  مگر خداوند در قران نفرموده :
ادعونی استجب لکم ( سوره غافر: 60 )
بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را
پس چرا هر چی دعا می کنیم ، به استجابت نمی رسد ؟

جواب سوال روشن است :
باید به این نکته دقت داشته باشیم  : دعا واعلام نیاز به خداوند توسط انسان نیازمند برای اینکه به حاجت خود برسد ، شرط لازم است ؛ ولی شرط کافی نیست .
توضیح مطلب اینکه :
خداوند متعال می فرماید : اگر شما نیاز و حاجتی دارید باید از خداوند این حاجت را بخواهید . اگر از خداوند طلب نکنید ، یعنی نیازی ندارید . پس طلب شرط لازم برای رسیدن به حاجت است .
اما این به این معنی نیست که اعلام نیاز به خداوند برای رسیدن به حاجت ، کافی  وعلت تامه باشد ؛ بلکه شرایط دیگری نیز از طرف خداوند مطرح می شود که باید به انها هم عمل نمود .  
در علوم انسانی باید به این مطلب دقت داشت که باید به ایات و روایت مانند یک مجموعه نگاه کرد و با تسلط به تمام ایات و روایات می توان حکم صادر نمود .
خداوند در سوره بقره می فرماید :
أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ سوره بقره : 85
چرا به برخی از احکام ایمان آورده و به بعضی کافر می‌شوید؟
در مساله ما نیز اینگونه است . اجابت دعا به غیر از دعا که شرط لازم اجابت است ، مقدمات دیگری دارد که خداوند در قران به ان اشاره فرموده است .
با مراجعه به کتب روایی متوجه می شویم که همین سوال مورد نظر ما را بارها از معصومین علیهم السلام پرسیده اند و جواب های مختلفی گرفته اند .
با مطالعه و بررسی روایات می توان به بعضی از مقدمات اجابت دعا رسید :
 
1 - جميل بن دُرّاج نقل کرده: شخصی از امام صادق-علیه السلام- پرسید: فدایت گردم! خدای متعال می فرماید: أدْعُونِي أسْتَجِبْ لَكُمْ ؛ ولی ما دعا می کنیم و اجابت نمی شود؟
امام فرمودند : زيرا شما به عهد و پيمان خدا وفا نمى كنيد . خداوند مى فرمايد : «به عهد من وفا كنيد به عهد شما وفا مى كنم» . به خدا قسم اگر به عهدتان با خدا وفا مى كرديد، خداوند به عهدش با شما وفا مى كرد .
عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ :
 قَالَ لَهُ رَجُلٌ: جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ اَللَّهَ يَقُولُ: «اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» سورة الغافر : 60
 وَ إِنَّا نَدْعُو فَلاَ يُسْتَجَابُ لَنَا؟
 قَالَ: لِأَنَّكُمْ لاَ تُوفُونَ لِلَّهِ بِعَهْدِهِ
 وَ إِنَّ اَللَّهَ يَقُولُ: «أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ»سورة البقرة : 40
 وَ اَللَّهِ لَوْ وَفَيْتُمْ لِلَّهِ لَوَفَى لَكُمْ.
تفسير القمی  ج۱ ص۴۶
بحار الأنوار  ج۹۰ ص۳۶۸

در مورد عهدی که در ایه مورد استشهاد امام علیه السلام ذکر شده است مرحوم طیب اصفهانی در تفسیر شریف اطیب البیان چنین می نویسد :
مراد از «عهد» كه در آيه شريفه است، ممكن است عهد و ميثاق خداوند با جميع اولاد آدم باشد، چنانچه در آيات قرآنى است، مانند آيه (أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَنِي آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ * وَأَنِ اعْبُدُونِي هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ)
( آيا قرارداد نكردم با شما وعهد و ميثاق نگرفتم اى پسران آدم اينكه عبادت و اطاعت نكنيد شيطان را محققاً او از براى شما دشمنى است آشكارا و واضح واينكه عبادت كنيد مرا، اين است راه راست. سوره يس : آيه 60ـ61.)

 و آيه شريفه (أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى)
( آيا نيستم پروردگار شما! گفتند: بلى شهادت مى دهيم.سوره اعراف: آيه 172).
و ممكن است عهد و ميثاقى باشد كه در همين سوره پس از چند آيه ديگر مى فرمايد:
(وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاّ اللهَ وَبِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَذِي الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكِينِ وَقُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً وَأَقِيمُوا الصَّلوةَ وَآتُوا الزَّكوةَ)
( و ياد كن زمانى را كه از بنى اسرائيل پيمان گرفتيم كه جز خدا را عبادت نكنيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و به خويشاوندان و يتيمان و مستمندان احسان نماييد و با مردم به خوبى سخن بگوييد و نماز را بپا داريد و زكات را بدهيد.سوره بقره: آيه 83).
و ممكن است عهد و ميثاقى كه همه انبيا از امت هاى خود بر تصديق به نبوت حضرت خاتم و امامت اوصياى او گرفتند; چنانچه مفاد بسيارى از اخبار است كه در كافى شريف ذكر شده
(ر. ك: كافى: ج1، ص 441، ح6 ونيز ج2، ص8، ح1 و2 وص 10، ح1 وبحار الأنوار: ج64، ص114)،
 و فى الجمله از آيات شريفه قرآن نيز استفاده مى شود، مانند آيه (وَإِذْ أَخَذَ اللهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتاب وَحِكْمَة ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ)
( سوره آل عمران : آيه 81)
(و ياد كن زمانى را كه خدا ميثاق پيغمبران را گرفت كه آن كتاب و حكمت كه شما را دادم و سپس پيغمبرى آيد و تصديق كند آنچه را كه با شماست به او ايمان آريد و او را يارى كنيد).
اطیب البیان فی تفسیر القران چاپ موسسه جهانی سبطین علیهماالسلام : ج 2 ص 342

2 - امام موسى كاظم عليه السّلام مى‌فرمايند:
گروهى به امام صادق عليه السّلام عرض كردند:ما دعا مى‌كنيم،امّا مستجاب نمى‌شود.
آن حضرت فرمودند:به خاطر اين است كه شما كسى را مى‌خوانيد كه او را نمى‌شناسيد.

حَدَّثَنَا عَيَّاشُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ اَلْكَحَّالُ مَوْلَى زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ قَوْمٌ لِلصَّادِقِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ نَدْعُو فَلاَ يُسْتَجَابُ لَنَا قَالَ لِأَنَّكُمْ تَدْعُونَ مَنْ لاَ تَعْرِفُونَهُ .
التوحيد  ج۱ ص۲۸۸
الوافي  ج۱ ص۳۴۰

3 - از امام صادق-علیه السلام- نیز آمده :
خدا دعاى كسى را كه قلبش متوجه او نيست، اجابت نمی کند. پس هرگاه خواستى دعا كنى، با تمام قلبت به او روى بياور؛ آن گاه يقين به اجابتش داشته باش
 إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ فَإِذَا دَعَوْتَ فَاقْبَلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجَابَة؛
 كليني، الكافى، ج ۲، ص ۳۴۲؛ ابن فهد حلي، عدة الداعي، ص ۱۳۸

4 – ازامام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود :
  مردى از بنى اسرائيل براى اينكه خدا به او پسرى دهد، سه سال دعا مى كرد. وقتى ديد خداى تعالى اجابت نمى كند، عرضه داشت: خدايا! آيا من از تو دورم كه سخن مرا نمى شنوى يا من به تو نزديكم و تو مى شنوى، ولى اجابت نمى كنى؟
 كسى در خواب به او گفت: تو سه سال خدا را با زبانى فحّاش و دلى گناهكار و قلبى سركش و نيتى آلوده مى خواندى!
از فحش دست بردار و دل را پاك و نيتت را درست كن، [آن گاه دعا نما].
او يك سال طبق دستور عمل کرد و خدا به او پسرى داد.

كَانَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ يَدْعُو اللَّهَ تَعَالَى أنْ يَرْزُقَهُ غُلَاماً ثَلَاثَ سِنِينَ فَلَمَّا رَأى أنَّ اللَّهَ لَا يُجِيبُهُ قَالَ يَا رَبِّ أ بَعِيدٌ أنَا مِنْكَ فَلَا تَسْمَعُنِي أمْ قَرِيبٌ فَلَا تُجِيبُنِي فَأتَاهُ آتٍ فِي مَنَامِهِ قَالَ إِنَّكَ تَدْعُو اللَّهَ مُنْذُ ثَلَاثِ سِنِينَ بِلِسَانٍ بَذِيٍّ وَقَلْبٍ عَاتٍ غَيْرِ نَقِيٍّ وَنِيَّةٍ غَيْرِ صَافِيَةٍ [صَادِقَةٍ] فَاقْلَعْ عَنْ بَذَائِكَ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ قَلْبُكَ وَلْتَحْسُنْ نِيَّتُكَ فَفَعَلَ الرَّجُلُ ذَلِكَ عَاماً فَوُلِدَ لَهُ غُلَامٌ؛
ابن فهد حلی، عدة الداعي، ص 139

نوشتن دیدگاه