آیه 49 : ( وَإِذْ نَجَّيْناكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَفِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ)
ترجمه:
49 . و ياد كنيد زمانى را كه شما را از آل فرعون نجات داديم در حالى كه آنان شما را به شكنجه هاى سخت و بد وا مى داشتند، پسران شما را مى كشتند و زنان شما را زنده مى گذاردند و در اين كار امتحان بزرگى از جانب پروردگارتان بود.
ملخص احوال فرعون و آل او
«فرعون» به طورى كه در تفاسير ذكر كرده اند، لقبى بوده براى پادشاهان مصر، چنانچه «قيصر» لقب پادشاهان روم و «خاقان» لقب پادشاهان ترك و «كسرى» لقب پادشاهان ايران و «تبّع» لقب پادشاهان يمن بوده [است].
و اسم فرعون زمان موسى بنابر نقل بعضى «مصعب بن ريان» بوده و بنا بر قولى «وليد بن مصعب بن ريّان» بوده و بنابر قول ديگر «قابوس بن مصعب بن ريّان» بوده است.
و مراد از (آلِ فِرْعَونَ) قبطيان مى باشند، يعنى بزرگان آن ها كه در دربار سلطنتى فرعون بوده و از خواص او به شمار مى رفتند و اجزاى دولت و فرمان فرمايان مملكت بودند و بنى اسرائيل را تحت شكنجه و فشار قرار مى دادند و آنان را سه قسمت كرده بودند:
مردانِ آن ها را به اعمال شاقه، مانند كناسه [= جاروبى، رفتگرى] و بنايى و نجارى و عملگى و نحو اين ها وادار مى كردند، بدون اينكه اجرتى به آن ها بدهند، بلكه به عنوان غلامى از آن ها كار مى گرفتند، چنانچه در آيه شريفه از قول موسى(عليه السلام) به فرعون مى فرمايد:
(وَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَىَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنِى إِسْرائِيلَ)(1).
(و آيا اين نعمتى است كه بر من منت مى گذارى كه بنى اسرائيل را بنده خود قرار داده اى).
و ظاهراً مراد از (يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ) همين باشد، و اگر قدرت بر كار نداشتند از آن ها جزيه [= باج، خراج] مى گرفتند.
و پسران و اطفال آنان را سر مى بريدند براى اينكه موسى به وجود نيايد; زيرا فرعون خواب ديده بود كه آتش از طرف بيت المقدس آمد و تمام قبطيان را سوزانيد و بنى اسرائيل محفوظ ماندند. ومعبّرين و منجّمين و كَهَنَه(2) گفتند كه يك نفر از بنى اسرائيل به وجود مى آيد و دستگاه سلطنتى فرعون را درهم مى كوبد، يا به واسطه خبرى كه از حضرت ابراهيم براى فرعون نقل كرده بودند، يا به واسطه پيش بينى هايى كه منجّمين و كهنه براى فرعون نموده بودند، در هر صورت فرعونيان كوشش مى كردند كه چنين كسى به وجود نيايد و همين كه فرزند پسرى در بنى اسرائيل پيدا مى شدْ او را سر مى بريدند و از اين جهت خداوندْ حملِ مادر موسى را مخفى نمود و موقعى كه متولد شد، مأمور شد او را در صندوقى نهاده و در رود نيل بيندازد.
و زنان و دختران آن ها را زنده مى گذاردند و به عنوان كنيزى و خدمت گزارى از آن ها استفاده مى نمودند و مورد شكنجه و آزار قرار مى دادند.
و بالجمله، بنى اسرائيل در منتها درجه شكنجه و فشار و سختى بودند و بزرگ ترين تفضل خدا بر آن ها اين بود كه آنان را از چنگال دشمن رهايى بخشيد و دشمنان آنان را هلاك فرمود، و البته بايد متذكر چنين نعمتى باشند، و شايد وجه اختلاف تعبير از «نجات» در اين آيه و آيه بعد، اختلاف در نحوه نجات باشد كه اولى از آل فرعون و دومى از دريا بوده است.
__________________________________________________
[1] . سوره شعراء: آيه 22.
[2] . معبّرين: بيان كنندگان ومفسران خواب. منجّمين: ستاره شناسان، پيشگويى كنندگان حوادث از روى حركات ستارگان. كهنه (جمع كاهن): كسانى هستند كه از وقايع آينده خبر مى دهند و ادعاى آگاهى بر اسرار و اطلاع از علم غيب كنند.
