ادعای مولوی عبدالحمید این است که «عزاداری در قرآن و سنت ریشه ای ندارد، لذا ما عزاداری نمیکنیم.»
پاسخ:
چون بناست جواب کوتاه و خارج از حوصله مخاطب نباشد، فعلا به یک آیه از قرآن و تفسیرش درباره عزاداری اشاره میکنم:
«وَ تَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَأَسَفَى عَلَى يُوسُفَ وَ ابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ»
ترجمه: یعقوب از برادران روى گرداند و گفت: اى دریغا بر یوسف، پس اندوه خود را فرو میخورد تا آنكه دو چشمش از اندوه سفید و نابینا شد. (سوره یوسف، آیه ۸۴)
حتی از ظاهر آیه نیز پیداست که یعقوب نبی در فراق و اندوه حضرت یوسف آنقدر گریه کرد و غصه خورد تا دو چشمش را از دست داد.
حال این آیه در تفاسیر شیعه و مخالفین را مشاهده فرمایید.
1- تفسیر شیعی:
.....قَالَ يَعْقُوبُ: بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمِيلٌ عَسَى اللّٰهُ أَنْ يَأْتِيَنِي بِهِمْ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ ثُمَّ تَوَلّٰى عَنْهُمْ وَ قٰالَ يٰا أَسَفىٰ عَلىٰ يُوسُفَ وَ ابْيَضَّتْ عَيْنٰاهُ مِنَ الْحُزْنِ يَعْنِي عَمِيَتَا مِنَ الْبُكَاءِ فَهُوَ كَظِيمٌ أَيْ مَحْزُونٌ وَ الْأَسَفُ أَشَدُّ الْحُزْنِ. یعنی چشمان یعقوب نبی از فرط اشک و حزن و اندوه از دست رفت.
البرهان، ۳/۱۹۱
عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ،عَنْ أَبِيهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَر ٍ(عَلَيْهِ السَّلاَمُ): أَخْبِرْنِي عَنْ يَعْقُوبَ حِينَ قَالَ: اِذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَ أَخِيهِ أَ كَانَ عَلِمَ أَنَّهُ حَيٌّ وَ قَدْ فَارَقَهُ مُنْذُ عِشْرِينَ سَنَةً وَ ذَهَبَتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ؟ قَالَ:«نَعَمْ، عَلِمَ أَنَّهُ حَيٌّ»
امام صادق علیه السلام فرمودند: یعقوب نبی با اینکه میدانست حضرت یوسف زنده است، بیست سال بر او گریه کرد و از فرط اشک و حزن نابینا شد.
البرهان، ۳/۱۹۵
2- تفسیر مخالفین شیعه:
«و َتَوَلَّى عَنْهُمْ و َقالَ يا أَسَفى عَلى يُوسُفَ و َابْيَضَّتْ عَيْناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ» وَ تَوَلَّى عَنْهُمْ وأعرض عنهم كراهة لما جاءوا به يا أَسَفى أضاف الأسف و هو أشدّ الحزن و الحسرة إلى نفسه...
زمخشری درباره اندوه و حزن یعقوب نبی مینویسد: منظور از «أسف» در آیه، یعنی نهایت حزن و اندوه و حسرت.
کشاف، ۲/۴۹۶
أَن جِبْرِيل عَلَيْهِ السَّلَام دخل على يُوسُف عَلَيْهِ السَّلَام فِي السجْن فَعرفهُ فَقَالَ لَهُ: أَيهَا الْملك الْكَرِيم على ربه هَل لَك علم بِيَعْقُوب قَالَ نعم قَالَ: مَا فعل قَالَ: ابْيَضَّتْ عَيناهُ من الْحزن عَلَيْك قَالَ: فَمَاذَا بلغ من حزنه قَالَ: حزن سبعين مثكلة قَالَ: هَل لَهُ على ذَلِك من أجر قَالَ: نعم أجر مائَة شَهِيد.
حاصل آنکه سیوطی روایت کرده که: جبرئیل بر یوسف نبی در زندان نازل شد و یوسف نبی از او پرسید: آیا از پدرم یعقوب باخبری؟ گفت آری، از فرط اشک و حزن بر تو نابینا شده است. سپس پرسید آیا بخاطر اشک و حزن اجری هم میبرد؟ جبرئیل گفت آری، اجر صد شهید.
الدرالمنثور، ۴/۵۶۹
همانطور که مشاهده کردید حتی اهل سنت نیز تصریح کرده اند که یعقوب نبی بیست سال عزادار حضرت یوسف بود و از فرط گریه و اندوه نابینا شد. حال آنکه حضرت یوسف زنده بود.
عزاداری در سنت، از روایاتِ اهل سنت
موارد زیادی از عزاداری در منابع اهل سنت، در روایات و سیره آنان موجود است که به چند مورد اشاره میشود.
1- ابن جوزی در تذکرة الخواص از ام ایمن روایت میکند:
«توفي عبد المطلب في السنة الثانية و لرسول اللّه ثمان سنين و كانت قد أتت على عبد المطلب مائة و عشرون سنة و دفن بالحجون. قالت ام ايمن انا رأيت رسول اللّه يمشي تحت سريره و هو يبكي»
پیامبر صلی الله علیه و آله در زیر تابوت عبدالمطلب، گریه میکرد.
تذکرة الخواص، ص ۱۸
2- ابوالفرج حلبی در کتاب خود در قضیه شهادت حضرت حمزه، از ابن مسعود روایت میکند:
«عن ابن مسعود رضي اللّه عنه: ما رأينا رسول اللّه باكيا أشد من بكائه على حمزة رضي اللّه عنه، وضعه في القبلة ثم وقف على جنازته و انتحب حتى نشق» أي شهق «حتى بلغ به الغشي يقول: يا عم رسول اللّه، و أسد اللّه، و أسد رسول اللّه، يا حمزة يا فاعل الخيرات، يا حمزة يا كاشف الكربات، يا حمزة يا ذابّ»
حاصل آنکه پیامبر صلی الله علیه و آله در شهادت جناب حمزه، چنان گریست که سابقه نداشت. بلند بلند گریه میکرد و بیهوش شد...
السیرة الحلبیه، ۲/۳۳۵
3- ابن سعد در کتاب مشهورش از «اسماء» روایت کرده است: پس از شهادت جعفر بن أبی طالب علیهم السلام در جنگ موته، بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داخل شدم. ایشان فرمودند: «يَا أَسْمَاءُ أَيْنَ بَنُو جَعْفَرٍ؟» فَجِئْتُ بِهِمْ إِلَيْهِ فَضَمَّهُمْ وَ شَمَّهُمْ ثُمَّ ذَرِفَتْ عَيْنَاهُ فَبَكَى فَقُلْتُ: أَيْ رَسُولَ اللَّهِ لَعَلَّهُ بَلَغَكَ عَنْ جَعْفَرٍ شَيْءٌ؟ قَالَ: «نَعَمْ قُتِلَ الْيَوْمَ»
کجایند فرزندان جعفر؟ من آنها را نزد. حضرت آوردم. آنها را در آغوش کشید و نوازش کرد و سپس بسیار گریست. گفتم گویا از جعفر خبری شده؟ فرمودند: امروز بشهادت رسید.
طبقات الکبری، ۸/۲۸۱
4- در مسند احمد ابن حنبل و صحیح مسلم آمده که رسول خدا صلی الله علیه و آله به زیارت قبر مادرش آمنه علیهاالسلام رفت و چنان گریست که اطرافیان ایشان نیز به گریه در آمدند.
«زار النبی قبر امه فبکی و بکی من حوله»
مسند احمد بن حنبل، ۲/۴۴۱
صحیح مسلم، ۲/۶۷۱، کتاب الجنائز، باب ۳۸، حدیث ۱۰۸
5- گریه و حزن شدید پیامبر صلی الله علیه و آله در سوگ فرزندش ابراهیم.
صحیح بخاری، ۸ جلدی، ۲/۸۵،
باب فی الجنائز.
موارد بسیار دیگری موجود است که در این نوشتار خلاصه نمیگنجد. فراموش نشود که اشک، بالاترین مرتبه عزاداری است و از فضیلت والایی برخوردار است. چنانکه برخی پیامبران الهی نیز در شمار بَکائون «گریه کننده های عالم» بحساب آمده اند. پس اصل ادعای مولوی عبدالحمید باطل و خلافش از قرآن و سنت ثابت شد.
