عبيداللّه زياد چون از قَتْل و اَسْر و نَهْب بپرداخت و اهل بيت را محبوس ‍ داشت، نامه به يزيد نوشت و صورت حال را در آن درج نمود و رخصت خواست كه با سرهاى بريده و اُسراى مصيبت ديده چه عمل آورد، و مكتوبى ديگر به امير مدينه عمرو بن سعيد بن العاص رقم كرد و شرح اين واقعه جانسوز را در قلم آورد، و شيخ مفيد متعرّض مكتوب يزيد نشده بلكه فرموده:
بعد از آنكه سر مقدّس حضرت را در كوچه هاى كوفه بگردانيدند ابن زياد او را با سرهاى سايرين به همراهى زَحْر بن قيس براى يزيد فرستاد.(1)
بالجمله، پس از آن عبدالملك سلمى را به جانب مدينه فرستاد و گفت: به سرعت طىّمسافت كن و عمرو بن سعيد را به قتل حسين بشارت ده. عبدالملك گفت كه من به راحله خود سوار شدم و به جانب مدينه شتاب كردم و در نواحى مدينه مردى از قبيله قريش مرا ديدار كرد و گفت: چنين شتاب زده از كجا مى رسى و چه خبر مى رسانى؟ گفتم: خبر در نزد امير است خواهى شنيد آن را، آن مرد گفت: اِنّا لِلّه وَاِنَّا اِلَيْهِ راجعُون. به خدا قسم كه حسين عليه السّلام كشته گشته. پس من داخل مدينه شدم و به نزد عمرو بن سعيد رفتم، عمرو گفت: خبر چيست؟ گفتم: خبر خوشحالى است اى امير! حسين كشته شد. گفت بيرون رو و در مدينه ندا كن و مردم را به قتل حسين خبر ده، گفت: بيرون آمدم و ندا به قتل حسين دردادم، زنان بنى هاشم چون اين ندا شنيدند چنان صيحه و ضجّه از ايشان برخاست كه تاكنون چنين شورش و شيون و ماتم نشنيده بودم كه زنان بنى هاشم در خانه هاى خود براى شهادت حضرت امام حسين عليه السّلام مى كردند. آنگاه به نزد عمرو بن سعيد رفتم، عمرو چون مرا ديد بر روى من تبسّمى كرد و شعر عمرو بن معدى كرب را خواند:
شعر:
عَجَّتْ نِساءُ بَنى زِيادٍ عَجَّةً

آنگاه عمرو گفت: هذِهِ واعِيَةٌ بِواعَيةِ عُثمانَ؛ يعنى اين شيونها و ناله ها كه از خانه هاى بنى هاشم بلند شد به عوض شيونها است كه بر قتل عثمان از خانه هاى بنى اميّه بلند شد. آنگاه به مسجد رفت و بر منبر آمد و مردم را از قتل حسين عليه السّلام آگهى داد.(3)
و موافق بعضى روايات عمرو بن سعيد كلماتى چند گفت كه تلويح و تذكره خون عثمان مى نمود، و اراده مى كرد اين مطلب را كه بنى هاشم سبب قتل عثمان شدند و او را كشتند حسين نيز به قصاص خون عثمان كشته شد. آنگاه براى مصلحت گفت: به خدا قسم دوست مى داشتم كه حسين زنده باشد و احيانا ما را به فحش و دشنام ياد كند و ما او را به مدح و ثنا نام بريم، و او از ما قطع كند و ما پيوند كنيم چنانچه عادت او و عادت ما چنين بود، اما چه كنم با كسى كه شمشير بر روى ما كشد و اراده قتل ما كند جز آنكه او را از خود دفع كنيم و او را بكشيم.
پس عبداللّه بن سايب كه حاضر مجلس بود برخاست و گفت: اگر فاطمه زنده بود و سر فرزند خويش مى ديد چشمش گريان و جگرش بريان مى شد! عمرو گفت: ما با فاطمه نزديكتريم از تو اگر زنده بود چنين بود كه مى گويى، لكن كشنده او را كه دافع نفس بود ملامت نمى فرمود.(4) آنگاه يكى از موالى عبداللّه بن جعفر خبر شهادت پسران او را به او رسانيد عبداللّه گفت: اِنّا للّهِ وَاِنّا اِلَيْهِ راجِعُونَ.
پس بعضى از مواليان او و مردم بر او داخل شدند و او را تعزيت گفتند، اين وقت غلام او ابواللّسلاس يا ابوالسلاسل گفت:
هذا مالَقينا مِنَ الحُسين بْن علىٍ؛ يعنى اين مصيبت كه به ما رسيد سببش حسين بن على بود عبداللّه چون اين كلمات را شنيد در خشم شد و او را با نَعْلَين بكوفت و گفت: يَابْن اللَّخْناءِ اَلِلْحُسيْنِ تَقُولُ هذا؟!
اى پسر كنيزكى گنديده بو آيا در حق حسين چنين مى گوئى؟ به خدا قسم من دوست مى داشتم كه با او بودم و از وى مفارقت نمى جستم تا در ركاب او كشته مى گشتم، به خدا سوگند كه آنچه بر من سهل مى كند مصيبت فرزندانم را آن است كه ايشان مواسات كردند با برادر و پسر عمّم حسين عليه السّلام و در راه او شهيد شدند. اين بگفت و رو به اهل مجلس كرد و گفت: سخت گران و دشوار است بر من شهادت حسين عليه السّلام لكن الحمدللّه اگر خودم نبودم كه با او مواسات كنم فرزندانم به جاى من در ركاب او سعادت شهادت يافتند.
راوى گفت: چون اُمّ لقمان دختر عقيل قصّه كربلا و شهادت امام حسين عليه السّلام را شنيد با خواهران خود اُمّ هانى و اءسماء و رَمْلَه و زينب بى هوشانه با سر برهنه دويد و بر كشتگان خود مى گريست و اين اشعار را مى خواند:
شعر:
ما ذا تَقُولونَ اِذْ قالَ النَّبىُّ لَكُمْ

بِعِتْرَتي وَ بِاَهْلي بَعْدَمُفْتَقَدي

ماكانَ هذا جَزائى اِذْ نَصَحْتُ لَكُم

خلاصه مضمون آنكه: اى كافران بى حيا! چه خواهيد گفت در جواب سيّد انبياء هنگامى كه از شما بپرسد كه چه كرديد با عترت و اهل بيت من بعد از وفات من، ايشان را دو قسمت كرديد قسمتى را اسير كرديد و قسمت ديگر را شهيد و آغشته به خون نموديد، نبود اين مزد رسالت و نصيحت من شماها را كه بعد از من با خويشان و ارحام من چنين كنيد.(5)
شيخ طوسى رحمه اللّه روايت كرده كه چون خبر شهادت امام حسين عليه السّلام به مدينه رسيد اءسماء بنت عقيل با جماعتى از زنهاى اهل بيت خود بيرون آمد تا به قبر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم رسيد پس ‍ خود را به قبر آن حضرت چسبانيد و شهقه زد و رو كرد به مهاجر و انصار و گفت:
شعر:
ما ذا تَقُو لُون اِذْ قالَ النَّبىُّ لَكُم

خَذَلْتُمْ عَتْرتى اَو كُنتُمْ غَيَبا

اَسْلَمْتَمُو هُمْ بِاَيْدى الظّالمينَ فَما

راوى گفت: نديدم روزى را كه زنها و مردها اينقدر گريسته باشند مثل آن روز پس چون آن روز به پايان رسيد اهل مدينه در نيمه شب نداى هاتفى شنيدند وشخصش را نمى ديدند كه اين اشعار را مى گفت:
شعر:
اَيُّها الْقاتِلوُنَ جَهْلاً حُسَيْنًا

كُلُّ اَهْلِ السَّماءِ يَدْعُوا عَلَيْكُمْ

قَدْ لُعِنْتُمْ عَلى لِسانِ ابْنِ داوُدَ

---------------------------------
1-(ارشاد) شيخ مفيد 2/118.
2-(ارشاد) شيخ مفيد 2/123، (اَلاَرْنب) وقعةٌ كانَتْ لبنى زُبَيد عَلى بنى زياد من بنى الحرث بن كعب و هذا البيت العمرو بن معدى كرب، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه).
3-همان ماءخذ.
4-(بحار الانوار) 45/122.
5-(ارشاد) شيخ مفيد 2/124.
6-(امالى شيخ طوسى) ص 90، مجلس سوّم، حديث 139.
7-(بحارالانوار) 45/199، (تاريخ طبرى) 6/255.
-----------------------------
مرحوم شيخ عباس قمي

نوشتن دیدگاه