عبدالرحيم موگهى
به چيزهايى كه نماز را باطل مى كنند و از بين مى برند <مُبطِلات نماز> مى گويند. اگر يكى از اين كارها را درنمازمان انجام دهيم , بايد نماز را دوباره بخوانيم . برخى از مبطلات نماز عبارتند از:
اول :
آنكه در بين نماز يكى از شرطهاى آن از بين برود; مثلاً(1) (نمازگزار) در بين نماز بفهمد مكانش غصبى است (پس از: م 1148.
دوم :
آنكه در بين نماز, عمداً يا سهواً يا از روى ناچارى , چيزى كه وضو يا غسل را باطل مى كند پيش آيد; مثلاًبَول (ادرار) از او بيرون آيد... (پيش از: م 1149.
سوم :
از مبطلات نماز آن است (2) كه عمداً يا از روى فراموشى پشت به قبله كند, يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد, بلكه اگر عمداً به قدرى برگردد كه نگويند رو به قبله است , اگرچه به طرف راست يا چپ نرسد(3) نمازش باطل است (پيش از: م 1153
چهارم :
از مبطلات نماز آن است (4) كه عمداً كلمه اى را بگويد كه داراى معنا باشد, خواه يك حرف باشد يابيشتر و قصد معنا بكند نمازش باطل است , و اگر سهواً بگويد نماز باطل نمى شود(5) (پس از: م 1153.
پنجم :
از مبطلات نماز(6) خندهء با صدا و تَرجيع (7) است , و بنابر احتياط واجب خندهء باصدا اگرچه ترجيع نداشته باشد و عمدى باشد, و چنانچه سهواً هم با صدا بخندد به طورى كه صورت نماز از بين برود نماز باطل است , ولى لبخند, نماز را باطل نمى كند (پيش از: م 1173.
ششم :
از مبطلات نماز شك در ركعتهاى نماز دو ركعتى يا سه ركعتى يا شك در دو ركعت اول نمازهاى چهار ركعتى است (8) (پس از: م 1177.
هفتم :
از مبطلات نماز آن است كه رُكن نماز(9) را عمداً يا سهواً كم يا زياد كند, يا چيزى را كه ركن نيست عمداً كم يا زياد نمايد(10) (پيش از: م 1178.
پنج چيز ديگر نيز از مبطلات نماز هستند. براى دانستن آنها به رسالهء توضيح المسائل مرجع تقليد خود مراجعه كنيد.
يادآورى شكستن نماز واجب از روى اختيار(11) حرام است (12), ولى براى حفظ جان (13) و مال و جلوگيرى از3رر(14) مالى يا بدنى مانعى ندارد (م 1181.
________________________________________
1ـ تبريزى : مثلاً در بين نماز بفهمد لباسش كه ساتِر (پوشاننده ) است غصبى است (م 1135 زنجانى : مثلاًدر بين نماز مالك لباس از رضايت خود برگردد, و در نتيجه لباسش غصبى گرديده , بنابراين به احتياط واجب نمازش باطل مى شود (م 1135.
2ـ بهجت : آنكه عمداً با تمام بدن به پشت سر, يعنى بيش از سمت راست و چپ توجه كند, و اگر فقط باصورت به طرف راست يا چپ توجه كند نمازش باطل نمى شود. و همچنين اگر صورتش رو به قبله بوده و با بقيه ء];ب ب ّّبدن به راست يا چپ توجه نمايد نمازش صحيح است , و اگر عمداً با تمام بدن به راست يا چپ و يا فقط باصورت به پشت سر توجه نمايد, بنابر اَظهَر و اَحوَط نمازش باطل است . و اگر سهواً و يا از روى فراموشى باشدمانعى ندارد در اوّلى و محل احتياط است در دومى . (پس از: م 928.
3ـ مكارم : عبارت (اگر چه به طرف راست يا چپ نرسد) در رسالهء ايشان ديده نشد (م 1010.
4ـ بهجت : آنكه عمداً كلمه اى بگويد كه دو حرف يا بيشتر داشته , حتى اگر بى معنا باشد, و يا اينكه يك حرف يا بيشتر بوده , ولى معنا داشته باشد (پيش از: م 929 تبريزى : از مبطلات نماز آن است كه عمداً كلمه اى بگويد كه يك حرف يا بيشتر باشد, اگرچه معنا هم نداشته باشد (پيش از: م 1141 مكارم : از مبطلات نماز آن است كه عمداً حرف بزند, حتى يك جمله يا يك كلمه , حتى كلمهء دو حرفى مانند <من > و <ما>, بلكه بنابر احتياطاگر دو حرف معنادار هم نباشد نماز باطل است (و) منظور از احتياط در مبطلات نماز آن است كه نماز را تمام كرده , بعد اعاده كند (و دوباره بخواند) (م 1012 زنجانى : از مبطلات نماز آن است كه عمداً لفظى بگويد كه دوحرف يا بيشتر باشد, اگرچه معنا هم نداشته باشد, ولى اگر سهواً بگويد نماز باطل نمى شود (پس از: م 1140.
5ـ تبريزى : ولى لازم است بعد از نمار, سجدهء سهو به جا آورد (م 1141.
6ـ بهجت : از مبطلات نماز, عمداً قَهقَهه كردن , يعنى خنديدن شديد, ولى اگر سهواً يا از روى فراموشى قهقهه كرد نمازش صحيح است , و اگر كسى با صدا بخندند ولى به حدّ قهقهه نرسد, در صورتى كه مقدمهء خنديدن به اختيار و توجه او بوده است بنابر اظهر نمازش باطل است , وگرنه باطل بودن نماز مطابق احتياط است كه نماز راتمام كرده و بعد, از روى احتياط دو مرتبه اعاده نمايد (پيش از: م 946 تبريزى : از مبطلات نماز خندهء باصدا وعمدى است , و چنانچه عمداً بى صدا و يا سهواً با صدا بخندد, ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد (پيش از:م 1160 مكارم : از مبطلات نماز خندهء عمدى و با صداست و همچنين خنده اى كه در آن بى اختيار باشد, اماتبسّم و لبخند نماز را باطل نمى كند هر چند عمدى باشد. و نيز خندهء سهوى به گمان اينكه در حال نماز نيست موجب باطل شدن نماز نمى شود (م 1031 زنجانى : از مبطلات نماز خندهء باصدا و عمدى است , و چنانچه عمداً بى صدا يا سهواً ـ باصدا يا بى صدا) بخندد, ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد...(پس از: م 1159.
7ـ ترجيح گردانيدن صدا در گلو.
8ـ تبريزى : در صورتى كه نمازگزار در حال شك باقى باشد, يا مقدارى از نماز را در حال شك به جا آورد(پس از: م 1164 زنجانى : در صورتى كه نمازگزار در حال شك باقى باشد (پس از: م 1164.
9ـ پنج چيز از واجبات نماز, يعنى نيّت , تكبيرةالاحرام , قيام متصل به ركوع , يعنى ايستادن پيش از ركوع ,ركوع و دو سجده را <ركن نماز> مى نامند, و به اين پنج چيز <واجبات ركنى > مى گويند. و بقيهء واجبات نماز را كه ركن نيستند <واجبات غيرركنى > مى نامند.
10ـ تبريزى : و زيادى تكبيرةالاحرام سهواً مبطل نماز نيست (پيش از: 1165 زنجانى : از مبطلات نماز آن است كه ركن نماز را عمداً يا سهواً كم كند, يا چيزى را كه ركن نيست عمد كم نمايد, يا چيزى را عمداً در نماز زيادكند يا ركوع را سهواً زياد كند و حكم زياد كردن دو سجده از يك ركعت در مسألهء 1118گذشت (پيش از:م 1165.
11ـ تبريزى : بنابر احتياط واجب حرام است (م 1168.
12ـ مكارم : شكستن نماز واجب عمداً بنابر احتياط جايز نيست . (م 1041.
13ـ قيد (حفظ جان ) در رساله هاى مراجع ديگر ديده نشد.
14ـ مكارم : و جلوگيرى از ضرر قابل توجه مالى يا بدنى مانعى ندارد (م 1041.

نوشتن دیدگاه