شيخ عالم كامل، جعفر بن قولويه، در كامل به سند معتبر از عمرو بن عثمان رازى، روايت كرده كه گفت: شنيدم از حضرت ابى الحسن الاوّل، يعنى حضرت امام موسى(عليه السلام)كه مى فرمود: «هركه قادر نباشد بر زيارت ما، پس زيارت كند صلحا از مواليان ما را تا نوشته شود براى او ثواب زيارت ما. و كسى كه قادر نباشد بر صله و نيكى به ما، پس صله و نيكى كند با صالحان مواليان ما، تا از براى او نوشته شود ثواب صله و نيكى به ما». و نيز به سند صحيح روايت كرده از محمّد ابن احمد بن يحيى الاشعرى كه گفت: من در فيد ـ كه اسم منزلى است در طريق مكّه ـ با علىّ بن بلال روانه شديم سر قبر محمّد بن اسماعيل بن بزيع، پس علىّ بن بلال براى من گفت كه: صاحب اين قبر، براى من روايت كرد از حضرت امام رضا(عليه السلام)كه فرمودند: «هركه بيايد به نزد قبر برادر مؤمن خود و دست بر قبر گذارد، و هفت مرتبه بخواند سوره «اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ» را، ايمن گردد از فزع اكبر» يعنى ترس بزرگ، كه روز قيامت. و در روايت ديگر، مثل همين را نقل كرده، مگر آن كه دارد: «و رو به قبله كند».
فقير گويد كه: اين ايمن بودن كه حديث دلالت بر آن دارد، ممكن است كه از براى خواننده باشد، چنانچه ظاهر حديث است، و محتمل است كه از براى صاحب قبر باشد، چنانچه تائيد مى كند آن را حديثى كه بعد از اين از سيّد ابن طاووس نقل مى شود.
و نيز در كامل الزّيارة به سند معتبر منقول است كه: عبد الرّحمن بن ابى عبد اللّه به حضرت صادق(عليه السلام) عرض كرد كه: چگونه بگذارم دست خود را بر قبور مسلمين؟ پس حضرت به دست خود اشاره به زمين فرمود، و دست را بر زمين گذاشت و خود مقابل قبله بودند.
و نيز به سند صحيح منقول است كه عبد اللّه بن سنان به حضرت صادق(عليه السلام)عرض كرد كه: چگونه سلام بايد كرد بر اهل قبور؟ فرمود كه: «مى گويى:
السَّلامُ  عَلى  اَهْلِ  الدِّيارِ  مِنَ  الْمُؤْمِنينَ  وَالْمُسْلِمينَ * اَنْتُمْ  لَنا  فَرَطٌ وَنَحْنُ اِنْ  شاءَ  اللّهُ  بِكُمْ  لاحِقُونَ».
و از حضرت امام حسين(عليه السلام)روايت شده كه: «هركه داخل قبرستان شود و بگويد:
اللّهُمَّ  رَبَّ  الاَْرْواحِ  الْفانِيَةِ  وَالاَْجْسادِ  الْبالِيَةِ  وَالْعِظامِ  النَّخِرَةِ  الَّتي خَرَجَتْ  مِنَ  الْدُّنْيا  وَهِيَ  بِكَ  مُؤْمِنَةٌ  اَدْخِلْ  عَلَيْهِمْ  رَوْحاً  مِنْكَ  وَسلاماً مِنّي»، بنويسد حق تعالى از براى او حسنات به عدد خلق از زمان آدم تا قيام قيامت».
و از حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)، منقول است كه هر كه: «داخل قبرستان شود و بگويد:
بِسْمِ  اللّهِ  الرَّحْمنِ  الرَّحيمِ * السَّلامُ  عَلى  اَهْلِ  لا  اِلهَ  اِلاّ  اللّهُ  مِنْ  اَهْلِ لا اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ * يا اَهْلَ  لا  اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ  بِحَقِّ  لا  اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ  كَيْفَ  وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ  مِنْ  لا  اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ * يا لا  اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ  بِحَقِّ  لا  اِلهَ  اِلاَّ اللّهُ اغْفِرْ لِمَنْ  قالَ  لا  اِلهَ  اِلاَّ  اللّهُ * وَاحْشُرْنا  في  زُمْرَةِ  مَنْ  قالَ  لا  اِلهَ  اِلاَّ اللّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ  اللّهِ  عَليٌّ  وَلِيُّ  اللّهِ.
حق سُبحانه وتعالى ثواب پنجاه سال عبادت براى او بنويسد، و گناه پنجاه ساله را از او و از پدر و مادرش محو گرداند».
و در روايت ديگر وارد شده كه: «بهتر سخنى كه در قبرستان بگوئى چون از آن جا بگذرى، آن است كه بايستى، و بگويى: اللّهُمَّ  وَلِّهِمْ  ما  تَوَلَّوْا * وَاحْشُرْهُمْ  مَعَ  مَنْ  اَحَبُّوا».
و سيّد ابن طاووس(رحمه الله) در مصباح الزّائر گفته كه: چون قصد كنى زيارت مؤمنين را، سزاوار است كه روز پنجشنبه باشد، و اگر نه هر وقت كه خواستى، و كيفيّت زيارت ايشان چنين است كه،
رو به قبله كنى و بگذارى دست خود را بر قبر و بگويى: اللّهُمَّ  ارْحَمْ  غُرْبَتَهُ * وَصِلْ وَحْدَتَهُ * وَآنِسْ  وَحْشَتَهُ * وَآمِنْ  رَوْعَتَهُ * وَاَسْكِنْ  اِلَيْهِ  مِنْ  رَحْمَتِكَ  رَحْمَةً يَسْتَغْني  بِها  عَنْ  رَحْمَةِ  مَنْ  سِواكَ * وَاَلْحِقْهُ  بِمَنْ  كانَ  يَتَوَلاّهُ. پس مى خوانى سوره «اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ» را هفت مرتبه.
و روايت شده در صفت زيارتشان و ثواب او حديث ديگرى از فضيل كه گفت: هركه بخواند سوره «اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ» را هفت مرتبه نزد قبر مؤمنى، حق تعالى ملكى به سوى قبر او فرستد كه عبادت كند خدا را نزد قبر او، و بنويسد حق تعالى از براى ميّت، ثواب عمل اين ملك را، پس چون از قبرش مبعوث شود، به هيچ هولى از اهوال قيامت نگذرد مگر آن كه حق تعالى بگرداند آن هول را از او، به سبب آن ملك، تا خدا او را داخل بهشت گرداند، و با هفت مرتبه «اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ»، سوره «حمد»  و دو سوره «قُلْ اَعُوْذُ»  و «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» و «آيَةُ الكُرْسِي» را، هر يك سه مرتبه بخواند.
و نيز روايت شده در صفت زيارت آن ها روايت ديگرى از محمّد بن مسلم، كه گفت: به خدمت حضرت صادق(عليه السلام)  عرض كردم كه: مردگان را زيارت بكنيم؟ فرمود: «بلى». گفتم: آيا آن ها مى دانند كه ما به زيارت آن ها رفته ايم؟ فرمود: «بلى، قسم به خدا مى دانند و شاد مى شوند و اُنس مى گيرند به شما». عرض كردم كه: چه بگوئيم وقتى كه به زيارت ايشان برويم؟ فرمود: «بگو:
اَللّهُمَّ  جافِ  الاَْرْضَ  عَنْ  جُنُوبِهِمْ * وَصَعِّدْ  اِلَيْكَ  اَرْواحَهُمْ * وَلَقِّهِمْ  مِنْكَ رِضْواناً * وَاَسْكِنْ  اِلَيْهِمْ  مِنْ  رَحْمَتِكَ  ما  تَصِلُ  بِهِ  وَحْدَتَهُمْ  وَتُؤنِسُ وَحْشَتَهُمْ اِنَّكَ  عَلى  كُلِّ  شَيْء  قَديرٌ».
پس سيّد فرموده: و در وقتى كه بوده باشى بين قبرها بخوان يازده مرتبه «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدْ» را و هديّه كن آن را از براى ايشان به تحقيق كه روايت شده كه حق تعالى به عدد مردگان ثواب مى دهد، انتهى.
و در كامل الزّيارة از حضرت صادق(عليه السلام) روايت شده كه فرمود: «مردگان را چون پيش از طلوع آفتاب زيارت كنيد، مى شنوند و جواب مى دهند شما را. و اگر بعد از طلوع آفتاب زيارت كنيد، مى شنوند و جواب نمى دهند».
مؤلّف گويد كه: مشهور اين است كه بر روى قبرها راه رفتن بى ضرورتى مكروه است. و در فقيه حديث معتبرى از حضرت موسى بن جعفر(عليهما السلام) منقول است كه فرمودند: «چون به قبرستان روى بر روى قبرها راه رو كه هركه مؤمن است راحت مى يابد و هركه منافق است متألّم مى شود». و اكثر اين حديث را حمل بر ضرورت كرده اند.

نوشتن دیدگاه