وقتي رحمت الهي(باران)قطع شود و چشمه ها و قنات ها بخشکدو کمبود آب پديد آيد،براي نزول رحمت الهي و آمدن باران،نمازمي خوانند.نام اين نماز،نماز استسقاء،يا نماز باران است.
اين نيز،يک درس توحيدي و توجه دادن به قدرت و رحمت الهي است،زيرا در خشکسالي و قحطي و بي آبي،از دست هيچکس،کاري بر نمي آيد،تنها خداست که مي تواند با فرستادن ابرهاي باران زا،رحمت خويش را بر سر مردم بگسترد.
خداوند مي فرمايد:
«قل ارايتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن ياتيکم بماءمعين؟» (1) بگو:اگر آب شما بخشکد،چه کسي براي شما آب گوارامي آورد؟
بي آبي يک منطقه و نيامدن باران،نشان قهر خدا و گاهي به سبب گناهاني است که مردم جامعه انجام مي دهند.پس توجه به خدا و گريه و التماس و توبه و تضرع،سبب مي شود خداوند عنايت کند و کم آبي رابر طرف سازد.نماز باران براي جلب رحمت خداوند است.
علت نيامدن باران
همچنانکه اشاره شد،گاهي بي باراني،نتيجه معاصي مردم و نوعي عقوبت و تنبيه الهي است.
رسول خدا(ص)فرموده است:
وقتي خداوند بر امتي غضب کند و عذاب بر آنان نفرستد،نرخ هاگران مي شود و عمرها کوتاه مي گردد،تجار سود نمي برند و درخت ها ميوه نمي دهند و نهرها پر آب نمي شود و باران از مردم قطع مي شود و اشرار برآنان تسلط مي يابند. (2) در حديث ديگري،امام صادق(ع)فرموده است:
«...و اذا جار الحکام في القضاء امسک القطر من السماء» (3) هر گاه زمامداران و حاکمان،در دادرسي ستم کنند،باران از آسمان قطع مي شود.
طبق روايات،غير از آنچه ياد شد،شيوع گناه،کفران نعمت،منع حقوق،کمفروشي،ظلم و حيله،ترک امر به معروف و نهي از منکر،ندادن زکات و...نيز،گاهي سبب قطع باران مي شود. (4) در حديث آمده:حضرت سليمان با اصحاب خود براي نماز باران بيرون مي رفت.در راه،به مورچه اي برخورد که يکي از پاهايش را به آسمان بلند کرده و مي گويد:خدايا!ما مخلوقات ضعيف تو هستيم و ازروزي تو بي نياز نيستيم،پس به سبب گناهان بني آدم،ما را به هلاکت مرسان.
حضرت سليمان(ع)به اصحاب خود فرمود:برگرديد!همانا بخاطردعاي غير خودتان سيراب شديد!... (5) پس خيلي هم نبايد مغرور بود،خداوند گاهي به خواسته مورچه اي،رحمت خود را بر بندگان نازل مي کند.حتي گاهي دعاي کافري چون فرعون را مي پذيرد و باران و فراواني آب را عطا مي کند.در حديث است ازقول امام صادق(ع)که ياران فرعون از کاهش آب نيل پيش او سخن گفتند و اظهار کردند که اين باعث هلاکت ما خواهد شد.فرعون از آنان خواست که آنروز برگردند.شب که شد،به ميان رود نيل رفت و دست به سوي آسمان بلند کرد و گفت:خدايا!مي داني که مي دانم،که جز تو، کسي توان آب آوردن ندارد،پس به ما آب بده.
صبح که شد،رود نيل فوران زد و سرشار از آب شد. (6)
ايمني ديدند و نا ايمن شدند دوستي کردم،مرا دشمن شدند...
ما که دشمن را چنين مي پروريم دوستان را از نظر چون مي بريم؟ (7)
آري...خداي مهربان،دعاي بندگان و تضرع آنان را بي بهره و بدون پاسخ نمي گذارد،فقط بايد اقبال و روي آوردني از صميم دل و خالصانه از سوي بندگان باشد،تا لطف الهي شامل گردد.
به قول سعي:
اي کريمي که از خزانه غيب دوستان را کجا کني محروم
تو که با دشمنان نظر داري (8)  گبر و ترسا وظيفه خورداري
کيفيت نماز باران
مثل نماز عيد،دو رکعت است و رکعت اول،پنج قنوت و رکعت دوم چهار قنوت دارد و بهتر است که با جماعت خوانده شود.
در قنوت ها،هر دعايي مي توان خواند،ولي بهتر است دعايي خوانده شود که در آن،از خداوند،طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا،صلوات بر پيامبر و آلش فرستاده شود.مستحب است که حمد و سوره اش بلندخوانده شود.
از آنجا که اين نماز،براي جلب رحمت پروردگار است،در مستحبات آن اموري ذکر شده که همه،حالت رقت و زاري و نياز بندگان رامي رساند و جلب رحمت مي کند،از جمله:
مردم سه روز،روزه بگيرند و روز سوم به صحرا روند و نماز بخوانند.
زير آسمان جمع شوند.
پا برهنه باشند،مردم،منبر را با خود به صحرا ببرند،مؤذن ها هم همراه باشند.پيران وکودکان و چهارپايان را هم با خود ببرند،بچه ها را از مادران جدا کنند تا صداي گريه و ضجه زياد شود.
مانع بيرون رفتن کفار همراه خود شوند،امام جماعت و مردم،در کمال خشوع و وقار و درخواست،به بيابان بيرون روند، جاي پاکي را براي نماز،انتخاب کنند... (9) و نيز،وقتي نماز به پايان رسيد،پيشنماز به منبر رود،و عباي خود راواژگونه يا پشت و رو بر دوش افکند،با صداي بلند،صد بار تکبير بگويد،رو به مردم سمت راست کرده،صد بار بلند،سبحان الله بگويد، سپس به مردم طرف چپ روي کرده و صد بار با صداي بلند،لا اله الا الله بگويد،مانعي ندارد که مردم هم با صداي بلند، اين شعارها را بدنبال پيشنماز،تکرار کنند،چرا که رحمت و مغفرت را بهتر جلب مي کند.
آنگاه،امام جماعت و مردم،دست به دعا بردارند،و بسيار التماس ودعا کنند و بنالند و بخواهند،و امام جماعت،خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران کند.و بهتر است از خطبه هايي که از معصومين(ع)نقل شده استفاده شود.مانند آنچه از حضرت امير(ع) (10) و امام سجاد(ع) (11) نقل شده است.
سابقه نماز باران
آنگونه که از روايات تاريخي بر مي آيد،نماز باران در زمان انبياءگذشته هم بوده است(نمونه بيرون رفتن حضرت سليمان را خوانديد).
دعاها و حديث هايي هم که درباره شيوه رسولخدا(ص)در خواندن نماز باران نقل شده،با خطبه هاي مربوط به اين نماز که از اميرالمؤمنين نقل شده،و نيز دعاي امام سجاد(ع)گوياي اين است که به اين سنت،عمل مي شده است. (12) در تاريخ، برخي از علماي بزرگ هم به برگزاري اين نماز اقدام کرده واز خدا،باران گرفته اند.البته اين نماز،از آنجهت حساسيت دارد که اگرخداوند،دعاها را مستجاب نکند و باران نفرستد،مايه شرمندگي نمازگزاران مي شود که خدا به آنان توجه ننمود.از اين جهت،اقدام به اين نماز،جرات و ايثاري در حد مايه گذاشتن از آبرو مي طلبد.
يکي از معروف ترين نمازهاي باران در تاريخ معاصر ما،نماز آية ا...
العظمي سيد محمد تقي خوانساري(رحمة الله عليه)است.
نوشته اند که در سال 1363 قمري(47 سال پيش)همان سالي که متفقين،ايران را اشغال کرده بودند،در قم باران نباريد و باغها و مزارع خشکيد و خطر قحطي و خشکسالي مردم قم را تهديد مي کرد.آن مرجع بزرگوار،دو روز متوالي براي نماز باران به بيابانهاي اطراف قم رفت،اين حرکت،گرچه مورد استهزاء غير معتقدان به امور معنوي و غيبي بود،ولي در روز دوم، چنان باران آمد که سيلها روان شد و جويبارها به راه افتاد واين از آثار انفاس قدسي آن مرد الهي بود. (13).
نمازهاي ديگر
براي ايجاد رابطه ميان بنده و خدا،نمازهاي بسياري مورد سفارش است.از قبيل:
-نماز غفيله
-نماز حاجت
-نماز شب اول قبر(ليلة الدفن)
-نماز اول ماه
-و...بسياري نمازهاي ديگر که در کتب دعا مطرح است وعلاقمندان به آنجا مراجعه کنند.در همينجا،اين نوشته را به پايان مي بريم،به اين اميد که ره توشه آخرت و کاري مفيد براي خود و ديگران گردد.
________________________________________
1- ملک،آيه 30.
2- و 3-من لا يحضر،ج 1 ص 524.
4- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245،نماز استسقاء.
5- من لا يحضر،ج 1 ص 524.
6- من لا يحضر،ج 1 ص 526.
7- از شعر«لطف حق »،پروين اعتصامي.
8- ديباچه گلستان سعدي.
9- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245.
10- من لا يحضر،ج 1 ص 527:الحمد لله سابغ النعم.../و مستدرک نهج البلاغه،ج 6 ص 268 دعاي حضرت علي(ع).
11- صحيفه سجاديه،دعاي 19:اللهم اسقنا الغيث...
12- به من لا يحضره الفقيه،بحث نماز استسقاء مراجعه شود.
13- آثار الحجة و گنجينه دانشمندان،ج 1 ص 324.قبر آن مرحوم،در حرم حضرت معصومه(ع) است.

نوشتن دیدگاه