عوامل استجابت دعا

(زمان خواندن: 5 - 9 دقیقه)

دعا چيست؟
ـ دعا كليدي است كه با آن گنجينة بخشايش الهي را مي توان گشود.
ـ دعا وسيله قرب الي الله و مغز عبادت الهي است.
ـ دعا زنگ در رحمت رحيميّه خداوند، و سبب ريزش بركات الهي است.
ـ دعا ره توشة سالكان طريق وصال، و شعار عاشقان قبلة جمال دوست است.
ـ دعا سير شهودي و كشف وجودي اهل كمال و بهترين رابطه انسان با خداي متعال است.
ـ دعا معراج عروج نفس ناطقه به اوج وحدت، و ولوج به ملكوت عزّت است.
ـ دعا ياد دوست در دل راندن و نام او به زبان آوردن و در خلوت با او جشن ساختن و در وحدت با او نجوي گفتن و شيرين زباني كردن است.
ـ دل بي دعا بهاء ندارد، و دل بي بهاء، بهاء ندارد.[1]
پس با توجه به اين ارزش و منزلت دعا است كه در متون ديني درباره آن اصرار فراوان شد. خداي سبحان فرمود: «قل ما يعبؤبكم ربّي لولا دعاؤكم»؛[2] يعني بگو اگردعاي شما نباشد، پروردگارم هيچ اعتنايي به شما نمي كند. و در برخي روايات آمده: هر عمل عبادي اندازه و حدّي خاص دارد، مثلاً نماز در شبانه روز پنج مرتبه تعيين شده، روزه يك ماه رمضان، و حج يك بار در عمر، زكات نصاب خاصي دارد و مانند آن، امّا براي دعا حدّي معين نشده.[3]
جلوه اي از اسرار استجابت دعا
يكي از مهم ترين و اساسي ترين مسائل درباره دعا، اسرار اجابت آن است، يعني چه طور و چگونه ممكن است با دعا جلو وقوع يك حادثه ناگوار گرفته مي شود و يا خواسته مورد علاقه ونياز يك فرد برآورده مي گردد؟
گرچه اين بحث نيازمند طرح مسايل فراوان است، امّا به اندازه ظرفيت مقاله به چند نكته اشاره مي شود:
نكته اول: حكيم ژرف انديش بوعلي سينا به نكته ظريفي درباره سرّ استجابت دعا اشاره نموده، مي گويد: «نسبت دعا و تضرّع به خواست و استدعا نسبت تفكر و انديشه به درك يك مسأله علمي است».[4] از توضيحي كه در ادامه اين كلام بوعلي آمده معلوم مي شود كه به نظر ايشان همان طور كه با تفكر وانديشيدن زمينة افاضه صور علمي از مبادي عاليه (مثلاً عقل فعّال) براي نفس انساني پديد مي آيد آن گاه علم و معرفت براي انسان حاصل مي شود. با دعا و تضرّع در پيشگاه الهي انسان مستعد مي شود كه صورت سلامتي و صحت و يا صور ديگر به انسان افاضه شود، پس دعا زمينه ساز افاضه الهي براي برآورده شدن خواست هاي انسان است. بنابراين گرچه خداوند «دائم الفيض علي البريّة» است. امّا زمينه پذيرش و دريافت فيض بايد در قابل فراهم شود و دعا نقش زمينه سازي براي پذيرش فيض دائمي الهي را دارد.
نكته دوم: برخي از بزرگان در تحليل اسرار استجابت دعا حقايق ارزشمندي را عنوان كرده اند كه در فرازي از اين سخنان آمده است: دعا و ذكر و حضور و مراقبت در ذات انسان بلكه در بيرون از ذاتش آثار عجيب و غريبي دارد، چنان كه اگر كسي به طور پيوسته و مستمر فكر و توجه خود را به عالم قدس و جبروت معطوف نمايد، انوار حقايق بر او اشراق مي شود، و آن كسي كه مصاحب با ملكوتيان را اختيار كند، صاحب عزم و همت و اراده مي شود و با توجه و ذكر و دعا به اخلاق ملكوتيان و اوصاف عقول قدسي متصف گرديده و صاحب رتبة ولايت تكويني مي شود كه مي تواند در همه چيز تصرف كند. پس استجابت دعا امري برخلاف سيره و سنّت الهي نيست، بلكه يكي از علل و اسباب تحوّل و تبدّل در عالم است.[5]
پرتويي از شرايط اجابت دعا
براي استجابت دعا و برآورده شدن خواست انسان به وسيله دعا، شرايط متعدد و مختلف در روايات مطرح شده كه در اين جا به طور خلاصه به چند مورد اشاره مي شود:
1. يكي از شرايط مؤثر در اجابت دعا آن است كه انسان در همه حال اهل دعا و مناجات با خدا باشد، امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: جدّم مي فرمود: در دعا پيش دستي كنيد (پيش از آن كه گرفتار شويد دعا كنيد) زيرا چون بنده اي بسيار دعا كند و بلائي به او برسد و دنبالش دعا كند، گفته شود: صداي آشناست، و اگر همواره اهل دعا نباشد، و بعد از پيش آمد ناگوار دعا نمايد، بدو گفته شود: تاكنون كجا بودي؟[6]
2. يكي از شرايط استجابت دعا طهارت و پاكي انسان از هرگونه آلودگي ظاهري و باطني است،[7] لذا گفته اند: شرط بسيار مهم تأثير اذكار و ادعيه و اوراد و نظائر آنها، طهارت انسان است كه صرف لقلقة زبان سودي نبخشد، بلكه مبادا موجب قساوت و دوري هم بشود، زيرا كه ذكر عاري از فكر است يعني قلب بي حضور است و قلب بي حضور چراغ بي نور است و شخص بي نور از ادراك حقايق دور است و مَثَل ذكر بي حضور مثَل كوري است كه در دست او مشعل نور است.[8]
3. از شرايط مؤثر ديگر كه در روايات فراوان مطرح شده صلوات فرستادن بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ ، قبل از دعا و بعد از دعا است، به گونه اي كه دعا در لفّافة صلوات قرار گيرد. اميرمؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ در كلام دل انگيزي دراين باره فرمود: هر گاه از خداي سبحان درخواستي داري، ابتدا بر پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ درود بفرست، سپس حاجت خود را بخواه، زيرا خدا بزرگوارتر از آن است كه از دو حاجت درخواست شده، يكي را برآورده و ديگري را باز دارد.[9]
4. مسأله ديگر كه در اجابت دعا مؤثر است و در روايات بر آن اصرار شده، دعاي دسته جمعي است، امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: هر گاه پيش آمدي پدرم را غمناك مي كرد، زنان و كودكان را جمع مي كرد، سپس دعا مي نمود و آنها آمين مي گفتند.[10] و هم چنين فرمود: هيچگاه چهارنفر با هم اجتماع نكرده اند كه براي مطلبي به درگاه خدا دعا كند، جز اين كه با اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.[11]
يكي از بزرگان اهل معنا در اين باره گفته است: به طور اصل كلّي نفوس مجتمع متحد را اثر يك نفس كليّ الهي قوي است، و يكي از فضيلت هاي نماز جماعت و حلقة ذكر و مجتمع دعا اين است كه هر انساني يك صفت يا بيشتر از اوصاف خوب و كمالات انساني را دارد و به فرض اگر يك انسان كامل باشد تا چه اندازة واسطة نزول بركات خواهد بود، انسان هاي گرد آمده در صلوات و ذكر دعا، كانّ يك انسان كامل و يا ظلّ و مثال او را تشكيل مي دهند كه آن مجتمع نزول بركات خواهد بود.[12]
برخي از موانع اجابت دعا
گرچه بر اساس روايات هيچ دست نيازمندي، وقتي به سوي خداوند دراز شود، خالي بر نمي گردد و به گفته بعضي از بزرگان لااقل يكي از فوايد دعا اصلاح جوهر نفس ناطقه و زبان استعداد است كه در سايه دعا و تقرّب به خدا نصيب انسان مي شود.[13] امّا اگر حاجتي موردنظر باشد و با دعا حاصل نشود، سبب عدم اجابت را انسان بايد در اعمال و كارهايش جستجو نمايد، چون پيش آمدها و حوادث و يا عدم پذيرش دعاهاي انسان بدون ارتباط با عمل انسان نيست، گرچه به گفته برخي بزرگان در بعضي از موارد نسبت بين عمل و جزاء انسان ممكن است درك كند و يا بعضي موارد را به طور اندك آگاهي پيدا كند، امّا در بسياري از موارد از درك ارتباط عمل با حوادث نظير عدم استجابت دعا انسان عاجز است.[14] امّا ارتباط قطعي ميان آنها برقرار است، لذا در دعاي كميل در اين زمينه آمده: «اللهم اغفرلي الذنوب التي تغيّر النعم، اللهم اغفرلي الذنوب التي تحبس الدعاء، اللهم اغفرلي الذنوب التي تنزل البلاء»؛ خدايا بيامرز برايم گناهاني كه دگرگون مي سازد، نعمت ها را، خدايا بيامرز برايم گناهاني كه از اجابت دعا جلوگيري مي كند، خدا بيامرز گناهاني را كه سبب نزول حوادث ناگوار مي شود.
و هم چنين در برخي روايات آمده: «الذنوب التي تردّ الدعا و تظلم الهواء عقوق الوالدين»؛[15] گناهاني كه سبب رد شدن دعا و باعث تشويش فكر مي شود عاق والدين (نارضايتي پدر و مادر) است.
خلاصه اينكه ادب اقتضا مي كند كه در محضر خداوند متعال آداب و شرايط ظاهري و باطني دعاكردن را رعايت كنيم و اگر با مراعات عوامل مؤثر در استجابت دعا، دعايمان مستجاب نشد، گذشته از مصلحت ها و حكمت هاي الهي، حق اين است كه علت مهم و اساسي را در خودمان جويا شويم چرا كه در اكثر اوقات گناه و معصيت، ايجاد حجاب نموده و مانع استجابت دعا مي گردد كه اين گناهان در قالب هاي مختلف بوده و آثار منفي و مخرّب خود را همواره به دنبال دارند.
________________________________________
[1] . علامه حسن زاده آملي، رسالة نور علي نور در ذكر و ذاكر و مذكور ، ص 9، نشر تشيع، چ 2، سال 1371 ش.
[2] . فرقان، 77.
[3] . اصول كافي، ج 4، كتاب الدعا، ص 257، نشر بنياد رسالت.
[4] . ابن سينا، الهيات شفاء، مقاله عاشر، فصل اول، ص 438، نشر مكتبه آيت الله مرعشي نجفي، قم، 1404 ق.
[5] . حسن زاده آملي، رساله ذكر، ذاكر و مذكور، ص 101، نشر انتشارات تشيع، سال 1371 ش.
[6] . اصول كافي، ج 4، كتاب دعا، باب التقدم في الدعا، ص 220، نشر بنياد رسالت با ترجمه جواد مصطفوي.
[7] . حسن زاده آملي، رساله وحدت از ديدگاه عارف و حكيم، ص 42، نشر فجر، سال 1362 ش.
[8] . حسن زاده آملي، رساله ذكر، ذاكر و مذكور، فصل 6، ص 62، نشر انتشارات تشيع، سال 1371 ش.
[9] . نهج البلاغه، حكمت، 361، ترجمه محمد دشتي.
[10] . اصول كافي، ج 4، كتاب دعا باب اجتماع في دعا، ص 241، نشر بنياد رسالت، با ترجمه جواد مصطفوي.
[11] . همان.
[12] . حسن زاده آملي، رساله نور علي نور، ص 107، انتشارات تشيع، سال 1371 ش.
[13] . همان، ص 111.
[14] . همان، ص 100، 102.
[15] . اصول كافي، ج 2، كتاب ايمان و كفر، باب 197 (في تفسير الذنوب)، ص 421، نشر دار التعارف للمطبوعات، بيروت، سال 1413 ش.

محمد امين صادقي

دیدگاه‌ها   

0 #1 خسته اممریم 1392-10-01 13:35
شمارو به خدا قسم میدم برام دعا کنید حاجتمو بگیرم
نقل قول کردن | گزارش به مدیر

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page