آیه 51 : (وَإِذْ واعَدْنا مُوسى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظالِمُونَ)
ترجمه:
51 . و ياد كنيد زمانى را كه با موسى چهل شب قرار داد نموديم، پس شما گوساله را بعد از آن، معبود خود گرفتيد و حال آنكه شما ستمكاران بوديد.
تفسير:
اين جمله (وَإِذْ واعَدْنا) نيز عطف به جمل سابقه است، يعنى  «واذكروا إذ واعدنا»، اين نعمت را نيز متذكر شويد كه خداوند از گناه بزرگ شما كه شرك به خدا باشد، عفو فرمود.
و «مواعدة» به معنى قرارداد است و اين همان «مواعده» است كه در سوره اعراف بيان مى فرمايد: (وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْناها بِعَشْر فَتَمَّ مِيقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً)(1) و در اين آيه دو وعده، يعنى سى شب و ده شب تمديد شده را با هم جمع نموده. و در اخبار وارد شده كه چهل شب تمام، ماه ذى القعده و دهه اول ماه ذى الحجّه بوده است(2) .
و اين مواعده براى جهاتى بوده:
يكى، نزولِ الواح تورات، چنانچه در آيات سوره اعراف و طه اشاره شده;
ديگر، اثباتِ مقام خلافت هارون، چنانچه در همان آيه سوره اعراف است (وَقالَ مُوسى لاَِخِيهِ هارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ).(3)
و ديگر، امتحانِ بنى اسرائيل، چنانچه در آيه شريفه مى فرمايد: (قالَ فَإِنّا قَدْ فَتَنّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَأَضَلَّهُمُ السّامِرِيُّ)(4).
(ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ...) و «اتخاذ» [باب] افتعال از «اخذ» و به معنى جعل و قرار دادن [است] و مفعول دومش در آيه محذوف شده، يعنى «اتخذتم العجل إلهاً» [=گوساله را اله خود قرار داديد] و ضمير (مِنْ بَعْدِهِ) يا به وعد كه از (واعَدْنا) استفاده مى شود برمى گردد، يا به موسى و تقدير «من بعد ذهاب موسى و غيبته» [= پس از رفتن موسى به ميقات وغيبت او] مى باشد، و بحث درباره سامرى و گوساله او در ذيل آيات سوره اعراف و طه(5) بيان خواهد شد، إن شاء الله تعالى.
_____________________________________________
[1] .  و وعده گرفتيم ما موسى را سى شب و تمام كرديم به ده شب، پس موسى تمام نمود ميقات پروردگار خود را چهل شب. سوره اعراف: آيه 142.
[2] .  مجمع البيان: ج 1، ص 233 و بحار الأنوار: ج 13، ص 213، ح 7 .
[3] .  و فرمود موسى از براى برادرش هارون كه جانشين من باش در قوم من و اصلاح كن ومتابعت نكن راه فساد را. سوره اعراف: آيه 142.
[4] .  فرمود خداوند تبارك و تعالى به موسى: پس به درستى كه ما به تحقيق امتحان كرديم قوم تو را و گمراه كرد آن ها را سامرى ملعون. سوره طه: آيه 85.
[5] .  سوره اعراف: آيه 148 وسوره طه: آيات 87 به بعد.

نوشتن دیدگاه