163 «هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ»
ترجمه:
163. اينها درجاتى هستند نزد خدا و خدا بيناست به آنچه عمل مىكنند.
تفسير:
[در دفع توهّم مفسرين در تقدير و تأويل]
مفسرين گفتند «هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ» مضاف محذوف است ؛ يعنى «هُمْ ذو دَرجات» و مراد درجات بهشت است براى مؤنين و دركات جهنم است براى كافرين و اطلاق درجات بر دركات مجاز است و به نوعى از عنايت[1].
و بعضى گفتند مراد از درجات مراتب و طبقات است در بهشت و جهنم، لكن اين كلام خلاف ظاهر آيه است، بلكه نصّ آيه و ظاهر اين است كه خود مؤنين كه متابعت رضوان الهى مىكنند و كفارى كه «باؤ بسخط » الهى[ اند ] در متابعت رضوان و موجبات سخط درجات و مراتبى هستند : هر چه ايمانش قوىتر و اخلاقش نيكوتر و عبادت و اعمالش بيشتر باشد درجه او بالاتر و بالعكس، هر چه كفر و عنادش شديدتر و اخلاقش خبيثتر و معاصى او بيشتر باشد درجه كفرش بالاتر است . و احتياج به تقدير مضاف نيست و مربوط به درجات بهشت و دركات جهنم نيست و مجاز هم نيست كه اطلاق درجه بر دركه شود و شاهد قوى بر اين دعوى جمله «وَ اللّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ» است كه
خداوند به مراتب ايمان و اخلاق و اعمال هر يك بيناست. و از شواهد بزرگ اين دعوى حديث شريف است از كافى از حضرت صادق عليهالسلام كه به عمار ساباطى فرمود: «الذين اتّبعوا رضوان اللّه هم الأئمّة، وهم واللّهِ يا عمار درجات للمؤنين...»[2]
الخبر ، كه شخص ائمّه عليهمالسلام را درجات اطلاق فرموده. و از تفسير عياشى همين حديث را از آن حضرت روايت كرده، به ضميمه اين جمله كه فرمود:
«وأمّا قوله يا عمار: «كمن باء بسخط من اللّه...» إلى قوله: «المصير» فهم واللّه الذين جحدوا حقّ علي بن أبي طالب وحقّ الأئمّة منّا أهل البيت»[3].
و مراد بيان مصداق اتمّ طرفين است و منافى با عموم آيه نيست چنانچه مكرر تذكر دادهايم.
---------------------------------------------
[1] . به نوعى مجاز است .
[2] . كافى: ج1، ص430، ج84 و تفسير البرهان: ج2، ص128، ح1. در ضمن آيه 162 گذشت.
[3] . تفسير عياشى: ج1، ص229، ح167 و تفسير البرهان: ج2، ص129، ح2. در ضمن آيه 162 گذشت.
آیه ١٦٣ « هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ »
- بازدید: 2694