هنگامی که عائشه به همراه اصحاب جمل به بصره وارد شدند و علیه امیرمومنان علیه السلام اعلان جنگ کردند ، امیرمومنان علیه السلام به همراه عده ای از مدینه به سمت بصره برای ریشه کن کردن فتنه به راه افتادند و در منطقه ای به نام ذی قار توقف فرمودند .
ابن ابی الحدید معتزلی در شرح نهج البلاغه می نویسد :
عايشه چون از رسيدن امير المؤمنين عليه السّلام به منزلگاه ذى قار آگاه شد به حفصه دختر عمر نامه نوشت: «امّا بعد، ما در بصره فرود آمديم و على در ذى قار منزل كرده، و خداوند گردن او را خواهد شكست همچون شكستن تخم مرغ بر سنگى سخت. او در ذى قار همانند اشقر 1است اگر قدم پيش نهد سر بريده شود و اگر عقب نشيند، پى شود.»
اين ضرب المثلى است كه براى كسى زده مى‌شود كه بين دو شرّ قرار گرفته كه از هيچ يك رهايى نمى‌يابد اولين كسى كه اين را گفت لقيط بن زراره در روز جبله بود در حالى كه بر اسبى اشقر (مو بور) سوار بود. نك: كتاب الامثال،262 و جمهرة امثال العرب،2،127.

وقتى نامه به حفصه رسيد اظهار خوشحالى كرد و كودكان بنى تيم و بنى عدى را گردآورد و به كنيزكانش دف‌هايى داده و به آنها امر كرد كه بزنند و چنين بگويند:

«چه خبر؟ چه خبر؟ ! على همچون اشقر است اگر پيش آيد سر بريده شود و اگر عقب نشيند پى شود» .

چون به ام سلمه رضى اللّه عنها خبر رسيد كه زنان نزد حفصه جمع شده و به امير المؤمنين عليه السّلام دشنام مى‌دهند و به سبب نامه عايشه كه به دست آنها رسيده شادى مى‌كنند، گريست و گفت: لباسم را به من بدهيد تا نزد آنها بروم و جلوى آنها را بگيرم.
 ام كلثوم دختر امير المؤمنين گفت: من به جاى تو مى‌روم زيرا از تو آشناتر هستم. سپس ام كلثوم لباسش را پوشيد و صورتش را پوشانيد [تغيير قيافه داد]و چادر به سر كشيد و در حالى كه كنيزكانش با حجاب كامل گرد او را گرفته بودند بيامد تا بر آنها وارد شد، همانند يكى از زنان زيبارو. و وقتى فرومايگى و نادانى اهل مجلس را ديد، نقابش را برداشت و صورتش را آشكار كرد و به حفصه گفت: «اگر امروز تو و خواهرت عليه امير المؤمنين پشت به پشت هم داده‌ايد پيش از اين نيز عليه برادرش رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلم دست به دست هم داده بوديد و خداوند آياتى را درباره شما نازل كرد. اما در پس جنگى كه شما بر افروختيد، خداست. حفصه اظهار بى خبرى و شرمسارى كرد و گفت:

اين كنيزكان اين كارها را از روى نادانى انجام مى‌دهند و الان آنها را پراكنده مى‌كنم. پس از آن، زنها و كنيزكان از آن جا بازگشتند» .
شرح نهج البلاغة 14 : 14
الجمل - الشيخ المفيد - الصفحة ١٤٩

نوشتن دیدگاه