از تكاليف زوّار در مدينه رفتن به سوى اُحد و زيارت كردن جناب حمزه(عليه السلام)عمّ رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و ساير شهداى اُحد است. همين كه از زيارت حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)و زيارت ائمّه بقيع(عليهم السلام)فارغ شدى برو به سوى اُحد، كه در يك فرسخى مدينه است، همين كه آن جا رسيدى زيارت كن حضرت حمزه(عليه السلام)را و در زيارت او بگو آنچه را كه از ائمه(عليهم السلام) رسيده:
السَّلامُ  عَلَيْكَ  يا عَمَّ  رَسُولِ اللّهِ  وَخَيْرَ  الشُّهَداءِ * السَّلامُ  عَلَيْكَ يا اَسَدَ اللّهِ وَاَسَدَ  رَسُولِهِ * اَشْهَدُ  اَنَّكَ  قَدْ  جاهَدْتَ  فِي  اللّهِ * وَنَصَحْتَ لِرَسُولِ اللّهِ   *وَجُدْتَ  بِنَفْسِكَ  وَطَلَبْتَ  ما  عِنْدَ  اللّهِ * وَرَغِبْتَ  فيما  وَعَدَ اللّهُ.
پس در روايت دارد كه داخل شو و نماز بكن و در وقت نماز رو به قبر مكن، و چون از نماز فارغ شوى خود را بر روى قبر بينداز و بگو:
اللّهُمَّ  صَلِّ  عَلى  مُحَمَّد  وَعَلى  اَهْلِ  بَيْتِهِ * اللّهُمَّ  اِنّي  تَعَرَّضْتُ  لِرَحْمَتِكَ بِلُزُوقي  بِقَبْرِ  عَمِّ  نَبِيِّكَ  صَلَواتُكَ  عَلَيْهِ  وَعَلى  اَهْلِ  بَيْتِهِ * لِتُجيرَني  مِنْ نِقْمَتِكَ  وَسَخَطِكَ  وَمَقْتِكَ * وَمِنَ  الزَّلَلِ([1])  في  يَوْم  تَكْثُرُ  فيهِ  الْمَعَرّاتُ([2])وَالاَْصواتُ * وَتَشْتَغِلُ  كُلُّ  نَفْس  بِما  قَدَّمَتْ * وَتُجادِلُ  كُلُّ  نَفْس  عَنْ نَفْسِها  *فَاِنْ  تَرْحَمْني  الْيَوْمَ  فَلا  خَوْفٌ  عَلَيَّ  وَلا  حُزْنٌ * وَاِنْ  تُعاقِبْ فَمَوْلايَ لَهُ الْقُدَرَةُ  عَلى  عَبْدِهِ * اللّهُمَّ  فَلا  تُخَيِّبْني  الْيَوْمَ * وَلا  تَصْرِفَني  بِغَيْرِ حاجَتي  *فَقَدْ لَزِقْتُ  بِقَبْرِ  عَمِّ  نَبِيِّكَ * وَتَقَرَّبْتُ  بِهِ  اِلَيْكَ * ابْتِغاءَ  مَرْضاتِكَ وَرَجاءَ رَحْمَتِكَ * فَتَقَبَّلْ  مِنّي * وَعُدْ  بِحِلْمِكَ  عَلى  جَهْلي * وَبِرَأْفَتِكَ  عَلى جِنايَةِ نَفْسي * فَقَدْ عَظُمَ  جُرْمي * وَما  اَخافُ  اَنْ  تَظْلِمَني  وَلكِنْ  اَخافُ  سُوءَ الْحِسابِ * فَانْظُرِ الْيَوْمَ  اِلى  تَقَلُّبي  عَلى  قَبْرِ  عَمِّ  نَبِيِّكَ * صَلَواتُكَ  عَلى  مُحَمَّد وَاَهْلِ  بَيْتِهِ * فَبِهِمْ فُكَّني  وَلا  تُخَيِّبْ  سَعْيِي * وَلا  يَهُونَنَّ  عَلَيْكَ  ابْتِهالي * وَلا يَحْجُبْ  عَنْكَ صَوْتي * وَلا  تَقْلِبْني  بِغَيْرِ  قَضاءِ  حَوائِجي * يا غِياثَ  كُلِّ مَكْرُوب  وَمَحْزُون * يا مُفَرِّجاً  عَنِ  الْمَلْهُوفِ  الْحَيْرانِ  الْغَريبِ  الْغَريقِ الْمُشْرِفِ  عَلَى  الْهَلَكَةِ * صَلِّ عَلى  مُحَمَّد  وَاَهْلِ  بَيْتِهِ  الطّاهِرينَ * وَانْظُرْ  اِلَيَّ نَظْرَةً  لا  اَشْقى  بَعْدَها اَبَداً * وَارْحَمْ  تَضَرُّعي  وَغُرْبَتي  وَانْفِرادي * فَقَدْ رَجَوْتُ رِضاكَ * وَتَحَرَّيْتُ الْخَيْرَ الَّذي  لا  يُعْطِيهِ  اَحَدٌ  سِواكَ * وَلا  تَرُدَّ اَمَلي.
سلام نزد قبرهاى شهداى اُحد
و در روايت عقبه از حضرت صادق(عليه السلام) مذكور است كه چون از نماز كردن در مسجد «فضيخ» فارغ شوى برو به جانب كوه اُحد و ابتدا كن به مسجدى كه در پايين سنگستان است، و در آن نماز بكن. پس برو به سوى قبر حمزة بن عبد المطلب(عليه السلام) و سلام كن بر او، پس برو به سوى قبرهاى شهدا، و بايست نزد آن قبرها و بگو: السَّلامُ  عَلَيْكُمْ  يا اَهْلَ  الدِّيارَ * اَنْتُمْ لَنا  فَرَطٌ وَاِنّا بِكُمْ  لاحِقُونَ.
بدان كه شيخ مفيد و سيّد و شهيد(رحمهم الله) زيارت مبسوطى از براى حمزه سيّد الشّهدا(عليه السلام) و ساير شهداى اُحد نقل كرده اند، و بعد از زيارت شهدا گفته اند كه بخوان سوره «إِنّا أَنزلناه» را هر قدر كه ممكنت باشد، و از براى هر مزورى دو ركعت نماز زيارت كن. و حقير چون بنابر اختصار داشتم به آن چه در حديث رسيده بود اكتفا كردم. و اگر شهداى اُحد در روز شهادتشان زيارت شوند بسيار مناسب است، و روز شهادت ايشان يا نيمه يا هفدهم شوّال است. پس در آن مسجد نماز بكن كه از آن موضع رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بيرون رفت به سوى اُحد در وقتى كه با كفّار مكّه جنگ كرد، پس در آن جا نماز كرد و به جنگ رفت. پس باز گرد و نماز كن نزد قبر شهدا آنچه خدا براى تو مقرّر كرده باشد([3])... الخ.
و نيز در روايت كامل الزّيارة است كه آن حضرت فرمودند كه: به ما رسيده است كه پيغمبر(صلى الله عليه وآله)چون نزد قبور شهدا مى آيد مى گفت: «السَّلامُ  عَلَيْكُمْ  بِما  صَبَرْتُمْ  فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ».
وثقة الاسلام در كافى به سند صحيح از هشام بن سالم روايت كرده كه گفت: شنيدم كه حضرت صادق(عليه السلام)مى فرمود كه: «حضرت فاطمه بعد از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)، هفتاد و پنج روز در دنيا زندگانى فرمود و در اين مدّت هيچ كس آن مظلومه را خندان نديد، و در هر هفته روز دوشنبه و روز پنجشنبه مى رفت به سوى قبور شهداى اُحد و مى فرمود: در اين جا بود مكان رسول خدا(صلى الله عليه وآله)و اين جا بود مكان مشركين».
و در روايت ديگر: «حضرت فاطمه(عليها السلام)در آن جا نماز مى خواند و دعا مى كرد و پيوسته چنين بود كار آن حضرت تا از دنيا رحلت فرمود».
مؤلّف گويد كه: علماى تاريخ مدينه گفته اند كه عبد اللّه بن جحش كه خواهر زاده حمزه(عليه السلام)است نيز در بقعه او مدفون است، و مادر خليفه الناصر لدين اللّه در سال پانصد و هفتاد قبّه اى عاليه بر قبر آن ها بنا كرد. و گفته اند كه در سمت قبله چسبيده به كوه احد مسجدى است كه بنيانش منهدم شده، گفته شده كه حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)در آن جا نماز ظهر و عصر را بجا آورد. و نيز در جهت قبله اين مسجد موضعى است سوراخ در كوه به قدر سر آدمى، گفته شده كه آن حضرت نشسته اند بر روى سنگى كه در زير او واقع است. و هم چنين در شمالِ مسجد غارى است در كوه كه عوام النّاس مى گويند پيغمبر داخل آن شده، و اين مطلب صحّتى ندارد زيرا كه چنين چيزى نقل نشده. و نيز گفته اند كه بايد زيارت كرد خود كوه اُحد را، و در اخبار بسيارى از آن ها مذكور است كه فرمودند: «اُحد كوهى است كه دوست مى دارد ما را، و ما نيز او را».
و سمهودى شافعى در خلاصة الوفا روايت كرده از جابر كه گفت كه: حضرت موسى و هارون(عليهما السلام)حج كردند، پس گذشتند به مدينه طيّبه، از يهود آن جا خوف كرده مخفيّاً به سمت احد رفتند. همين كه آن جا رسيدند حالت موت در حضرت هارون(عليه السلام) ظاهر شد. پس جناب موسى(عليه السلام)از براى او قبرى حفر كرد و هارون داخل آن قبر شد و رحلت فرمود، پس جناب موسى خاك بر روى او ريخت و او را در آن جا دفن كرد. و شيخ جليل علىّ بن ابراهيم قمّى(رحمه الله)در تفسير خود از حضرت باقر(عليه السلام)روايت كرده كه آن حضرت فرمود كه: «موسى و هارون(عليهما السلام)هر دو درتيه ] و بيابان [رحلت نمودند و وفات هارون پيش از موسى(عليه السلام)بوده».
________________________
[1].  الاَْزْلالِ خ ل.
[2].  العَثَرات خ ل .
[3].  اين عبارت ترجمه اين فقره از روايت است «فتصلّي عند قبور الشّهداء ما كتب اللّه لك» و احتمال نيز مى رود كه مراد «صلاة مكتوبة» يعنى نماز واجب يوميّه باشد ولكن معنى متن أنسب است، چنانچه علامه مجلسى(رحمه الله) فهميده اند.(منه(رحمه الله)).

نوشتن دیدگاه