پاسخ

فرار عمر و ابوبکر از میدان جنگ  منحصر به جنگ احد نیست ایشان نه تنها در جنگ احد بلکه در جنگهای دیگر هم وقتی شرایط را سخت دیدند از میدان جنگ فرار کردند.

بزرگان محقّقین و اعلام اهل سیره و تاریخ و حدیث از اهل سنّت تصریح کرده اند که در جنگ احد، در شرایطی که مشرکین بعد از شکست ابتدائی، برگشتند و قصد قتل رسول خدا(ص) و انهدام قوای مسلمین را داشتند، ابوبکر و عمر نیز چونان دیگران، پیامبر را در میان سیل انبوه دشمن رها کرده و تنها گذاشته و برای حفظ جان خودشان پا به فرار گذاشتند، برای نمونه به مدارک زیر در باب جنگ احد مراجعه شود:

۱)ابو داود طیالسی در کتاب «سنن».

۲)ابن سعد در کتاب «الطّبقات الکبری».

۳)طبرانی در کتاب «معجم».

۴)ابوبکر بزّار در کتاب «مسند».

۵)ابن حبّان در کتاب «صحیح».

۶)دارقطنی در کتاب «سنن».

۷)ابو نعیم اصفهانی در «حلیة الاولیاء».

۸)ابن عساکر در «تاریخ مدینة دمشق».

۹)ضیاء مقدسی در «المختارة».

۱۰)متّقی هندی در «کنز العمّال»(۱).

اما جنگ های دیگری که این دو از میدان جنگ فرار کردند می توان به جنگ حنین اشاره کرد که حاکم نیشابوری به سند صحیح از ابن عبّاس نقل می کند که تنها کسی که در آن جنگ با رسول خدا(ص) ماند و استقامت کرد، علی بن ابیطالب علیه السّلام بود، و همه پا به فرار گذاشتند.(۲)

جنگ دیگری که ابوبکر و عمر از میدان فرار کردند جنگ خیبر بوده است که  اعلام و محقّقین از اهل سنّت فرار ابوبکر و عمر را ذکر کرده اند که از آن جمله:

۱)احمد بن حنبل در کتاب «المسند».

۲)ابن ابی شیبه در «المصنَّف».

۳)ابن ماجه قزوینی در «سنن المصطفی(ص)».

۴)ابوبکر بزّار در «المسند».

۵)طبری در «تفسیر و تاریخ».

۶)طبرانی در «المعجم الکبیر».

۷)حاکم نیشابوری در «المستدرک».

۸)بیهقی در «السّنن الکبری».

۹)ضیاء مقدسی در «المختارة».

۱۰)هیثمی در «مجمع الزّوائد».

و متّقی هندی در کتاب «کنز العمّال»(3) واقعه فرار را از افراد فوق الذّکر نقل می کند.

 

امّا در جنگ خندق ایشان از ترس اصلا پای به میدان جنگ نگذاشتند و تنها کسی که در برابر عربده کشی های عمروبن عبدود حاضر شد به مقابله وی برود حضرت علی (ع) بود  که معروف است که رسول خدا(ص) فرمودند:

لَضَرْبَةُ عَلی فی یوْمِ الخَنْدقِ اَفْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الثَّقَلَینِ》

ضربه علی بن ابیطالب(ص) در جنگ خندق، از عبادت جنّ و انس نزد خدای تعالی برتر است، و در بعضی از نقلها این چنین آمده است:

《اَفْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الاُمَّةِ إلی یوْمِ القِیامَة》برتر است از عبادت تمامی امّت تا روز قیامت.(۴)

فرارهای این دو از میادین جنگ باعث شده است که مولفین اهل سنت در توجیه رفتارهای این ها به سختی بیفتند چونشرط شجاعت از یکطرف، فرار شیخین در این مواقف حسّاس از زندگانی رسول خدا(ص) از طرف دیگر، آن ها  را دچار گرفتاری کرده است،  «ابن تیمیه» در توجیه رفتار آنان و شجاعت تراشی برای آن ها در اظهاراتی مشحک چنین نوشته است:

شکی نیست که ما در خلیفه و حاکم اسلام به لزوم وجود صفت شجاعت قائلیم، ولکن شجاعت بر دو قسم است:

۱)شجاعت قلبی

۲)شجاعت بدنی

و ابوبکر درست است از شجاعت بدنی بی بهره بوده، ولی او دارای شجاعت قلبی بوده، و همین مقدار از شجاعت برای حاکم اسلامی کافی است!! و در ادامه سخنانش می گوید:

و اگر شما می گوئید علی(ع) اهل جهاد و قتال بوده، ما می گوئیم:

عمر بن خطّاب نیز اهل قتال و جنگ در راه خداوند بوده است، ولی باید دانست که قتال بر دو قسم است:

۱)قتال با شمشیر

۲)قتال با دعاء

و عمر بن خطّاب با دعاء، در راه خداوند قتال کرده است.

سپس ابن تیمیه برای اثبات شجاعت بدنی ابوبکر ابن ابی قحافه ـ در قبال شجاعتها و مبارزه های محیرالعقول امیرالمؤمنین(ع) با مشرکین ـ تمسّک به واقعه زیر نموده، چنین می نگارد:

بخاری و مسلم در کتاب خودشان آورده اند که: عروة بن زبیر می گوید: من از عبدالله فرزند عمرو بن عاص پرسیدم که:

سخت ترین رفتار مشرکین با رسول خدا(ص) کدام بود؟

جواب داد: روزی رسول خدا(ص) مشغول نماز بودند که عُقْبَة بن ابی مُعَیط آمد و رداء آن حضرت(ص) را به دور گردن مبارک پیچیده و به شدّت فشار داد، در همین حال ابوبکر آمده و شانه عُقْبه را گرفت و او را به کناری زد و گفت: آیا مردی را می کشید که می گوید: رَبِّی الله؟(۵)

پی نوشت:

۱)کنز العمّال متقی هندی، ج۱۰، ص۴۲۴

۲)المستدرک حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۱۱

۳)کنز العمّال متقی هندی، ج۱، ص۳۷۱

۴)المستدرک حاکم نیشابوری، ج۳، ص۳۲

۵)منهاج السنّة ابن تیمیه، ج۸، ص۸۵