14     «قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنّا قُلْ لَمْ تُؤمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمّا يَدْخُلِ
          الاْءِيمانُ فِى قُلُوبِكُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوا اللّه‏َ وَ رَسُولَهُ لا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمالِكُمْ شَيْئاً
          إِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ رَحِيمٌ)

ترجمه:
14. گفتند اعراب كه: ما ايمان آورديم. بفرما: ايمان نياورده‏ايد، ولكن بگوييد اسلام
آورده‏ايم و هنوز ايمان در قلوب شما داخل نشده و اگر اطاعت كنيد خدا و رسول خدا را
فروگذار نمى‏شود از اعمال شما چيزى. محققاً خداوند غفور و رحيم است[1].

تفسير:
[در بيان شرايط ايمان و لوازم آن]
«قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنّا» در ايمان شرايطى و اجزايى لازم است:
1. يقين، شك و ظن كافى نيست؛
2. اقرارِ لساناً و قلباً كه كفر جحودى نباشد كه مى‏فرمايد: «وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها
أَنْفُسُهُمْ»[2]؛
. اعتقاد به معنى عقد قلب، يعنى دلبستگى و در بند بودن كه [ايمان خود را] بر هر
چيزى مقدم دارد، وَلَو جان و مال و عرض از بين برود؛
4. تسليم كه آنچه فرموده‏اند، تسليم باشد. انكار ضرورى دين نكند و بدعت در
دين نگذارد و به مقدمات دينى بى‏اعتنايى و بى‏احترامى نكند و چون هنوز اين اَعراب
به اين مرتبه نرسيده بودند فرمود: «قُلْ لَمْ تُؤمِنُوا» تعبير به «لم» به معنى اينكه هنوز به
اين درجه نايل نشده‏ايد. «وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا».
 
[تفاوت ميان اسلام و ايمان و شرح آن‏ها]
در فرق بين ايمان و اسلام پنج فرق گذارده‏اند:
1. اسلام، مجردِ اقرارِ لسانى است بدون ايمان قلبى، مثل اسلام منافقين كه مادامى
كه كشف نفاق آن‏ها نشده احكام اسلاميه ظاهريه بر آن‏ها بار است، ولى در آخرت
«فى الدَّرَك الاَسفَلِ مِنَ النَّارِ»[3] هستند؛
. اقرار لسانى و ايمانِ قلبى، لكن هنوز نفوذ در قلب نكرده و اگر تا موقع وفات
باقى باشد، در زمرؤ اهل نجات هستند و ظاهراً همين‏ها مراد باشند در اين آيه كه
مى‏فرمايد: «وَ لَمّا يَدْخُلِ الاْءِيمانُ فِى قُلُوبِكُمْ» يعنى هنوز در قلب رسوخ[4] نكرده؛
. اسلام با نفوذ در قلب، لكن مَلَكه نشده. اسم آن را ايمان عاريتى مى‏گذارند
و در معرض زوال است و ايمان ملكه شده و ديگر قابل زوال نيست؛
4. اسلام ملكه شده، لكن آلوده به معاصى شده و ايمان مقرون به اعمال صالحه
و تقواست؛
5. اسلام اَخَصّ از ايمان است كه به معنى تسليم است. نسبت به جميع واردات
و بَليّات و مشكلات.
«وَ إِنْ تُطِيعُوا اللّه‏َ وَ رَسُولَهُ لا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمالِكُمْ شَيْئاً» كه اگر ايمان قلبى وَلَو
ضعيف باشد، عبادات و اطاعات شما مقبول و پذيرفته است. چون شرط صحت كليه
عبادات، ايمان است وَلَو ضعيف باشد. «إِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ رَحِيمٌ»هم گناهان شما را
مى‏آمرزد و مى‏بخشد و هم عبادات شما را ثواب و اجر مى‏دهد.
*    *    *
 

[1] .  ترجمه ديگر: برخى از باديه‏نشينان گفتند: «ايمان آورديم». بگو: «ايمان نياورده‏ايد، ليكن بگوييد:
اسلام آورديم». و هنوز در دل‏هاى شما ايمان داخل نشده است. و اگر خدا و پيامبرِ او را فرمان بريد از ارزشِ كرده‏هايتان چيزى كم نمى‏كند. خدا آمرزنده مهربان است.
 
[2] .  و با آنكه يقين داشتند، انكار كردند. سوره نمل: آيه 14.
 
[3] .  در فروترين درجات دوزخند. سوره نساء: آيه 145.
 
[4] .  رسوخ: راه يافتن و نفوذ كردن در چيزى.

نوشتن دیدگاه