ابن خلدون می‌نویسد:
تنوع علوم بسيار است. دانشمند وحكيم در بين انسانها وامتها فراوانند.
آنچه ازعلوم گذشتگان بما نرسيده بيشتر از آن چيزهايي است که بدست ما رسيده است.
فأين علوم الفرس الّتي أمر عمر رضي الله عنه بمحوها عند الفتح
کجاست آن علوم ايرانيان که عمربن‌خطاب به هنگام فتح ايران دستور به از بين بردن آنها داد؟![۱]
همچنین ابن خلدون نقل می‌کند:
وقتي كه ايران فتح شد کتاب‌هاي فراواني درآنجا وجود داشت.
سعد بن أبي وقاص به عمر نامه نوشت واجازه خواست که اين کتابها وعلوم ايرانيان را بمسلمانان انتقال دهد.
عمر در جواب نامه نوشت:
همه کتابها را در آب بينداز چه اين‌كه اگر در آن کتابها هدايتي باشد خداما را هدايت کرده واگر در آنها گمراهي باشد خداما را کفايت است.
تمام کتابها به دستور عمر در آب ريخته شد يا سوزانده شد وعلوم ايرانيان از بين رفت وبدست ما نرسيد [۲]
أنّ المسلمين لمّا افتتحوا بلاد فارس، وأصابوا من كتبهم وصحائف علومهم ممّا لا يأخذه الحصر ولمّا فتحت أرض فارس ووجدوا فيها كتبا كثيرة كتب سعد بن أبي وقّاص إلى عمر بن الخطّاب ليستأذنه في شأنها وتنقيلها للمسلمين. فكتب إليه عمر أن اطرحوها في الماء. فإن يكن ما فيها هدى فقد هدانا الله بأهدى منه وإن يكن ضلالا فقد كفانا الله. فطرحوها في الماء أو في النّار وذهبت علوم الفرس فيها عن أن تصل إلينا.
منابع
۱. مقدمه ابن خلدون ص۵۰ کتاب الاول فی طبیعه العمران
۲. مقدمه ابن خلدون، ص۶۳۱ ب۶ از کتاب اول، فصل۱۹ فی العلوم العقلیه
