3  «إِلاّ تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى»
ترجمه:
3. مگر اينكه تذكره و يادآورى باشد از براى كسى كه از خداى تبارك و تعالى بترسد.
تفسير:
كه مراد علت نزول قرآن براى يادآورى اوست و كسى كه از خدا بترسد فقط مؤن كه معتقد به جميع عقايد حقه است، چنانچه در جاى ديگر مى‏فرمايد: «وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى تَنْفَعُ الْمُؤمِنِينَ»[1] و در آيه قبل از آن مى‏فرمايد: «فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ»[2] كه مفادش با اين دو آيه مطابق مى‏شود كه از كفار و مشركين و معاندين اِعراض فرما و اهل ايمان را يادآورى كن، پس براى كفار خود را به مشقت ميانداز. و كسانى كه از خدا مى‏ترسند، اين قرآن تذكره آن‏هاست كه به دستورات آن عمل كنند واجبات او را به جا آورند و از محرمات آن اجتناب كنند، لذا مى‏فرمايد: ما قرآن را نازل نكرديم «إِلاّ تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى» كه گفتند مؤن بايد بين خوف و رجا باشد. اَمن از «مكر اللّه‏» و يأس از «روح اللّه‏»، دو معصيت كبيره است.
[در دو دسته بودن اخبار خوف و رجا]
و اخبار خوف و رجا دو دسته است: يك دسته دلالت دارد كه مؤن خوف و رجايش بايد مساوى باشد، هيچ كدام بر ديگرى زيادتى نداشته باشد، و يك دسته دلالت دارد بر اينكه رجاى آن بايد بيشتر از خوف باشد. و در جمع بين اين دو دسته اخبار وجوهى گفته‏اند، وجهى كه به نظر تمام مى‏آيد آنكه دو نظر است مؤن اگر نظر به خود و اعمال خود كند بايد خوف و رجاى آن مساوى باشد، بسا باشد كه عباداتش مقبول درگاه الهى نشود؛ زيرا فاقد شرايط قبول باشد يا به واسطه بعضى از معاصى حبط شود يا العياذ باللّه‏ در آخر عمر ايمانش از دست برود و بدون ايمان از دنيا رحلت كند و بسا باشد به بركت اعمال صالحه و توفيق توبه گناهانش محو شود، چنانچه مى‏فرمايد: «فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللّه‏ُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ»[3].
و اما نظر به سعؤ رحمت و عفو و مغفرت الهى در جنب معاصى، رجايش بيشتر باشد.
------------------------------------
[1]. و پند ده، كه مؤمنان را پند سود بخشد. سوره ذاريات: آيه 55.
[2]. پس شما از اين‏ها اعراض فرما و رو برگردان. پس ملامت شده نيستى. سوره ذاريات: آيه 54.
[3]. اين‏ها را خداوند، گناهانشان را به حسنات و عبادات تبديل مى‏فرمايد. سوره فرقان: آيه 70.

نوشتن دیدگاه