از مسايلى كه مورد اختلاف ميان صاحب نظران اسلامى است تعريف جامع از اهداف وحدت مىباشد و بايد روشن شود كه هدف از وحدت، يكى كردن مذاهب و از بين بردن ديگر مذاهب نيست و غرض مؤسّسان تقريب هم، جايگزينى اشعرى به جاى معتزله و تبديل سنّى به شيعه و حنفى به حنبلى و يا به عكس نبوده است؛ زيرا اين امر نه تنها كارى دشوار بلكه امرى غير ممكن مىباشد؛ بلكه همّت آنان نزديك نمودن صاحبان مذاهب مختلف به هم ديگر با تكيه بر مشتركات و قرار دادن همه مسلمانان در صف واحد در برابر دشمنان قسم خورده اسلام بوده است.
مرحوم شيخ محمّد تقى قمّى، مؤسّس «دار التقريب بين المذاهب الإسلاميّه» و نماينده حضرت آية اللّه العظمى بروجردى در مدرسه فيضيّه مىگفت:
هدف از تأسيس اين مركز، تقريب ميان مذاهب است نه توحيد مذاهب؛ يعنى هدف اين نيست كه شيعه از اصول و معتقدات خودش فاصله بگيرد و يا سنّى از مبانى اعتقادىاش دست بردارد.
علّت فاصله ميان مذاهب، عدم آشنايى صحيح از مبانى فكرى يك ديگر است و با تأسيس اين مركز، صاحبان انديشههاى هر يك از مذاهب، با حفظ مبانى اعتقادى خود و احترام به معتقدات هم ديگر، مسايل اختلافى را در محيطى آرام مطرح نمايند. تا ضمن آشنايى با افكار همديگر و مشتركات ميان مذاهب، تفاهم بيشترى داشته باشند. كه اين قضيّه در نهايت به نفع شيعه است.
در 24 ژوئن 2001، برابر با سوم تير 1380، شبكه تلويزيونى ANN در لندن، ميزگردى درباره تقريب بين مذاهب اسلامى و وحدت مسلمانان، با شركت جمعى از متفكران ايرانى، لبنانى، مصرى و بريتانيايى تشكيل داده بود، آقاى شيخ محمّد عاشور، معاون دانشگاه «الأزهر» و رئيس كميته گفتوگوى بين مذاهب اسلامى كه به صورت تلفنى با برنامه در تماس بود، گفت:
فكرة التقريب بين المذاهب الإسلاميّة لاتعنى توحيد المذاهب الإسلاميّة ولاصَرْف أيّ مسلم مذهبه وصرف المسلم عن مذهبه تحت التقريب تضليل فكرة التقريب ... فإنّ الاجتماع على فكرة التقريب يجب أن يكون أساسه البحث والإقناع والاقتناع، حتّى يمكن لسلاح العلم والحجّة محاربة الأفكار الخرافيّة ... وأن يلتقى علماء المذاهب ويتبادلون المعارف والدراسات ليعرف بعضهم بعضا فى هدوء العالم المتثبّت الذي لاهمّ له إلاّ أن يدرى ويعرف ويقول فينتج(49)؛ هدف از انديشه تقريب بين مذاهب اسلامى، يكى كردن همه مذاهب و روى گردانى از مذهبى و روى آوردن به مذهبى ديگرنيست كه اين به بىراهه كشاندن انديشه تقريب است، تقريب بايد بر پايه بحث وپذيرش علمى باشد تا بتوان با اين اسلحه علمى به نبرد با خرافات پرداخت و بايد دانشمندان هر مذهبى در محيطى آرام در گفتوگوهاى علمى خود دانش خود را مبادله كنند، و نتيجه بگيرند.
__________________________________________
(49) مطارحات فكريّة فى القنوات الفضائيّة، شماره 3، رجب سال 1422، ص 19 و بازخوانى انديشه تقريب، ص 31.